نقد فیلم The Wonderful Story of Henry Sugar – تحول هنری با یوگا

The Wonderful Story of Henry Sugar یک فیلم کوتاه در ژانر فانتزی و محصول سال ۲۰۲۳ آمریکا است. وس اندرسون (Wes Anderson) که با سبک منحصر به‌فرد خود نویسندگی و کارگردانی این فیلم را بر عهده داشته، The Wonderful Story of Henry Sugar را از روی مجموعه داستان کوتاهی از کتابی به همین نام (The Wonderful Story of Henry Sugar and six more) به قلم رولد دال (Roald Dahl) که در سال ۱۹۷۷ به چاپ رسیده و منتشر شده، ساخته است. البته بعد از آقای فاکس شگفت انگیز (Fantastic Mr. Fox) این دومین تجربه وس اندرسون از ساخت فیلمی بر اساس کتاب رول دال است.

در فیلم The Wonderful Story of Henry Sugar بازیگران شناخته شده‌ و محبوبی نقش آفرینی می‌کنند از جمله بندیکت کامبربچ (Benedict Cumberbatch) به عنوان هنری شوگر، بن کینگزلی (Ben Kingsley) در نقش امداد خان و رالف فاینس (Ralph Fiennes) نیز به عنوان راوی و نویسنده اثر یعنی خود رولد دال حضور دارد.

از ابتدا تا انتها

هنری شوگر (Benedict Cumberbatch) مردی ثروتمند است که از ثروت به ارث رسیده خود برای گذران زندگی استفاده می‌کند. تفریح او قمار بازی کردن است و علاقه قابل توجهی به زیاد کردن سرمایه‌اش دارد. او در خانه دوست موسیقیدانش با کتابی رو‌به رو می‌شود که گزارشی از یک پزشک است راجع به مردی به نام امداد خان (Ralph Fiennes)، امداد خان در کتاب ادعا کرده که می‌تواند بدون چشم همه چیز را ببیند. مثلا در خیابان شلوغ دوچرخه سواری کند. یا سوزانی را نخ بکشد.

امداد خان با تمرین و ممارستی که از یک یوگی هندی یاد گرفته است به این قدرت رسیده. بنابر این هنری شوگر نیز با استفاده از این کتاب به فکر می‌افتد که تمرین خود را برای بالا بردن تمرکز آغاز کند تا در نهایت بتواند کارت‌های بازی را بدون دیدن حدس بزند. او بعد از چند سال تمرین به این درجه از تمرکز می‌رسد و بازی‌های بیشماری را برنده می‌شود و البته که پول زیادی هم به دست می‌آورد.

با این وجود حجم زیاد سرمایه او را خسته و بی دغدغه می‌کند. به طوری که جذابیتی در زندگی شخصی‌اش نمی‌یابد. در نهایت یک افسر پلیس به او گوش‌زد می‌کند که می‌تواند در کار خیر از سرمایه‌اش بهره ببرد. تاثیر عمیق این حرف در هنری به حدی بوده که او بیمارستان و پرورشگاه تاسیس می‌کند. بعد از مرگ هنری شوگر، اطرافیانش از یک نویسنده (رولد دال) که به طور خاص نویسنده کتاب معروف «داستان شگفت انگیز هنری شوگر» هم هست می‌خواهند که داستان زندگی‌اش را به چاپ برساند.

فیلمی در قالب دیگر فیلم‌های اندرسون!

امضای خاص کارگردانی وس اندرسون را می‌شود در این فیلم کوتاه چهل دقیقه‌ای هم مشاهده کرد. او که با سبک منحصر به فردش در قرینه کردن اجسام و ساختمان‌ها، کادر‌های کلوس آپ و برآمده کردن صورت‌هایی که میمیک‌های نمایشی به خود گرفتند و شخصیت‌هایی که کلمات را دقیق و شمرده ادا می‌کنند، همچنین استفاده از رنگبندی‌های روشن و متنوع همراه با اجسام زاویه دار، توانسته اسم و رسمی نوین را در سینما رقم بزند، با فیلم The Wonderful Story of Henry Sugar نیز مهری محکم بر سبک ویژه خود کوبیده است.

وس اندرسون عادت دارد دیوار چهارم را به نوعی در فیلم‌هایش تخریب کند، که مخاطب مجاب شود جواب نقش آفرینان فیلم را بدهد. بنابر این فضای فانتزی فیلم را تا حد زیادی قابل لمس می‌کند به طوری که احساس تفاوت این نوع فیلم سازی در درک بیننده از فیلم تاثیری ایجاد نمی‌کند چه بسا که حتی بیشتر غرق فیلم می‌شود. اما نکته دیگری که در فرم کاری او همیشه بروز پیدا می‌کند تغییر و تحول شخصیت‌ها است که در ادامه مقاله بیشتر به آن می‌پردازیم.

سه داستان در سه زمان!

داستان سرایی موازی یکی از نکات جالب توجه The Wonderful Story of Henry Sugar است. فیلم روایت سه نفر را برایمان بازگو می‌کند، به طوری که با شروع داستان زندگی امداد خان و دیدن اعمال و رفتار او فراموش می‌کنیم که امداد خان ضمیمه‌ای بر زندگی هنری است. در این فیلم مورد نظر ابتدا نویسنده زندگی هنری را می‌بینیم که تا آخر داستان به طور پراکنده‌ای حضور دارد.

