نقد فیلم The Holdovers | سایه مه آلود زمستان

فیلم «جاماندگان» به کارگردانی الکساندر پین یک مطالعه لطیف و مرتبط درباره تنهایی، افسردگی و نیاز به ارتباط است؛ در نتیجه این اثر سینمایی بدون شک یکی از برترین آثار سال ۲۰۲۳ است که باید تماشا کنید. با این تعریف بیایید به این پرسش پاسخ دهیم که چرا ما به فیلم‌های بیشتری از این دست نیاز داریم؟! برای رسیدن به پاسخ این سوال در ادامه با نقد فیلم The Holdovers همراه ویجیاتو باشید.

داستان: خط روایت داستانی این فیلم درمورد معلمی طردشده و تنهاست. هیچ کس معلم پل هونهام (پل جیاماتی) را دوست ندارد؛ نه دانش‌آموزانش، نه همکارانش، نه حتی مدیر مدرسه. همگی رفتار و طرز برخورد او را خشن می‌دانند و از اینکه با او وقت بگذرانند یا با او مواجه شوند پرهیز می‌کنند. اما پل که نه خانه و نه خانواده‌ای دارد، برای تعطیلات کریسمس سال 1970، تصمیم می‌گیرد تا در مدرسه بماند و از دانش آموزان غیرعادی که جایی برای رفتن ندارند نگهداری کند.

---

در همین ابتدای بررسی این فیلم باید بگویم که «The Holdovers» یک کمدی کریسمس محور است که هم دلچسب و هم دلخراش به نظر می‌رسد. تعطیلات عید برای بسیاری از مردم زمان عجیبی است. برای برخی، واقعاً «فوق العاده ترین زمان سال» است. ولی برای گروهی دیگر، زمان درد، تنهایی و غم است. آخرین فیلم الکساندر پین، یعنی «جاماندگان»، بر گروه دوم تمرکز دارد، با محوریت سه شخصیت متفاوت، که هر کدام دارای چمدان عاطفی خاص خود هستند، که در طول فصل کریسمس در یک مکان واحد گیر افتاده‌اند.

داستان فیلم در اوایل دهه 70 میلادی می‌گذرد و مواد تبلیغاتی و ظاهر کلی فیلم به این زمان بازمی‌گردد. از برخی جهات، فیلم به عنوان یک کپسول زمانی برای مخاطب آمریکایی عمل می‌کند، اما در شخصیت‌های فیلم و مسائلی که با آن سروکار دارند، چیزی جهانی وجود دارد. در برخی از مضامین داستانی فیلم ما شاهد سنگینی محتوا هستیم، اما در مد کلاسیک آثار الکساندر پین، اینها به گونه‌ای مدیریت می‌شوند که هم قابل درک هستند و هم می‌توان با آن‌ها ارتباط احساسی برقرار کرد، در حالی که از طنز تیره و سیاه نیز استفاده می‌شود تا به فیلم کمی لحن ساده‌تر ببخشد.

بنابراین، خیلی روشن می‌توان گفت که The Holdovers هم یکی از خنده دارترین و هم یکی از تأثیرگذارترین فیلم‌هایی است که در این چند‌سال اخیر دیده‌ام و بدون شک بهترین فیلم پین در سال‌های اخیر است.

فیلم خیلی ساده شروع می‌شود؛ در دسامبر 1970، دانش‌آموزان و اساتید آکادمی بارتون، یک مدرسه آمادگی نخبگان در نیوانگلند، برای تعطیلات زمستانی آماده می‌شوند. پل هنهام (پل جیاماتی)، معلم تاریخ سرسخت و بداخلاق، مسئول مراقبت گروهی از دانش آموزانی است که نمی‌توانند در تعطیلات با خانواده خود باشند. یکی از این دانش‌آموزان، آنگوس تالی (دومینیک سسا)، مرد جوان آشفته و شورشی است که مرتباً با هانهام سر جنگ دارد، و همچنین پسران دیگری که در مدرسه گیر کرده‌اند. در طول استراحت، پل و آنگوس، همراه با آشپز مدرسه، مری (داوین جوی راندولف) پیوندی دور از انتظار را ایجاد می‌کنند، در حالی که با غم، انزوا، و اندوه ناشی از احساس گیر افتادن و نداشتن جایی برای رفتن نیز مواجه می‌شوند.

