چگونه توسعه بازی‌ها در اوکراین، حتی در زمان تهاجم روسیه هم متوقف نشده است؟

«ما کاری که ازمان برمی‌آید را انجام می‌دهیم. ما مشغول کار هستیم. ما در تلاش هستیم تا افراد را به کمک بازی‌ها و به عنوان انسان‌ها متحد کنیم.»

این جمله متعلق به یکی از تهیه‌کنندگان استودیو Aurum Dust است. جمله‌ای که در مورد بازی جدیدشان که در آستانه‌ی انتشار است بر زبان آورد. بازی Ash of God: The Way که نسخه‌ی جدید از سری بازی‌های Ash of God است که یک مجموعه‌ی بازی‌های تاکتیکی، نوبتی و مبتنی بر کارت است. این تهیه‌کننده که مایل به افشای هویت خود نبود (به دلیل حضور در روسیه و احتمال اعمال فشار از سوی مقامات روسیه) گفت که آن‌ها در استودیو مشغول کار کنار افرادی از اوکراین، قبرس و دیگر کشورها هستند. افرادی که همگی مخالف تهاجم روسیه به خاک اوکراین.

البته که موسس استودیو سال‌ها پیش و در سال ۲۰۱۴ که مخالفت خود را با ماجرای کریمه اعلام کرد، از روسیه خارج شد و شعبه‌ی اصلی استودیو امروز در قبرس قرار دارد.

استودیو Aurum Dust یکی از استودیوهایی است که در زمان تهاجم روسیه به اوکراین، نه تنها همچنان مشغول کار است، بلکه در تلاش است تا افراد حاضر در تیم را که از هر دوطرف این ماجرا هستند را کنار هم نگه دارند. داستان آن‌ها داستان همدلی افراد در دورانی سخت و دشوار است.

البته که آن‌ها تنها استودیویی نیستند که درتحت تاثیر این جنگ قرار گرفته‌اند. استودیو GSC Game World که مشغول توسعه‌ی بازی مورد انتظار استاکر ۲ بود، مجبور شد تا توسعه‌ی بازی را موقتاً متوقف کند. تا آن‌ها موفق شدند استودیو را از اوکراین به پرو منتقل کنند و دوباره روند توسعه‌‌ی بازی را از سر بگیرند.

همچنین استودیو Frogwares که وظیفه‌ی توسعه‌ی آخرین نسخه از سری بازی‌های شرلوک هولمز با نام بیداری را بر عهده دارد، بالاخره و پس از تاخیرهای متمادی، به زودی بازی خود را منتشر خواهند کرد. استودیو در این مدت ویدیوهای زیادی منتشر کرده بود که نشان می‌داد آن‌ها در زمان حملات موشکی روسیه و قطعی‌های مکرر برق هم به کار ادامه می‌دادند.

این شرایط، وضعیتی آشنا برای یکی دیگر از توسعه‌دهندگان اوکراینی است. استودیو توسعه‌دهنده‌ی بازی‌های موبایل به نام Nordcurrent که بازی‌هایی از جمله پاکت استایل یا هپی کلینیک را در کارنامه‌‌ی خود دارد.  این توسعه‌دهنده که یکی از شعب خود را در کشور اوکراین تاسیس کرده بود، حسابی تحت تاثیر این جنگ قرار گرفت اما آن‌ها حتی بعد از شروع جنگ هم موفق شدند تا شعب جدیدی را در شهر ورشو کشور لهستان تاسیس کنند. مدیرعامل استودیو، خانم ویکتوریا تروفیمووا به یوروگیمر می‌گوید:

کارمندانی که در شعبه‌ی اوکراین مشغول بودند، به اینجا (ویلینیوس) آمدند ولی ما در نهایت تصمیم گرفتیم که این افراد را به شهر ورشو در لهستان منتقل کنیم. امروز اکثر کارمندان اوکراین در ورشو مشغول به کار هستند و زندگی می‌کنند و تعدادی هم تصمیم گرفتند که همینجا بمانند.من دو ماه قبل از شروع جنگ، دائم به شعبه‌ی اوکراین رفت و آمد داشتم و همه‌چیز عادی بود. هیچکدام از ما هرگز جنگ را تا این حد از نزدیک تجربه نکرده بودیم.

