نقد فیلم مولان – دختری با کفش‌های آهنی

در همان سال ۱۹۹۸ که والت دیزنی انیمیشن خود بر اساس داستان فولکوریک چینی مولان را ساخت، یک انیمیشن دیگر به نام Secret Of Mulan به طور همزمان عرضه شد و دیدن دو عنوان انیمیشن درباره یک کاراکتر آن هم در یک سال، کمی عجیب به نظر می‌رسید. هرچند به طور قاطع می‌توان گفت انیمیشن دیزنی یک شاهکار تمام عیار بود و انیمیشن Secret Of Mulan بیشتر شبیه یک شوخی بد! ولی می‌خواهم بگویم از این قبیل اتفاقات بعدها هم رخ داد، مثلا کمی از ساخته شدن فیلم لایو اکشن کتاب جنگل دیزنی، فیلم Mowgli: Legend of the Jungle روانه سینماها شد و یا زمانی که در سال ۱۹۹۹ انیمیشن تارزان دیزنی اکران شد و در همان سال انیمیشن دیگری با نام Tarzan of the Apes روانه بازار شد. اساسا به نظر می‌رسد استودیوها با دیدن فرمولاسیون موفق دیزنی، بدشان نمی‌آید به اصطلاح عام روی موج سینمایی که او به وجود می‌آورد اسکی کنند و این وسط پولی به جیب بزنند!

فیلم Matchless Mulan ساخته سینمای چین نیز دقیقا در ایامی به بازار عرضه شده که میلیون‌ها طرفدار در سراسر جهان چشم به راه دیدن فیلم لایو اکشن مولان والت دیزنی هستند و اگر ویروس کرونای لعنتی نبود، تا به امروز چشم‌شان به اثر جدید دیزنی (که گفته می‌شود پرخرج ترین فیلم تاریخ سینما به حساب می‌آید) خورده بود. Matchless Mulan در بزنگاه بسیار درستی در بستر اینترنت عرضه شده و در این وانفسای انتظار چند ساله طرفداران، می‌تواند عطش آنها را کمی تا قسمتی برطرف کند.

مولان یک افسانه قدیمی چینی است و قدمت آن به شعری در قرن ششم میلادی برمی‌گردد. حکایت مولان (یا به بیان درست‌تر افسانه‌های چینی، هوا مولان) داستان دختری را روایت می‌کند که خودش را جای پدرش می‌زند و به ارتش چین ملحق می‌شود تا پدر سالمندش از رفتن به جنگ باز بماند. او با سر و شکلی مردانه در این ارتش مشغول به کار می‌شود و پس از دوازده سال خدمت خالصانه و شرکت در نبردهای بسیار، بدون آنکه پاداشی بخواهد و بی هیچ چشمداشتی به خانه خود بازمی‌گردد. افسانه مولان به چند شکل متفاوت با پایان‌بندی‌های گوناگون روایت شده که در یکی از دیگر نسخه‌های معروغ آن، مولان پس از بازگشت به خانه متوجه می‌شود پدرش مرده و مادرش نیز با مرد دیگری ازدواج کرده و به کاخ رفته تا کنیز دربار شود. او در نهایت خودش را می‌کشد تا پیش روح پدرش برود.

البته که در نسخه ۱۹۹۸ والت دیزنی این پایان تاریک و غم‌انگیز استفاده نشد (اساسا در تمام فیلم‌هایی که از روی کاراکتر مولان ساخته شده چنین پایان بندی مشاهده نشده) و بازگشت مولان به خانه و کاشانه خویش بیشتر مورد پسند سازندگان آثار سینمایی قرار گرفته است. کشور چین به این افسانه می‌بالد و در سال ۲۰۰۹ یک فیلم متفاوت از روی کاراکتر خیالی مولان ساخت به نام Mulan: Rise of a Warrior که جوایز متعددی نیز دریافت کرد و فیلم درخور و قابل توجهی از آب در آمده بود. Matchless Mulan جدیدترین تلاش چین برای ساخت یک اثر اقتباسی از کاراکتر مولان است و همانطور که گفته شد در ایامی عرضه شده تا بتواند بیشتر دیده شود.

باید بدانید جدا از این مولان جدید سینما که توسط چینی‌ها ساخته شده، سونی پیکچرز نیز فیلمی با شرکت ژانگ زی‌ای در دست ساخت دارد که اقتباسی از مولان است و قرار است یک محصول مشترک میان آنها و چین باشد، فیلمی که پروسه ساخت آن بیش از ده سال طول کشیده و هنوز هم به مرحله فیلمبرداری نرسیده است. اما فارغ از این ماجرا بیایید به خود Matchless Mulan نگاهی داشته باشیم و ببینیم مولان جدید سینما چه آشی برایمان پخته است.