شاید خط داستانی به طوری پیش برود که ما از زندگی و کنش‌های نویسنده بی‌خبر باشیم اما این فیلم کوتاه سعی کرده حتی شیوه زیست او را هم به عنوان نویسنده کتاب اصلی درک کنیم. سازنده ما را با عادات و رفتار‌های نویسنده زندگی‌نامه هنری آشنا می‌کند و او را مثل راوی یا یک طناب نجات، که کمک می‌کند تا از مسیر داستان به بیراهه نرویم حفظ می‌کند. ممکن است که حضور او به پررنگی هنری و امداد خان حس نشود اما قطعا وجود این راوی در The Wonderful Story of Henry Sugar امری ضروری است.

دومین روایت متعلق به امداد خان است. مردی تردست که با چشمانی بسته می‌تواند کتاب بخواند یا در برنامه‌ای زنده شلیک کند. روایت او بی‌شیله از زبان خودش و یا از زبان دکتری که با امداد خان مصاحبه کرده است نقل می‌شود. داستان پر رنگ و لعابی که از سرگذشت امداد خان بازگو می‌شود دوباره بیننده را از فضای حال حاضر که قرار است روایتی از هنری شوگر باشد دور می‌کند.

داستان فانتزی مورد نظر به شیوه کم نظیری که روایت می‌شود خط زمانی را برای ما از بین می‌برد. در واقع دیگر گذشته و حال و آینده مطرح نخواهد بود. ما با مردی آشنا خواهیم شد که در یک گروه محلی به شعبده بازی می‌پردازد، اندکی از زندگی گذشته او با خبر می‌شویم و حتی به گذشته‌اش سفر می‌کنیم و آن را به تماشا می‌نشینیم و پس از کسب اطلاعات کافی راجع به زندگی متفاوت و پر هیجان امداد خان، در نهایت او می‌میرد.

یک مسیر داستانی دو پارت شده‌ای هم از هنری شوگر وجود دارد. که در آن کاراکتر اصلی را با تمام جزییات رفتاری‌اش مشاهده می‌کنیم. قبل و بعد از تغییر!! ابتدا در حالتی که آدم متکبری است و آن را از زبان راوی می‌شنویم گاهی هم با تفسیر‌های هنری از شخص خودش. در دورانی که تشنه پول است و هر کاری را برای به دست آوردنش می‌کند از قمار و کلاهبرداری گرفته تا گالری و خرید جواهرات که آن را هم از زبان راوی می‌شنویم.

همچنین در انتها قصه هنری شوگر را به طرز متفاوت تری به چشم می‌بینیم. زمانی که او از پول به تنگ آمده و آدم بخشنده‌ای شده به طوری که در انتهای داستان از او نام و یاد خوبش مانده است. کاراکتر‌ها در دنیای وس اندروسن همیشه تغییر می‌کنند و اکثرا هم از آدمی پر تکبر به سربه زیر تبدیل می‌شوند. البته نقطه عطف هنری شوگر جایی رقم می‌خورد که او با یوگا و تمرکز و تمرین در طول چند سال به آرامش و آگاهی می‌رسد. نه همان ابتدا اما در پایان داستان قطعا او به آدمی لطیف و مهربان تبدیل می‌شود.

هنری شوگر داستانی قابل توجه را روایت می‌کند

مجموعا این فیلم به نظرم نمایان کردن قدرت وس اندرسون در ساخت فیلم است چرا که او توانست در یک فیلم کوتاه و تنها در چهل دقیقه تمام هنرنمایی‌هایش را که در فیلم‌های بلند به تماشا نشستیم به درستی بگنجاند و تقریبا هیچ چیزی را هم جا ننداخته است. بازیگران نیز به زیبایی هر چه تمام تر از پس کاراکتر‌های متفاوت خاصشان برآمدند.

از انتخاب رالف فاینس که خود دال را در کلبه نویسندگی‌اش بازی می‌کند و با آرامش و صراحت هر آنچه که انتظار داریم را بیان می‌کند گرفته تا جزییات محیط و فضای کلاسیک و اجزایی که درست مثل صحنه تئاتر در کنار هم قرار گرفتند و صحنه‌هایی که در مقابل چشمان مخاطب تغییر می‌کنند. همه و همه از خلاقیت‌های این اثر است.

این فیلم که در نوع خود جذاب و هیجان انگیز است، و شاید هیچ کارگردان دیگری نمی‌توانست آن را به نمایش بگذارد، درون مایه فانتزی خود را با شوخ طبعی ترکیب کرده و اثری منحصر به فرد را در معرض دید گذاشته است. به گمانم طرفداران وس اندرسون هرگز از طراحی صحنه‌ها و استفاده از چهره‌های بدون تغییر بازیگران در طول زمان خسته نمی‌شوند. در نهایت باید گفت که این فیلم کوتاه را به تمام دوست‌داران سینما و نه تنها طرفداران اندسون پیشنهاد می‌کنم.