با این حال، همه‌ی افراد حاضر در استودیو اوکراین حاضر به ترک خاک کشورشان نشدند، تعدادی از افراد در اوکراین ماندند با اینکه نمی‌توانستند کوچک‌ترین پیش‌بینی از شرایط آینده داشته باشند. تصمیمی که برای بسیاری از افراد عجیب و شوکه‌کننده بود.

یکی از چالش‌های استودیو، فراهم کردن شرایط خروج کارمندان از خاک اوکراین بود. این به معنی تهیه اتوبوس، سوخت و… بود که باید کارمندان و خانواده‌هایشان را از اوکراین خارج می‌کرد. آن هم در شرایطی که صف‌های طولانی در مرز وجود داشت. در شرایطی که تعداد زیادی از مردم و حتی حیوانات خانگی مدارک شناسایی کافی نداشتند. خوشبختانه تقریبا همه‌ی کارمندان موفق شدند یا خانه‌ای برای اسکان در ویلنیوس پیدا کنند و یا اینکه در هتل‌ها ساکن بشوند.

ولی در نهایت تعدادی از کارمندان قصد خروج از اوکراین را نداشتند و می‌خواستند تا در کشورشان بمانند. استودیو تامین یک شرایط امن برای آن‌ها را جزو وظایف خودش می‌دانست ولی سوال بزرگی وجود داشت. در کشوری که درگیر یک چنگ تمام عیار است کجا می‌تواند امن باشد؟

تعدادی از این افراد به دلیل حس میهن‌پرستی قصد ترک وطن را نداشتند. عده‌ای هم مشکلات خانوادگی داشتند یا قصد داشتند تا با ماندن در اوکراین به اقوام و نزدیکان خود کمک کنند. به همین دلیل تعداد قابل توجهی از کارمندان در اوکراین ماندند.

روز اول تهاجم بسیار عجیب و غریب بود. کارمندان با شنیدن هر صدایی بین دفتر محل کار و زیرزمین ساختمان می‌دویدند و پناه می‌گرفتند. عده‌ای هم در روز اول جوری به دفتر آمده بودند که گویی اتفاقی رخ نداده و همه چیز عادی است.

در روزهای ابتدایی، همه‌ی کارمندان به شدت درگیر کارهای خیریه شده بودند تا به شکل فیزیک و مالی، به دیگران کمک کنند. آن‌ها برای تهیه تجهیزات به ارتش کمک می‌کردند، روند خروج مردم از کشور را تسهیل می‌کردند یا برای مردم محلی غذا تهیه می‌کردند. خیلی از کارمندان تصمیم گرفتند که در دفتر شرکت زندگی کنند، به دلیل تجهیزات خوب دفتر و زیرزمین بسیار خوبی که می‌توانست به عنوان پناه‌گاه مورد استفاده قرار گیرد. مشغول بودن به کار، تنها چیزی بود که کارمندان را مشغول نگه می‌داشت و اجازه‌ی ناامیدی به آن‌ها نمی‌داد.

بعد از گذشت یک ماه از شروع تجاوز روسیه به خاک اوکراین، تیم حاضر در دنیپرو تصمیم گرفت تا در اوکراین بماند و با کار کردن به اقتصاد اوکراین کمک کند. در حقیقت این تیم، آخرین بازی خود را یک ماه پیش از شروع جنگ روانه‌ی بازار کرده بود و انگیزه‌ی بسیار زیادی برای ادامه‌ی کار داشتند و حتی جنگ هم بهانه‌ی کافی برای توقف کار این تیم نبود.

تا اینکه در ماه سپتامبر، یک انفجار در فاصله‌ی پنجاه متری دفتر محل کار اتفاق افتاد. انفجاری که شیشه‌های دفتر را شکست و به دیوارها آسیب رساند. آن هم در شرایطی که زمستان و فصل سرما از همیشه نزدیک‌تر بود. کارمندان به سختی مشغول تعمیر دیوارها و پنجره‌های استودیو شدند. فردای انفجار، یک بمب دیگر در نزدیکی استودیو منفجر شد ولی چون هنوز پنجره‌ها تعمیر نشده بودند، آسیب زیادی وارد نشد.