اما باید بدانید که جهان بینی تا حدودی بدبینانه الکساندر پین بخشی از چیزی است که من در مورد فیلم‌های او دوست دارم، زیرا آثار او اغلب کمی خاص هستند، سینمایی شخصی با طنزی ملایم و گاهی تند و تیز که ویژه این کارگردان برنده جایزه اسکار است. با این حال همه آثار پین تیره و تار و یا گاهی عذاب آور نیستند. برخی از فیلم‌های او، به‌ویژه در روزهای ابتدایی‌ شروع کارش، طنز تیره‌تری داشتند و شخصیت‌هایی را به نمایش می‌گذاشتند که احساس واقع‌گرایی را به مخاطب القا می‌کردند و به مسائل پیچیده می‌پرداختند.

برای مثال اگر به ویژگی شاخص دو فیلم اول این کارگردان یعنی «Citizen Ruth» و «Election» نگاهی داشته باشیم، متوجه خواهیم شد که هر دو طنزهایی هستند که شخصیت‌هایی با پیچیدگی اخلاقی مشکوک را نشان می‌دهند. این دو فیلم کاملاً گزنده هستند و اساساً نقشه‌ای برای بقیه دوران حرفه‌ای پین می‌سازند. اما با گذشت زمان، او کمی احساسات بیشتری به کار خود اضافه کرد و حساسیت‌های انسان‌دوستانه‌تر خود را با مقداری طنز متعادل کرد.

هرچند این کارگردان با دو فیلم شاخص دیگرش یعنی «About Schmidt» و «Sideways»، بیشتر به سمت بدبینی آثار قبلی‌اش گرایش پیدا کرد، اما در برخی لحظات پر طنین‌ این دو فیلم کارگردان گردی از احساسات گرم را روی شخصیت‌هایش می‌پاشد. در نتیجه این فیلمساز با با The Descendants و Nebraska، شوخ طبعی را کم اما حفظ می‌کند، ولی نکته این دو فیلم آن است که هر دو در مقایسه با آن‌ها کمی صمیمانه‌تر هستند.

اما الکساندر پین در فیلم قبلی خود یعنی Downsizing، نتوانست سینمای متعادل خود را قوی دنبال کند، زیرا به نظر می‌رسد که او تلاش داشت که با فیلم قبل خود به تلخی کارهای اولیه‌اش بازگردد، اما در نهایت به نظر می‌رسد که موفق به این کار نشد. ولی خبر خوب این است که خوشبختانه، The Holdovers تلاش قوی تری از او است و این فیلم نشان می‌دهد که پین درنهایت توانسته تعادل مناسب بین لحن دلخراش و دلگرم کننده را پیدا کند.

باید قبول کرد که یک نکته در تمام طول دوران فیلم‌سازی الکساندر پین خودنمایی می‌کند، منظور من این است که کارنامه کاری پین نشان‌دهنده این است که فیلم‌شناسی او چقدر بی‌تکلف و گرم است. نکته اینجاست که پین برای مخاطب فیلم می‌سازد نه فقط برای خودش. فیلم‌های او به طرز لذت‌بخشی مبتنی بر شخصیت‌ها و مملو از احساسات، شوخ طبعی و طنز هستند. او فیلم‌هایی را می‌سازد که ما دیگر نمی‌توانیم شبیه به آن را داشته باشیم، فیلم‌هایی که صنعت سینما را در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ جوان‌سازی کرد. به همین دلیل است که او یکی از بهترین فیلمسازان زمان ماست و البته «جاماندگان» نیز یکی از بهترین فیلم‌های سال است.

در این فیلم خاص، پین به طرز درخشانی تصمیم گرفت به فیلم ظاهری شبیه یک فیلم برآمده از دهه 1970 میلادی بدهد. قاب به طور مداوم دانه دانه است، با ترکیدن گهگاه لکه‌های سیاه یا سفید که به زندگی و واقع گرایی فیلم می‌افزاید. کیفیت صدای شنیده شده در این اثر نیز حتی یک فیلم از دهه 70 را منعکس می‌کند. شاید در دست یک فیلمساز معمولی، این تکنیک‌ها زرق و برق دار، غیر ضروری و حواس پرتی به نظر می‌رسید. اما تحت هدایت درست پین، استفاده از این فرم و تکنیک به جذاب‌تر شدن فیلم کمک شایانی کرده است.

