دقیقا چه بلایی سر بازی‌های دی‌لیست شده می‌آید؟

بازی‌های حذف شده (Delisted) از فروشگاه‌های دیجیتال معمولا سرنوشت تلخی دارند، ولی معمولا کسی به توسعه‌دهنده‌ها فکر نمی‌کند. بازی Spec Ops: The Line به صورت ناگهانی از تمامی فروشگاه‌های دیجیتال حذف شد. طی تنها ۲۴ ساعت این بازی از روی استیم، GOG و فروشگاه ایکس باکس به طور کامل پاک شد. حتی هنوز هم نمی‌توانید یک نسخه جدید از این بازی را بخرید.

در ابتدا متوجه نشدیم که این بازی به طور کامل حذف و قرار نیست دیگر به فروشگاه‌ها برگردد. ابتدا فکر می‌کردیم که احتمالا این بازی قرار است طی یکی دو ساعت دیگر برگردد. به هر حال خطا انسانی ممکن است رخ دهد دیگر. اما با گذشت کمی زمان متوجه شد که نه‌تنها در استیم، بلکه در تمامی فروشگاه‌های دیگر هم این بازی دیگر وجود ندارد و نخواهد داشت.

این بازی نتوانست انتظارات شرکت 2K Games را برآورده کند، ولی طرفداران خاص خودش را داشت. زاویه دید جدید و جالب این بازی روی شوترهای جنگی به قدری جالب بود که تعداد زیادی از افراد را به سرعت جذب خودش کرد. جزئیات زیاد این بازی را حتی الان هم که ۱۲ سال از انتشار آن می‌گذرد هم نمی‌توانید در جای دیگری پیدا کنید. اگر شما هم می‌خواهید بدانید که اگر یکی از بازی‌های شما به طور کامل حذف شود چه اتفاقی می‌افتد، در ادامه با ویجیاتو همراه باشید.

چرا یک بازی حذف می‌شود؟

---

دلایل زیادی برای حذف یک بازی از روی فروشگاه‌ها وجود دارد. دلیلی که بازی Spec Ops: The Line از روی فروشگاه‌ها حذف شد این بود که یک سری از قراردادها و مجوزهای آن باطل می‌شد. خب این موضوع منطقی‌ست، این بازی از مجوزهای زیادی، مثل موسیقی Jimi Hendrix، استفاده می‌کرد. ولی خب دلایل حذف بازی می‌تواند پیچیده‌تر از این حرف‌ها باشد. برای مثال چند وقت پیش تعداد خیلی زیادی از بازی‌های Adult Swim از استیم حذف شد و پیگیری‌های استودیو ناشر آن، یعنی Warner Bros، به جایی نرسید. مسائلی به این شکل می‌توانند یک توسعه‌دهنده‌ را در حالتی برزخی رها کنند. آن‌ها نه می‌دانند که چرا بازی‌شان دیگر وجود ندارد و نه می‌توانند موضوع را پیگیری کنند.

بازی‌های ویدیویی همیشه به وجود می‌آیند و از بین می‌روند. این موضوع جدیدی نیست. تنها ۱۳ درصد از بازی‌های کلاسیک تاریخ هنوز هم برای خرید موجودند. این موضوع نشان می‌دهد که تعداد بازی‌های حذف شده خیلی بیشتر از بازی‌هایی است که باقی می‌مانند. یعنی به احتمال تقریبا ۹۰ درصد پس از تنها چند سال بازی شما به فراموشی سپرده خواهد شد. یکی از اصلی‌ترین دلایل این اتفاق این است که دیگر خرج سرورها بیشتر از خرید بازیکنان می‌شود. چنین اتفاقی به سرعت منجر به لغو تمامی پشتیبانی از بازی می‌شود و به همین سادگی یک بازی از بین می‌رود.

پیشگیری قبل از نیاز به درمان؟

---

وقتی که در مورد بازی‌های حذف شده صحبت می‌کنیم، معمولا عامل اصلی تمامی مشکلات مالکیت معنوی و قانونی یا همان Intellectual Property است. برای مثال اگر توسعه‌دهنده بازی مالکیت قانونی بازی را داشته باشد و بخواهد که دیگر پولی از فروش بازی به ناشر آن نرسد، می‌تواند بازی را به صورت قانونی حذف کند. البته معمولا قراردادهایی که ناشرها و توسعه‌دهنده‌ها با هم می‌بندند جلو این مشکلات را می‌گیرد؛ ولی خب زیاد پیش می‌آید که یک قرارداد ناقص و دعوا بین طرفین منجر به حذف بازی شود.

متاسفانه خیلی از توسعه‌دهنده‌ها نمی‌دانند که چگونه حقوق قانونی بازی را به صورت کامل حفظ کنند و این موضوع به شدت مشکل‌ساز است. ناشرهای بزرگ معمولا از اینطور توسعه‌دهنده‌ها سواستفاده می‌کنند تا بازی را در نهایت به نفع خود تصاحب کنند.

آیا برای بازی‌های حذف شده می‌توانید کار انجام دهید؟

---

حالا اگر بازی تنها به علت مشکلات لایسنس حذف شود چطور؟ در این حالت می‌توان کاری کرد؟ به صورت کوتاه، بله. توسعه‌دهنده‌ها می‌توانند با افرادی که حقوق این مجوزها را دارند صحبت کنند تا یک قرارداد جدید را بین خودشان ایجاد کنند. چنین چیزی برای استفاده از موسیقی‌‌ها در دنیا بازی یک کار معمول است و بیشتر ناشرها و توسعه‌دهنده‌ها به خوبی می‌دانند که چه کاری باید انجام دهند. ولی خب طی یک سری شرایط خاص ممکن است که توسعه‌دهنده‌ها اصلا ندانند که با چه کسی در مورد این لایسنس‌ها صحبت کنند. برای مثال تعداد زیادی از بازی‌های Adult Swim دقیقا به همین دلیل از استیم حذف شد.

