آیا PES 2021 می‌تواند قاعده‌ی رقابت با FIFA را متحول کند؟

فکر نمی‌کنم کسی مخالف این واقعیت باشد که فوتبال، همه‌گیرترین پدیده‌ی اجتماعی در تاریخ جوامع بشری‌ است. حتی در محروم ترین نقاط جهان هم، در اوج فقر می‌توانید چند کودک را در حال دویدن به دنبال یک توپ فوتبال پیدا کنید. بیش از یک قرن است که مسابقات فوتبال در هر سطحی، مهم‌ترین رویدادهای رقابتی بین انسان‌ها هستند. به طوری که یک مسابقه‌ی فوتبال را ممکن است تا چند میلیارد نفر به طور زنده، تماشا کنند و فراتر از مرزهای دین و مذهب و نژاد و زبان همه با هم بخندند یا گریه کنند.

اهمیت فوتبال به قدری زیاد است که روی تمام پدیده‌های پیرامونش تاثیر می‌گذارد. اقتصاد، فرهنگ، هنر،تجارت و حتی سیاست در موقعیت‌هایی کاملا از فوتبال تاثیر می‌پذیرند. ویدیوگیم‌ها هم از این قاعده مسثتنی نیستند. از اولین سال‌های تولد این هنر-صنعت جذاب، فوتبال وارد این عرصه شد. بازی‌های مختلفی با محوریت فوتبال تولید و عرضه شدند که اغلب هم موفق بودند. اما از اواخر دهه ۹۰ میلادی، شبیه سازی فوتبال، بستری برای شکل گیری یکی از دیرینه‌ترین رقابت‌های گیمی در تاریخ شد.

الکترونیک آرتز و کونامی، به عنوان دو غول صنعت ویدیوگیم در شرق و غرب عالم، به ترتیب از سال‌های ۱۹۹۴ و ۱۹۹۷ تولید شبیه سازهای فوتبالی را شروع کردند. البته در آن سال‌ها استودیوهای دیگری هم این کار را کردند، اما تنها بعد از گذشت ۲-۳ سال در میدان رقابت، فقط فیفای الکترونیک آرتز و وینینگ الون (Winning Eleven) کونامی باقی ماندند. رقابتی که دست کم ۲۴ سال از آن می‌گذرد و هنوز ادامه دارد.

اینکه در این ۲۴ سال چه گذشته؟ چه سال‌هایی فیفا در رقابت جلوتر بوده و چه سال‌هایی WE (که بعدها به Pro Evolution Soccer یا همان PES تغییر نام داد) تجربه‌ی بهتری از فوتبال را به مخاطبان عرضه کرده؟ و یا اینکه در هر دوره سیاست هرکدام به چه شکل بوده است، نیازمند مطلب مفصل دیگری‌ است. چیزی که من میخواهم در این یادداشت به آن بپردازم بالا گرفتن رقابت همرمان با تغییر قواعد و معادلات آن است. برای این منظور ابتدا شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو را بررسی می‌کنیم سپس به سراغ معادلات تجاری مدرن در دنیای ویدیوگیم‌ها می‌شویم.

ما با هم فرق داریم...

از همان سال‌های ابتدایی کم کم سیاست‌ها و خط مشی راهبردی هر دو استودیو شکل گرفت و هرکدام رویکرد مخصوص به خودشان را برای جذب مخاطبین بیشتر در پیش گرفتند. به طور کلی استودیوها با دو قشر مختلف مواجه بودند. گیمرها و فوتبالی‌ها. قطعا این دو قشر از هم جدا نیستند. خیلی از گیمرها، فوتبال را هم دنبال می‌کنند همانطور که بسیاری از فوتبالی‌ها گیم هم بازی می‌کنند. اما اینکه شما از یک شبیه‌ساز فوتبال چه می‌خواهید تا حدود زیادی تعیین کننده‌ است. یک فوتبال دقیق و پیچیده شبیه به واقعیت یا یک فوتبال مفرح و بدون اضافه‌کاری برای خوش گذراندن در کنار دوستان؟

EA از همان ابتدا تمرکزش را روی ساخت نسخه‌ی دوم واقعیت گذاشت. آن‌ها خیلی سریع حق استفاده از نام، لوگو و لباس باشگاه‌های بزرگ دنیا را خریدند و با تکیه بر منابع مالی گسترده‌شان هرسال دایره‌‌ی کشورها و لیگ‌های تحت پوشش‌شان را بزرگتر کردند به طوری‌ که دیگر کمتر لیگ و رقابت معتبری در جهان وجود دارد که در فیفا حضور نداشته باشد. از طرفی بخش رقابتی و آنلاین هم خیلی سریع در فیفا عملیاتی شد و بازیکنان زیادی را به خود جذب کرد.