باید توجه داشت در روند تولید این اثر فیلمبرداری یک نکته اساسی است؛ در نتیجه فیلمبرداری ایگیل بریلد یکی از برجسته‌ترین نکات شاخص این اثر تماشایی است، زیرا فیلم ظاهری سرد و زمستانی دارد و از حرکت دوربین به گونه‌ای استفاده می‌کند که در لحظات خاص بازیگوش است، اما در برخی دیگر از صحنه‌ها کاملاً تأثیرگذار است. من همچنین موسیقی مارک اورتون را نیز دوست داشتم. موسیقی فیلم نسبتاً آرامش بخش است و به ویژگی‌های گرمتر فیلم کمک می‌کند. موسیقی و نگاه کلی فیلم باعث می‌شود که این اثر به عنوان یک قطعه دورهمی از نمایش شخصیت‌های متفاوت، معتبرتر باشد و همچنین به خوبی به مضامین اصلی فیلم کمک کند.

در میان تمام نکات شاخص این اثر کیفیت فیلمنامه شاید بیش از همه به چشم نیاید؛ اما وقتی فهمیدم این اولین فیلمنامه بلند سینمایی دیوید همینگسون بود که ساخته شده، متعجب شدم، اما به نظر می‌رسد که فعالیت طولانی مدت این نویسنده در تلویزیون او را برای این لحظه آماده کرده است؛ زیرا فیلمنامه هم خوب و هم تند و تیز نوشته شده و به زیبایی ساخته شده است. در این فضا دیالوگ همان چیزی است که من را از همان ابتدا به این اثر جذب کرد، زیرا نحوه صحبت هر یک از شخصیت‌ها بسیار متمایز است و بسیار واقعی است.

این کیفیت دیالوگ‌ها با شخصیت پل هانهام که اغلب با استفاده از زبان آکادمیک و روحیه اقتدار‌گر صحبت می‌کند، بسیار چشمگیر است. شیوه سخن گفتن ویژه شخصیت هانهام در میان بقیه شخصیت‌ها به چشم می‌آید و در دستان نویسنده‌ای ناشی، این می‌توانست یک نقطه شکست باشد. اما خوشبختانه در این اثر، چینش دیالوگ و ساخت شخصیت‌ کاملاً با روح شخصیت مطابقت دارد و توهین‌های خلاقانه و سخنان روشنفکرانه شخصیت معلم درون فیلم یکی از نکات برجسته است. از اساس هر سه شخصیت اصلی نیز بسیار خوب نوشته شده‌اند و تعامل بین آنها بسیار قوی است.

هر کدام از آنها درد خاص خود را دارند که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و نحوه بررسی این فیلم بسیار طبیعی است و به گونه‌ای ارائه می‌شود که برای مخاطب نیز عمیق‌تر می‌شود. من همچنین دوست داشتم که این موضوع در پس‌زمینه ایام کریسمس بررسی می‌شود، زیرا اکثر فیلم‌هایی که در این زمان اتفاق می‌افتند ماجرای شادتری دارند. اما این فیلم غم و اندوهی را که افراد زیادی در طول فصل تعطیلات تجربه می‌کنند، لمس می‌کند، و مسائلی که سه شخصیت اصلی داستان با آن‌ها سروکار دارند بسیار سوزناک و در سطح عمیقی با من مخاطب مرتبط هستند.

شاید طرح کلی به خودی خود ساده و سرراست باشد، اما شخصیت‌ها به قدری قوی نوشته شده‌اند، و فیلم به قدری زیبا جریان دارد که نمی‌توانید به تماشای آن شیفته نشوید. فیلمنامه همینگسون یک پایه عالی برای کل فیلم ایجاد می‌کند و به بازیگران و همچنین خود پین اجازه می‌دهد تا به شکلی باشکوه بر روی آن پایه‌های محکمی از اجرا را بسازند.

با بازگشت به کارگردانی پین، باید گفت این احتمالاً صمیمی‌ترین فیلم او تا به امروز است، و به طور کلی یکی از خنده‌دارترین فیلم‌هایی است که من در مدت طولانی اخیر از دل هالیوود دیده‌ام. به جز Downsizing، می‌توانم بگویم که او سابقه بسیار ثابتی داشته است، اما این اثر نشان‌دهنده برخی از بهترین کارهای حرفه‌ای اوست. پین در جاماندگان نه تنها لحن را به‌طور باورنکردنی متعادل می‌کند، بلکه کار بسیار خوبی را انجام می‌دهد تا هر لحظه را بی‌نقص کند. کمدی کاملاً عالی است و لحظات سنگین‌تر و احساسی‌تر با وزن مناسب به وجود می‌آیند.

فیلمی که به اندازه این اثر خونگرم باشد، این خطر را دارد که بیش از حد شیرین یا ملودراماتیک به نظر برسد. خوشبختانه، پین فیلم را ثابت و معتبر نگه می‌دارد و در عین حال به صدای متمایز خود به عنوان یک فیلمساز وفادار می‌ماند. این یکی از مطمئن ترین آثار او تا به امروز، و یکی از بهترین تعادل‌های کمدی و درام است که من در مدت اخیر دیده‌ام.