خوشبختانه در زمان هر دو انفجار، کسی در ساختمان حضور نداشت و کسی صدمه ندید. مدیر استودیو این را از خوش‌شانسی خودشان می‌داند و خیلی هم از استحکام ساختمان رضایت داشت که بعد از دو انفجار نزدیک، تنها به پنجره‌ها آسیب رسید و خود ساختمان صدمه‌ای ندید.

اما این تمام مشکلات تیم توسعه‌دهنده نبود. در کنار حملات موشکی، قطعی برق و دیگر انرژی‌های مورد نیاز، به مشکلی همیشگی تبدیل شده بود. مدیر استودیو می‌گوید که آن‌ها دو ژنراتور اضافی برای تامین برق داشتند تا از اختلال در روند کار جلوگیری کنند. او می‌گوید که این مشکلات نه تنها باعث خستگی یا ناامیدی کارمندان نمی‌شدند، بلکه آن‌ها را مصمم‌تر و عصبانی‌تر برای ادامه‌ی کار و توسعه می‌کرد.

امروز اما با گذشتن مدتی از شروع جنگ، همه‌ی اعضای تیم به اوضاع عادت کرده‌اند. همچنین با موفقیت نیروهای اوکراین در بازپس‌گیری مناطق تسخیرشده، حس و حال بسیار بهتری در استودیو حاکم شده است و کارمندان روحیه‌ی بسیار بهتری دارند. با اینکه جنگ هنوز ادامه دارد ولی سیستم حمل و نقل عمومی شهر دنیپرو به روال عادی برگشته است و فروشگاه‌ها همگی باز هستند. با این حال هنوز هم در کشوری که درگیر جنگ است زندگی می‌کنند و زندگی هم همچنان در جریان است؛ با همه‌ی خطرات و مشکلات.

تورفیمووا می‌گوید:

در تمام این سال، ما آرزوی پیروزی و پایان جنگ را داریم. ولی در همین حین که در انتظار رسیدن آن روز هستیم، به کار و تلاش ادامه می‌دهیم. ما تلاش می‌کنیم تا زندگی را در جریان نگه داریم. کارمندانی که تصمیم گرفتند در اوکراین بمانند و به دیگران کمک کنند باید حس کنند که در شرایطی (تا حد امکان) عادی مشغول کار و زندگی هستند.

استودیو Aurum Dust هم از استودیوهایی بود که تحت تاثیر این جنگ قرار گرفت. با اینکه کارمندان این شرکت به شکل دورکاری و از کشورهای متفاوتی مشغول کار هستند ولی برای یکی از تهیه‌کنندگانی که در روسیه زندگی می‌کند، مشکلات زیادی ایجاد شده بود و بزرگ‌ترین مشکل پول و پرداخت آن بود. افرادی که در روسیه به شکل دورکار مشغول به کار بودند، نزدیک به یک سال است که بدون دریافت دستمزد کار می‌کنند و مخارج روزانه‌ی خود را از محل پس‌انداز و کمک اقوام تامین می‌کنند. سرمایه‌ی مورد نیاز استودیو از کشورهایی غیر از روسیه تامین می‌شوند و این موضوع استودیو را از صدمه در امان نگه می‌دارد ولی مسدود بودن خطوط بانکی، انتقال پول برای این افراد را سخت می‌کند. آن هم در شرایطی که هزینه‌های زندگی در روسیه بیشتر می‌شود و درآمد آن‌ها (به دلیل جنگ) کاهش پیدا می‌کند.

مشکلات روسیه مدت‌هاست که توسعه‌دهندگان این کشور را آزار می‌دهد. مخصوصاً در زمانی که این استودیوها به دنبال دریافت سرمایه‌ از کشورهای دیگر هستند. بهترین نمونه مشکلاتی بود که گریبان توسعه‌دهندگان بازی اتومیک هارت را گرفته بود. آن‌ها می‌گویند که اعتماد به توسعه‌دهندگان روس بسیار پایین بود ولی آن‌ها در نهایت موفق شدند تا سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند.