در طرف مقابل، تمرکز PES روی ارائه‌ی تجربه‌ی مفرح‌تر بود. برعکس فیفا، برای یادگرفتن و بازی کردن PES نیازی نبود ساعت‌ها وقت صرف یاد گرفتن انواع حرکت‌های نمایشی و یا کمبوهای مختلف کنید. بعد از یکی دو ساعت بازی کردن، به اندازه‌ی رجزخوانی برای دوستانتان آن را یاد می‌گرفتید و می‌توانستید ساعت‌های متمادی از بازی کردن لذت ببرید. البته در مقاطعی این رویکردهای کاملا برعکس بوده، اما در ۱۰-۱۵ سال اخیر عموما به همین ترتیبی که اشاره کردم شکل گرفته است.

از طرفی کونامی هیچوقت منابع مالی EA را نداشته که میلیون‌ها دلار برای خرید حق امتیاز لیگ‌ها و باشگاه‌های معتبر هزینه کند و تقریبا همیشه در لیگ‌های محبوبی مثل لیگ جزیره، سری‌آ، لالیگا و بوندس لیگا، باشگاه‌ها با نام‌ها لباس‌های غیرواقعی حضور داشتند. برای جبران این ماجرا اما کونامی با ارائه‌ی ابزارهای گسترده‌ی شخصی سازی و ادیت باشگاه‌ها توپ را به زمین ماد سازها انداخت و هر سال در مدت کوتاهی پس از عرضه، انبوهی از مادهای تصحیح نام و لباس لیگ‌های مختلف به صورت غیر رسمی عرضه می‌شد.

ذوق و قریحه‌ی ژاپنی‌ها البته در این زمینه همیشه به هنر آمریکایی‌ها می‌چربید. PES حتی در ضعیف‌ترین سال‌هایش هم تصویر جذاب‌تر و زیباتری از فوتبال به مخاطب ارا‌ئه می‌داد. البته فیفا هم خیلی عقب‌تر نبود ولی تمرکزش بیشتر روی بعد فنی بازی‌سازی بود. ساخت یک موتور فیزیکی بی‌نظیر برای شبیه‌سازی واقعی‌تر برخوردها بین دو کاراکتر دستاورد متخصصان EA بود. البته که مشکلات و باگ‌های زیادی همچنان در این موتور وجود دارد اما اگر منصف باشیم به نسبت پیچیدگی این کار، درصد خطاها واقعا ناچیز اند.

...اما تفاهم داریم

تفاوت‌ها البته باعث نمی‌شود که منکر شباهت‌های ذاتی این دو رقیب بشویم. هروقت هرکدام از این دو، یک مود یا حالت بازی جدید به شبیه‌سازشان اضافه ‌می‌کردند، دیگری بلافاصله در نسخه‌ی سال بعد از روی دستش کپی می‌کرد. این البته ذات یک رقابت بایپولار در این ابعاد است. اما از این‌ها که بگذریم یک سیاست مشترک بین این دو وجود دارد که تا همین امسال هیچکدام آن را تغییر ندادند: هر سال یک بازی جدید

شاید تا همین ۱۰-۱۲ سال قبل، این سیاست خیلی هم غیرمنطقی به نظر نمی‌رسید. به هر حال هر سال با تغییر فصل فوتبالی همه چیز تغییر می‌کرد. ترکیب تیم‌ها، لباس‌هایشان و خیلی چیزهای دیگر. زیرساخت‌های آنلاین گیمینگ و بازی‌های سرویس محور هم به شکل امروزی وجود نداشتند. از طرفی سازنده‌ها هم هرسال سطح فنی و بصری بازی را ارتقا می‌دادند تا ۶۰ دلارشان حلال شود.

اما الان ۷-۸ سالی می‌شود که هیچکدام از این دو زیرساخت بازی را تغییر نداده‌اند. هر سال لباس‌ها و چهره‌های بازیکنان را به‌روز می‌کنند، یکی دو فیچر جدید اضافه و بازی را به بازار ارائه می‌کنند. اتفاقی که گیمر امروزی که مثلا ۶۰ دلار برای یک بازی مثل اورواچ پرداخت کرده و ۴ سال است بدون پرداخت یک سنت اضافه‌تر سرویس باکیفیت دریافت می‌کند، آن را بر نمی‌تابد. EA و کونامی اما طبق یک توافق نانوشته، بدون اینکه به روی مبارک بیاورند که معادلات اقتصادی در بازی‌ها خیلی تغییر کرده، همچنان با همان روش ۲۰ سال پیش، فوتبال‌هایشان را منتشر می‌کردند، تا این که کونامی امسال این توافق را زیر پا گذاشت

بیشتر بخوانید:

• در بازی FIFA 21 شاهد تغییرات چشم‌گیری در بخش کریر مد خواهیم بود
• آیا یوونتوس در FIFA 21‌ حضور خواهد داشت؟
• تریلر رونمایی از گیم پلی بازی PES 2021 منتشر شد
• PES 2021 به صورت یک آپدیت برای نسخه کنونی عرضه خواهد شد

پایان یک عصر

در چند سال اخیر به دلیل ورشکستگی و افتضاح‌های مالی، کونامی تقریبا تمام عناوینش را از دست داد. آن‌ها اما تمام توانشان را گذاشتند تا PES به‌عنوان سودآورترین محصولشان حفظ شود. اتفاقی که کسی فکرش را نمی‌کرد بیفتد ولی افتاد و آب باریکه‌ی PES توانست کونامی را تا حدود زیادی از فلاکت نجات بدهد و بعد ۵-۶ سال آن‌ها دوباره رو پاهایشان ایستاده‌اند.

از طرفی EA هم که رقیب را ضعیف شده و عقب‌تر دید، مثل خرگوش معروف گوشه‌ای نشست و تلاش زیادی برای بهتر کردن فیفا در سال‌های اخیر نکرد. دو سال پیش هم آن‌ها آخرین برگ برنده‌ی PES یعنی امتیاز استفاده انحصاری از لوگو و برند لیگ قهرمانان اروپا را هم از رقیب ربودند و خیالشان راحت شد که به این زودی‌ها کسی نزدیکشان نمی‌شود. ولی خب...زهی خیال باطل

کونامی سال گذشته جنگ انحصار باشگاه‌ها را شروع کرد. آن‌ها یکی از محبوب‌ترین باشگاه‌های اروپا یعنی یوونتوس را به طور کامل به انحصار خودشان در‌آوردند. یعنی شما اگر -مثل من- طرفدار یوونتوس باشید، تجربه‌ی باشگاه محبوب‌تان با لباس، اسم و لوگوی رسمی فقط در PES امکان پذیر است. اتفاقی که برای فیفا و EA کشنده است. چرا که طرفداران PES به اسامی غیررسمی عادت دارند، اما در تاریخ فیفا سابقه نداشته که یک باشگاه -آن هم به بزرگی یوونتوس- با اسم و لباس ساختگی در بازی حضور داشته باشد.

دو روز پیش خبر آمد که EA همین کار را با باشگاه‌های میلانی یعنی اینتر و میلان انجام داده. یعنی اگر طرفدار اینتر و میلان هستید در PES شانسی برای دیدن اسم باشگاه تان ندارید. از طرفی دیروز کونامی اعلام کرد که آ. اس. رم از امسال انحصارا در PES حضور خواهد داشت. می‌بینید؟ جنگ بالا گرفته. اما این تمام ماجرا نیست. کونامی قاعده‌ی هر سال یک بازی جدید را هم شکست و اعلام کرد امسال (۲۰۲۱) بازی جدیدی در کار نیست و فصل 21-20 به شکل یک بسته‌ی الحاقی برای همان نسخه‌ی ۲۰۲۰ با قیمت ۳۰ دلار ارائه خواهد شد.

البته کونامی دلیل این تصمیم را کار روی نسخه‌ی ۲۰۲۲ و تغییر موتور بازی اعلام کرده، اما حدس من این است آن‌ها در حال امتحان کردن این روش جدید و ارائه‌ی PES به‌عنوان یک بازی سرویس محور هستند. اتفاقی که بعد از بالا گرفتن اعتراضات بازیکنان به کیفیت فیفا در سال‌های اخیر و بی‌اعتنایی EA به آن‌ها، می‌تواند حسابی برای الکترونیک آرتز دردسر ساز شود. البته جایگاه فیفا به این سادگی از بین نمی‌رود اما تغییرات بزرگ همیشه از ترک عادت‌های کوچک آغاز می‌شوند.

کونامی به طور قطع امسال بازیکنان بسیار بیشتری را -نسبت به سال‌های گذشته‌‌ی خودش- جذب خواهد کرد و منابع مالی‌اش را گسترش خواهد داد و برای رقابت سال‌های آینده حسابی آماده‌تر خواهد بود. آن‌ها با ارائه‌ی قیمت منصفانه‌تر احتمالا محبوبیت بیشتری هم کسب خواهند کرد و این روند را با قدرت بیشتری ادامه خواهند داد. از طرفی EA اگر صدای اعتراض بازیکنان فیفا را نشنیده بگیرد، احتمالا در سال‌های پیش رو روزهای خوبی نخواهد داشت و بعد از مدتی مجبور می‌شود با ارائه‌ی امکانات بیشتر، تلاش کند تا آب رفته را به جوی بازگرداند.

نظر شما درباره‌ی این رقابت چیست؟ به نظر شما کونامی می‌تواند با ساخت قواعد جدید روح تازه‌ای به این رقابت بدمد؟