با نگاهی به کارنامه این کارگردان، متوجه خواهید شد پین تمایل دارد بازی‌های عالی را از بازیگرانش دریافت کند و این فیلم این روند را ادامه می‌دهد. برای مثال داواین جوی راندولف در این فیلم یکی از بهترین بازی‌های دوران حرفه‌ای خود را در نقش مری، سر آشپز آکادمی بارتون که اخیراً پسرش را در جنگ ویتنام از دست داد، ارائه می‌دهد. این یکی از زیرکانه‌ترین نقش‌های راندولف است، اما واقعاً نشان می‌دهد که او چقدر به عنوان یک بازیگر همه کاره است. او اندوه ناشی از مرگ یکی از عزیزان را به زیبایی نمایش می‌دهد و چندین لحظه ویژه را تجربه می‌کند که واقعاً مرا تحت تأثیر قرار داد.

من همچنین تحت تأثیر اجرای دومینیک سسا، تازه واردی قرار گرفتم که به طور طبیعی ویژگی‌های نوجوان سرکش نقش خود را تجسم می‌بخشد. در برخی لحظات، احساس می‌شود که سسا فقط یک نوجوان معمولی است، احتمالاً به این دلیل که از نظر سنی از شخصیت آنگوس دور نیست. او در نقش خود بسیار اصیل به نظر می‌رسد و ماهیت قوی‌تر و عصبانی‌تر نقش را با کنترل شگفت‌انگیزی برای فردی هم سن و سال خود مدیریت می‌کند. این اولین اجرای خیره کننده اوست و امیدوارم خیلی‌ها به آن توجه کنند.

اما با تمام این بازی‌های خوب، کماکان ستاره این فیلم پل جیاماتی است. او از پل هانهام شخصیتی کاملاً شکل گرفته، با جزئیات و پیچیده می‌سازد و چنان انسانیت و همدلی به نقش تزریق می‌کند که باور نکردن آن دشوار است. در دایره این شخصیت، هانهام با بازی جیامیتی دوست داشتنی و گاهی بی دست و پا است، و جیاماتی دقیقاً می‌داند که چگونه این ویژگی‌ها را تا جایی که خیلی تحمل ناپذیر نیست و همچنین نسخه کارتونی یک دانشگاهی نیست، بازی کند.

جزئیات کوچکتر، مانند بوی بدن شخصیت و تنبلی چشم، این شخصیت را بیشتر انسانی می‌کند و دیدن داستان اسرارآمیز او نزدیک به پایان بازی، ابعاد بیشتری به بازی جیاماتی و شخصیتش می‌دهد. این اجرا و این بازی بدون شک یکی از اجراهای مورد علاقه من در سال، اگر نگوییم دهه، و بدون شک بهترین کار جیاماتی از زمان بازی در فیلم Sideways است.

در نتیجه باید گفت: فیلم The Holdovers اثری سینمایی است که با تماشای آن این احساس به شما دست می‌دهد که در یک روز سرد زمستانی یک ژاکت گرم خوب می‌پوشید. یک سرمای اساسی در سرتاسر فضای فیلم وجود دارد، اما در نهایت فیلمی صمیمانه و آرامش بخش است که من کاملا آن را دوست دارم. این نوع فیلمی است که می‌توانم خودم را بارها و بارها پای تماشای آن ببینم، به خصوص در فصل تعطیلات، زیرا تلخی و شیرینی دارد که با من صحبت می‌کند، و به طور کلی فیلم بسیار زیبایی است.

هر چه بیشتر به آن فکر می‌کنم، بیشتر آن را دوست دارم و می‌توانم این فیلم را ببینم که مشابه آن این روز‌ها بسیار کم است. شاید این فیلم خونگرم ترین فیلم پین باشد، اما در عین حال جزو بهترین فیلم‌های دوران حرفه‌ای او نیز به شمار می‌رود. جاماندگان واقعاً فیلمی است که در حال حاضر به آن نیاز داریم. این اثر یک حس غنی دارد که در اکثر فیلم‌های امروزی وجود ندارد. همه ما می‌توانیم از این فیلم نشاط‌آور استفاده کنیم و الکساندر پین یک فیلم عالی برای ما به ارمغان آورده است.

---

چشم انداز اسکار – بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر مرد، بهترین بازیگر نقش مکمل زن، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، بهترین فیلمنامه اورجینال و بهترین تدوین فیلم