یکی از تهیه‌کنندگان بازی در مورد جذب سرمایه چنین می‌گوید:

بسیاری از ناشران تنها به دلیل روس بودن، ما را رد می‌کردند. همیشه می‌گویند که یک کتاب را از روی جلد آن قضاوت نکنید ولی ناگهان همه‌ی دنیا این قانون را فراموش کردند. همچنین پروپاگاندا بسیار موثر ظاهر شده بود. من با بسیاری از اوکراینی‌ها صحبت کردم و آن‌ها تصور می‌کردند که تک تک مردم روسیه حامی این جنگ هستند در حالی که این حقیقت نداشته و ندارد.بسیاری از افراد جوان‌تر قطعا موافق جنگ نیستند. ما به زبان انگیلیسی صحبت می‌کنیم و اخبار را از منابع زیادی در جهان دریافت می‌کنیم. ما قطعاً می‌دانیم که اوضاع از چه قرار است، حداقل بخشی از ما از اوضاع آگاه است و ما دوست نداریم بخشی از آن باشیم. به همین دلیل زمانی که به محل کار می‌رویم، بسیار سخت که یک همراه پیدا کنیم.

این موضوع قطعا به بیانیه‌ی ضدجنگی برمی‌گردد که از طرف تیم توسعه‌دهنده بازی در استیم منتشر شد و تمام اعضای تیم با آن موافق بودند. بیانیه‌ای که بخش‌هایی از آن به شرح زیر است:

در تیم ما کارمندان روس و اوکرانی حضور دارند ولی ما افراد را بر اساس ملیت آن‌ها یا هر ویژگی‌ دیگری دسته‌بندی نمی‌کنیم. ما فقط به دنبال احترام متقابل برآمده از بلوغ هستیم. ما همیشه تلاش کرده‌ایم تا به هم گوش کنیم، یکدیگر را درک و از هم حمایت کنیم.

همه‌ی ما در استودیو خویشان یا دوستانی در اوکراین داریم. ما برای همه‌ی افرادی که آنجا هستند نگرانیم و این نکته که تقریباً کمکی از ما ساخته نیست، برایمان بسیار ترسناک است. اما حداقل کاری که از ما برمی‌آید، سکوت نکردن است.

همه‌ی ما جوان هستیم و تنها چیزهایی از جنگ شنیده‌ایم. دیدن اتفاقاتی که هم‌اکنون در حال رخ دادن است برای ما بسیار سخت است اما تصور اینکه مردم آنجا چقدر ترسیده‌اند هم از توان ما خارج است.ما خواستار این هستیم که همه‌ی ما آینده‌ی خوبی داشته باشیم. آینده‌ای که در آن هیچکس نترسد. آینده‌ای که موشک و نفرت در آن جایی نداشته باشد و ما امیدواریم که این آینده به زودی از راه برسد.

 استودیو Aurum Dust در نهایت موفق شد تا سرمایه‌ی مورد نیاز خود را به دست بیاورد.  از طرف شرکتی آلمانی به نام Game Seer. تهیه‌کننده‌ی بازی بسیار از این موضوع خوشحال بود چرا که بالاخره شرکتی را یافته بود که با آنان نه به عنوان روس‌ها، که به عنوان انسان‌ها برخورد می‌کرد.

در زمان گفتگو‌های اولیه، برای شرکت آلمانی این تعجب‌آور بود که نیروهای اوکراینی و روسی استودیو، بدون مشکل مشغول کار کنار یکدیگر بودند. تهیه‌کننده برای سرمایه‌گذاران توضیح داد که آن‌ها به شکل آزادانه انزجار خود از جنگ را اعلام کردند با اینکه ممکن است این کار برای آن‌ها هزینه‌های زیادی داشته باشد.

