چه عواملی موجب افزایش تعداد کنسول‌های دستی شده است؟

برگشت کنسول‌های گیمینگ دستی در زمانی اتفاق می‌افتد که صنعت به سمت عصر سخت‌افزاری جدیدی می‌رود. دورانی که از داشتن یک محصول برتر نسبت به دیگری، به سمت دورانی می‌رود که تجربه و انتخاب ارزشمند‌تر است. با ویجیاتو همراه باشید تا به بررسی وضعیت کنسول‌های دستی بپردازیم

سرنوشت کنسول‌های دستی از ظهورشان تا الان چگونه بوده؟

کنسول دستی Game Bo، بعد از ۳۴ سال هنوز هم به عنوان موفق‌ترین کنسول دستی عرضه شده در جهان شناخته می‌شود. اولین کنسولی که به معنای واقعی، کنسول دستی (Handheld) بود. در زمانی که تلفن‌های هوشمند وارد عرصه شدند، همه به این فکر افتادند که دوران کنسول‌های دستی وارد عصر جدیدی شده است. بسیاری از شرکت‌های بزرگ به امید دست یابی به بازار گیمر‌های جدید، دوباره پا به این عرصه گذاشتند.

کنسول‌های دستی، بدون شک یکی از پر خبر‌ترین بخش‌ها در سال اخیر بوده‌اند. ورود ایسوس (Asus) به این زمینه با عرضه «Asus ROG Ally»، یک کنسول دستی با سیستم عامل ویندوز ۱۱، صحفه نمایش فول اچ‌دی (FHD) ۷ اینچی با قابلیت پخش ۱۲۰ فریم بر ثانیه و سری پردازنده جدید ای‌ام‌دی (AMD). این محصول به خوبی نشان می‌دهد چگونه یک شرکت تولید کننده قطعات کامپیوتری، پا به این صنعت گذاشته است. برای ایسوس اقدام به ارائه یک تجربه گیمینگ بر روی کنسول دستی، هنگامی که فعالیت بسیار زیادی در زمینه گوشی‌ها و لپ‌تاپ‌ها گیمینگ دارد، امری طبیعی و قابل پیش بینی بود.

Steam Deck، کنسول دستی Valve

همچنین شرکت‌های دیگر مانند ولو (Valve)، ریزر (Razer)، لاجیتک (Logitech) و برند‌های دیگر، کنسول‌های دستی خود را در ماه‌های اخیر به دلیل تغییر روند بازار معرفی کرده‌اند.

در دوران اوج همه‌گیری کرونا، شرکت ولو (Valve) که به دلیل فروشگاه برنامه آنلاین، استیم (Steam) و خالق یکی از محبوب‌ترین و قدیمی‌ترین عناوین ورزش‌های الکترونیکی کانتر استرایک (Counter-Strike) شناخته می‌شود. این شرکت با ساخت استیم دک (Steam Deck) گامی برای ورود به بازار کنسول‌های دستی برداشت.

یک کنسول دستی که می‌تواند تمام بازی‌های شما را که در لایبری (Library) استیم شما وجود دارد، هر کجا که می‌روید همراهتان بیاورد. کنسولی که استفاده از آن بسیار ساده است و می‌تواند بسیاری از بازی‌های بزرگ را اجراء کند. قیمت این دستگاه از ۳۹۹ دلار (حدود ۲۰ میلیون تومان در این تاریخ) شروع می‌شود. به این نکته توجه کنید که ۱۴,۰۰۰ بازی بر روی استیم دک قابل تجربه هستند.

استیم دک (Steam Deck) به سادگی کار می‌کند زیرا یک رایانه‌ای شخصی را روی یک کنسول دستی، بدون اینکه چیزی را قربانی محدودیت‌های آن کنند، به وجود آورده‌اند. در سال ۲۰۲۲ میلادی، این کنسول تعداد ۱.۶۲ میلیون فروش داشته است و تا سال ۲۰۲۳ به ۳ میلیون عدد رسیده است. این مقدار فروش برای شرکتی که اولین بار اقدام به تولید یک کنسول دستی کرده است بسیار عالی است.

نینتندو، پادشاه کنسول‌های دستی

بازار کنسول‌های دستی چندین سال بود که در کنترل نینتندو (Nintendo) بود. غول بازی سازی ژاپنی که اولین بار با خط تولید Game & Watch در اولیل دهه ۸۰ میلادی، وارد عرصه تولید کنسول‌های دستی شد. نینتندو تلاش خود را در زمینه تولید و ساخت کنسول‌های دستی ادامه داد تا اینکه در سال ۱۹۸۹ میلادی، کنسول گیم بوی را عرضه کرد. فروش کنسول دستی GameBoy به میلیون‌ها نسخه رسید و سازنده ماریو (Mario) را به عنوان پادشاهی در کنسول‌های دستی معرفی کرد.