دردی که توسعه‌دهنده‌ها دائما با آن درگیرند

---

در یک دنیا عالی و بی‌نقص اصلا نباید چنین اتفاقی رخ دهد. تمامی قراردادها باید شامل بندهایی باشند که جلوی وقوع چنین اتفاقات را بگیرند. یک مکانیکی باید وجود داشته باشد تا هم از حقوق توسعه‌دهنده‌ها حمایت کند و هم از حقوق ناشرها. به هر حال ناشرها سرمایه‌گذاری زیادی برای یک بازی می‌کنند و توسعه‌دهنده‌ها هم زحمت زیادی برای ساخت آن می‌کشند؛ واقعا حیف است که تمامی آن نابود شود. برای همین بهتر است که هم ناشرها و هم توسعه‌دهنده‌ها یک تیم حقوقی حرفه‌ای داشته باشند تا جلو این مسائل را بگیرند.

بازی‌های حذف شده ممکن است که برگردند

---

از نظر فنی ممکن است که یک بازی دوباره موجود شود. برای مثال بازی رایگان Gigantic در سال ۲۰۱۷ منتشر شد و تقریبا یک سال بعد به علت تعداد بازیکنان کم، سرورهایش را بست. این وضعیت تا سال ۲۰۲۴ ادامه داشت تا اینکه یک نسخه پولی از بازی با اسم Gigantic: Rampage Edition منتشر شد. تنها دلیلی که این عنوان می‌تواند به دیگر بازی‌های حذف شده امید بازگشت دهد این است که ناشر خوبی داشت. شرکت Perfect World Entertainment با سرمایه‌گذاری دوباره و تلاش مستقیم برای بهبود و تبلیغ بازی توانست که راه را برای بازگشتش هموار کند.

تیم ناشر این بازی تلاش کردند تا با طرفداران به صورت مستقیم ارتباط برقرار کنند. از این طریق نقاط قوت و ضعف بازی را متوجه شدند و توانستند که به صورت کلی بازی را بهبود ببخشند. قسمت‌های خالی بازی از این طریق پر شد و در کل بازی توانست که دوباره بازگشتی قدرتمند داشته باشد. شاید این مورد بیشتر شبیه به یک بازسازی باشد تا بازگشت یک بازی قدیمی؛ ولی در کل نشان داد که با تلاش کافی یک بازی می‌تواند دوباره به فروشگاه‌ها برگردد.

یک معجزه جالب

---

شاید چنین بازگشتی شبیه به یک معجزه باشد. شرایط لازم برای بازگشت واقعا نادر است و شاید زیاد آن را نبینیم. برای چنین بازگشتی هم باید شرکت ناشر این انگیزه را داشته باشد که دوباره روی بازی سرمایه‌گذاری کند، هم توسعه‌دهنده‌ها بخواهند که دوباره روی بازی کار کنند و هم طرفدارانی که برای بهبود بازی با این دو تیم همکاری کنند. مورد آخر از این لیست شاید سخت‌ترینش باشد. معمولا طرفداران بازی‌‌های شکست‌خورده حاضر نیستند که دوباره سری به آن بزنند و از آن حمایت کنند. ولی اگر بازی پتانسیل کافی داشته باشد، چنین چیزی زیاد هم دور از ذهن نیست.

راه حلی منطقی‌تر

---

خود طرفداران نقش خیلی موثری در بازگشت بازی‌های حذف شده از فروشگاه‌ها دارند. بازیکنان یک بازی MMO به نام City of Heroes خودشان به کد بازی دسترسی پیدا کردند و سرورهای خود را راه انداختند. بعد از محبوبیت دوباره بازی، توسعه‌دهنده‌ها هم دست به کار شدند و با همکاری بازیکنان دوباره سرورهای رسمی را راه‌اندازی کردند.

حذف بازی‌ها از فروشگاه‌ها از نظر فنی ظلم مستقیم به بازیکنانی است که بازی‌ها را خریدند. باید کشورهای مختلف قانونی را وضع کنند تا جلو چنین مسائلی را بگیرند. برای مثال می‌تواند ناشرها و یا توسعه‌دهنده‌ها را با توجه با میزان فروشی که داشتند، جریمه کنند. این موضوع می‌تواند به این شرکت‌ها انگیزه کافی دهد تا پای محصول خود تا آخر ایستادگی کنند.

پایانی تلخ

---

در نهایت باید بگویم که متاسفانه ما هنوز در دنیایی زندگی می‌کنیم که در آن ممکن است یک بازی برای همیشه از تمامی فروشگاه‌ها حذف شود. هر سرور و پلتفرمی بالاخره زمانش تمام می‌شود و اگر بازی مد نظر یک بازی آنلاین باشد، احتمالا دیگر آن را نبینیم.

خیلی از توسعه‌دهنده‌ها امیدوارند که یک روش جایگزین ایجاد کنند تا بتواند جلو چنین اتفاقاتی را بگیرند. این توسعه‌دهنده‌ها زحمت خیلی زیادی برای یک بازی می‌کشند و آن را مثل فرزند خود بزرگ می‌کنند و مثل یک اثر هنری برایش زمان می‌گذارند، تا در نهایت ببینند که به یک سری دلایل نامعلوم و برای همیشه از روی تمامی پلتفرم‌ها حذف می‌شود. حالا فکرش را بکنید که چه بازی‌هایی هستند که گیمرهای جدید هرگز نمی‌توانند تجربه کنند؛ چون به هر دلیلی که بود دیگر وجود ندارند.