او می‌گوید که به سرمایه‌گذار آلمانی توضیح داد که آن‌ها انسان‌هایی هستند که قصد توسعه‌ی بازی ویدیویی دارند و ترجیح می‌دهند که در کنار هم با صلح آرامش کار کنند تا اینکه سر اسلحه‌های واقعی را به سمت یکدگیر بگیرند. اینکه خود این توسعه دادن بازی یک پیام انسانی است.

شرکت آلمانی معتقد است که غیر از بازی، به ویژگی‌های دیگری در استودیو نگاه کردند، ویژگی‌هایی از جمله ارتباط و حس خوبی که بین اعضای تیم برقرار بود. اینکه با تمام بحران‌هایی که از زمان وقایع کریمر تا جنگ این روزها وجود داشته، این تیم در کنار هم مانده‌اند و کار کرده‌اند. ما فکر کردیم که «بسیار خوب. مهم نیست دیگران چه می‌گویند. ما از شما حمایت می‌کنیم.»

توسعه‌دهندگان بازی Ash of Gods هم فرصت کار کردن روی این پروژه را یک موهبت در میانه‌ی جنگ می‌دانستند. تهیه‌کننده‌ی این بازی معتقد است که خواندن اخبار نه تنها برایش لذت‌بخش نبوده، بلکه تبدیل به دلیل اصلی اضطراب و ناراحتی وی بوده است. وی می‌گوید که بعد از شروع و جنگ و کشتار شهر بوشه فقط و فقط اخبار تاسف‌بار و بد بود که به گوش ما می‌رسید. این تهیه‌کننده که در یک سال اخیر تمام هفت روز هفته را به ساخت و توسعه‌ی این بازی گذرانده، معتقد است که نه برای پول یا به دلیل وجود محدودیت زمانی اینگونه کار کرده است. دلیل او این بوده که راهی بهتر از کار کردن برای فرار از این اخبار و افکار بد پیدا نکرده است.

همچنین معتقد است که کار کردن در کنار کارمندان روسی و اوکراینی نه تنها هرگز مشکلی در استودیو ایجاد نکرده، بلکه حس بسیار خوبی را در استودیو ایجاد کرده است. او می‌گوید:

کار کردن ما فقط به این دلیل نبود که به پول نیاز داشتیم. ما واقعا از یکدیگر حمایت می‌کردیم و با هم صحبت می‌کردیم. بسیاری از همکارانم افرادی هستند که به خانه‌ی من می‌آیند و با هم بازی می‌کنیم و اوقات خوشی را می‌گذرانیم و با هم صحبت می‌کنیم و هرگز این موضوع مطرح نمی‌شود که شخصی اوکراینی است یا شخص دیگری روس است. همه به انسان بودن اهمیت می‌دهیم.

از ابتدای شروع جنگ، افراد زیادی شروع به صحبت‌هایی کردند که در نهایت به بایکوت شدن بازی‌های روسی ختم می‌شدند. مهم‌ترین نمونه‌ی این ماجرا برای بازی اتومیک هارت بود که حتما به یاد دارید. تهیه‌کننده‌ی استودیو Mundfish اما نظر دیگری دارد. او معقد است که جملاتی مثل «بیایید فلان بازی روسی را بایکوت کنیم» یا «فلان بازی را نباید بایکوت کنیم» پاسخ‌های ساده‌ای هستند که مردم دوست دارند بشنوند ولی واقعیت بسیار پیچیده‌تر از این حرف‌هاست. او معتقد است که هر بازی داستانی در تولید خود دارد که متفاوت از هر بازی دیگری است.

همه‌ی این استودیوها در زمان وقوع جنگ، تمام تلاش خود را کردند تا باانگیزه بمانند و به کار ادامه دهند. چراکه این کار کردن مساوی است با جریان داشتن زندگی. تمام این استودیو به کار و زندگی در طول جنگ ادامه دادند و می‌دهند. در دورانی که وحشت و خشونت در اوج خود قرار دارد. انسان‌هایی شجاع که در سخت‌ترین روزها نیز امید خود را از دست ندادند و این امید را در آن منطقه نهادینه کردند.