نینتدور زمانی برای نگاه به گذشته و تفکر برای راهی که آمد نداشت. کنسول دستی بعدی آنها، نینتندو دی‌اس (Nintendo DS) بود. DS مخفف دو صحفه نمایش بود که نینتندو با افزودن صحفه نمایش دیگر به کنسول دستی خود، یک بعد جدیدی را در زمینه گیمینگ به دنیا معرفی کرد.

بعد از آن در سال ۲۰۱۱ میلادی بود که نینتدو اقدام به عرضه Nintendo 3DS کرد. کنسول دستی که بدون استفاده از عینک‌های سه بعدی، به بازی‌های شما ظاهری سه بعدی می‌داد. در آخر نیز جدید‌ترین کنسول دستی این شرکت که با نام نینتندو سوئیج Nintendo Switch عرضه شد. از ویژگی‌های این کنسول می‌توان به قابلیت اتصال آن به هر تلویزیون و مانیتوری از طریق داک (Dock) آن اشاره کرد.

کسانی که تاریخ صنعت بازی سازی را دنبال می‌کنند، معتقد هستند که نینتندو انحصار بازار کنسول‌های دستی را در اختیار دارد و هر کسی که تمایل به خرید یک کنسول دستی داشته باشد، اولین انتخاب او نینتندو است. در طول سال‌ها، شرکت‌های بسیار بزرگی مانند سونی (Sony) و سگا (Sega)، همگی شانس خود را در زمینه کنسول‌های دستی امتحان کرده‌اند.

PSP، فراتر از یک کنسول دستی بود؟

کنسول دستی سونی که پی‌اس‌پی (PSP یا PlayStation portable) نام داشت، پیشرفته‌تر از Nintendo DS بود. تجربه بازی روان‌تری همراه با گرافیک بیشتری به مخاطب می‌داد که با برخی ازعناوین‌های بزرگ مانند گاد اف وار (God Of War) و GTA Vice City Stories ترکیب شده بود. PSP به عنوان یک کنسول دستی قابل حمل موفقیت چشمیگری داشت و توانست بیش از ۸۰ میلیون نسخه فروش داشته باشد. البته این تعداد هیچ وقت به فروش ۱۵۴ میلیونی Nintendo DS نمی‌رسد.

سونی بار دیگر شانس خود را برای رقابت با نینتندو امتحان کرد و این بار در سال ۲۰۱۱ میلادی، پلی‌استیشن ویتا (PlayStation Vita) را عرضه کرد. اما این محصول آن گونه که سونی معرفی‌اش کرد عمل نکرد و باعث شکست تبلیغاتی شد. سونی وعده خروجی تصویری مانند پلی‌استیشن۳ (PlayStation3) را در Vita داده بود. دستگاه قابل حملی که یک صحفه نمایش اولد (OLED) و دو جوی استیک برای گیم‌های شوتر ارائه می‌داد. اولین بازی این کنسول، Uncharted: Golden Abyss بود که توانایی‌های این کنسول دستی را نشان می‌داد؛ اما باعث نشد که طرفداران این کمپانی برای تجربه‌ آن دست به پرداخت ۲۴۹ دلاری و تهیه این کنسول دستی بزنند. این بار بیش از اینکه کنسول دستی بعدی نینتندو که نینتندو تری دی ایکس ال (Nintendo 3D XL) نام داشت، جلوی ویتا مقابله کند بازار بازی‌های موبایلی بود که این کار را انجام داد.

آیا شکست سونی نشان از موفقیت موبایل گیمینگ بود؟

شکست کنسول ویتا، پایانی برای حضور کنسول‌های دستی سونی در این بازار بود. در آن زمان کل صنعت بازی سازی از کنسول‌های دستی قطع امید کرده بودند به جز نینتندو. سال ۲۰۱۷، زمانی بود که مردم گوشی‌های هوشمند خود را به جای کنسول‌های دستی ترجیح می‌دادند. نینتندو اما با عرضه کنسول سوئیچ، همه را قافل‌گیر کرد. کنسولی که ۶ سال بعد از عرضه، شوقش بین طرفداران نه تنها هنوز پا بر جا مانده بود، بلکه بیشتر نیز شده بود.

نینتندو سوئیچ کنسول‌های دستی را باز تعریف کرد. فناوری به کار رفته در دسته‌های کنترل آن باعث شد تا تولید کنندگان بازی‌ها دست به انجام کار‌های بزنند. نه تنها در بخش کنسول دستی، نینتندو توانست فروش اکوسیستمی (ecosystem) از لوازم جانبی خود را حول یک محصول ایجاد کند. کاری که قبل از آن اپل (Apple) در آن موفق بود.

مهم‌ترین کاری که کنسول دستی سوئیچ انجام داد این بود که نشان داد گوشی‌های همراه و کنسول‌های دستی می‌توانند همزیستی داشته باشند. اگرچه بازی‌های موبایلی می‌توانند سود‌آوری بیشتری داشته باشند، اما حقیقت این است که بازی‌های موبایلی توانایی جلب رضایت مخاطب در تمام ژانر‌های بازی را ندارند.

بازی‌های ساده هنوز هم بر روی گوشی‌های هوشمند مخاطب خود را دارند و مخاطب‌های زیادی نیز در این زمینه وجود دارد. کسانی که در نوجوانی با، بازی‌های ساده بر روی گوشی هوشمند بزرگ شده‌اند، اکنون بزرگسال هستند و انتظار بیشتری از تلفن‌های همراه دارند. انتظاری که به این سادگی‌ها قابل بر طرف کردن نیست.

محدودیت‌هایی برای بازی‌ رو تلفن‌های همراه وجود دارد که منجر به تجربه ضعیف‌تری از بازی می‌شود. برای مثال دکمه‌های فیزیکی می‌تواند باعث تجربه بهتری برای گیمر‌ها شود در حالی که گوشی‌های همراه مبتنی بر لمس صحفه نمایش هستند.

گوشی‌های گیمینگ می‌توانند جایگزین کنسول‌های دستی شوند؟

مطمئناً، برخی از سازندگان گوشی‌های همراه گوشی‌های گیمینگ (Gaming Smartphone) تولید می‌کنند که می‌توانید کنترلر‌های مختلف را به آنها متصل کنید. البته این نوع از تلفن‌های همراه بسیار قیمت بالایی دارند. ایسوس گوشی ROG Phone 6 را با قیمت ۷۸۷ دلاری عرضه کرده است که قیمت بالایی برا یک تلفن همراه هوشمند گیمینگ است.

برای مقایسه، کنسول دستی نینتندو سوئیچ اولد (Nintendo's Switch OLED) که می‌توانید از آن به عنوان کنسول دستی و یا از طریق اتصال به تلویزیون یا مانیتور استفاده کنید، قیمیت ۳۵۰دلاری (حدود ۱۸ میلیون تومان در این تاریخ) دارد. این کنسول البته دارای مجموعه بزرگی از باز‌های انحصاری دارد که می‌توان به The Legend Of Zelda: Breath of the wild و Animal Crossing اشاره کرد.

به نظر برخی از کارشناسان، تفاوت پر رنگی بین گوشی‌های هوشمند گیمینگ و گوشی‌های هوشمند استاندارد وجود ندارد. توقفی که لنوو (Lenovo) در تولید گوشی‌های هوشمند گیمینگ لجیون (Legion) و منحل شدن بلک شارک (Black Shark)، تولید کننده چینی گوشی‌های گیمینگ نشان می‌دهد که مشکلی در بازار گوشی‌های گیمینگ وجود دارد.

دلیل رشد کنسول‌های دستی چیست؟

ممکن است کنسول دستی سوئیچ بهترین توصیف از یک محصول در این زمینه باشد، اما به نظر می‌رسد که قدرت سخت‌افزاری این کنسول در حال قدیمی شدن است و از پس گیم‌های جدید بر نمی‌آید. یکی دیگر از مشکلات نینتندو می‌تواند اکوسیستم بسته آن باشد که پذیرش آن، توسط گیمر‌های قدیمی کمی دشوار است.

این مشکلات امکان فراهم کردن فضایی برای جذب بیشتر گیمر‌ها، مانند کسانی که با رایانه شخصی، دارندگان کنسول و کاربرانی که اقدام به خرید گوشی‌های گیمینگ کردند، با این تصور که تجربه گیمینگ متفاوتی کسب خواهند کرد به وجود آورد. متأسفانه نینتندو از این فرصت به وجود آمده استفاده نکرد.

در آن سمت ماجرا، ایسوس (Asus) و ولو (Valve)، امیدواند که با کنسول‌های دستی Steam Deck و Ally به اهداف خود برسند. هر دو در این زمینه تلاش بسیاری می‌کنند که کنسول‌های دستی خود را که مبتنی برا ساختار رایانه شخصی است، به صرفه‌تر، قابل حمل‌تر و بیشتر از گذشته در دسترس عموم قرار دهند.

سخن نهایی

برگشت به دوران کنسول‌های دستی در زمانی در حال رخ دادن است که قابلیت‌هایی مانند کراس پلی (Cross-Play)، بازی ابری و سرویس‌های اشتراکی بازی مانند گیم پس (Gamepass) و پلاس (Pluse) که نحوه اجرای بازی‌ها را در آینده تنظیم می‌کنند. جایی که سخت‌افزار دیگر اهمیت چندانی ندارد؛ آنچه اهمیت دارد این است که چگونه یک دستگاه تجربه منحصر به فردی نسبت به دیگری را به مخاطب خود منتقل می‌کند.