داستان همان داستان همیشگی مولان است و تغییرات خاصی در آن اعمال نشده، فیلم بسیار تند و سریع وارد ریتم می‌شود و در عرض ده دقیقه مولان به ارتش پیوند می‌خورد و پدرش چشم به راه او در منزل می‌ماند. فیلمنامه در ادامه بسیار کلیشه‌ای روایت می‌شود و صحنه‌های طنز فیلم نیز لوس از آب درآمده‌اند و کمدی از جنس کشور چین دارند که باید با آن آشنا باشید تا به حد لوس بودنش پی ببرید! بازیگران که عمدتا تاز‌ه‌کار هستند (خود بازیگر نقش مولان در واقع اولین نقش درست و حسابی‌اش در سینما را بازی می‌کند) بازی بسیار بدی از خود ارائه می‌دهند و به نظر می‌رسد همه چیز سرسری ساخته شده است. فیلم عجله خاصی دارد و این عجول بودن در صحنه‌های اکشن و رزمی فیلم نیز کاملا مشهود است.

بودجه پایین فیلم باعث شده که جلوه‌های ویژه فیلم در برخی موارد تصنعی از آب در بیایند و صحنه‌های رزمی نیز به خشک‌ترین حالت ممکن و به دور از هیجان خاصی به نمایش در بیاید. خشونت در فیلم موج می‌زند (موضوعی که احتمالا نسخه دیزنی فاقد آن خواهد بود) و خون و خونریزی در برخی صحنه‌های نبرد، حال و هوای نوجوانانه بودن فیلم را کاملا تغییر می‌دهد. تکلیف فیلم با خودش مشخص نیست و دقیقا نمی‌داند می‌خواهد یک فیلم اکشن شوخ و شنگ عرضه کند یا یک فیلم جنگی درام. این بلاتکلیفی در صحنه‌های اکشن نیز کاملا مشهود است و کارگردان با مات کردن تصاویر نبرد و تکان‌های بیش از حد دوربین، از خلق یک صحنه اکشن ناب سرباز زده است.

تدوین بسیار بد فیلم و کات خوردن‌های بد موقع کاری کرده که فیلم بیشتر و بیشتر تکه پاره شود. نه گریم و چهره‌پردازی دقیقی در کار است (مولان تقریبا فقط یک کلاه سرش می‌گذارد و همه فکر می‌کنند که مرد است.) و نه طراحی صحنه درست و حسابی در فیلم صورت گرفته، گاف‌های سینمایی زیادی در همین موضوع به چشم می‌خورد و به شخصه چندین بار سایه عوامل پشت پرده فیلم را درون تصویر مشاهده کردم.

همانطور که احتمالا می‌دانید، دیزنی اعلام کرده که نسخه لایواکشنی که از انیمیشن مولان در دست ساخت دارد، برخلاف سایر فیلم‌های اقتباسی از انیمیشن‌های کلاسیک این استودیو، قرار نیست یک بازسازی مو به مو باشد و داستان و سبک و سیاق کاملا متفاوتی به همراه دارد. Matchless Mulan این موضوع را جبران کرده و در بسیاری از سکانس‌ها یک تقلید صرف از انیمیشن کلاسیک دیزنی انجام داده، به طوری که برخی سکانس‌ها عینا کپی برداری از انیمیشن هستند.

فیلم Matchless Mulan شبیه به یک اثر ساخته شده توسط طرفداران می‌ماند (به اصطلاح Fan Movie) و اصلا در حد و اندازه یک اثر سینمایی با کارگردان و عوامل متعدد سینمایی نیست. فیلم شبیه یک شوخی با حماسه بزرگ مولان است و صحنه‌های نبرد در آن با ناشی‌گری خاصی کات خورده‌اند و هیجان جاری شده درون آنها کاملا مصنوعی است. Matchless Mulan می‌خواهد داستان مولان بی‌رقیب را روایت کند و او را تبدیل به زنی کرده که ناگهان بدون هیچ پیشینه‌ای، از یک زن رخشتور تبدیل به جنگجویی بی‌بدیل می‌شود و عدم داشتن شناسنامه برای او و دیگر کاراکترها، به زخم عمیق ضعف فیلمنامه نمک فراوانی زده است.

در نهایت باید گفت که فریب پوستر و تریلرهای Matchless Mulan را نخورید و گمان نکنید که با این اثر می‌توانید کنجکاوی خود نسبت به فیلم جدید دیزنی را کاهش دهید، دیدن Matchless Mulan اتفاقا ثابت می‌کند که حتی یک کشور می‌تواند به افسانه‌های خود خیانت کند و متاسفانه این غول قصه گوی آمریکایی است که می‌تواند اثری در خور و شان شعر متعلق به آن کشور (چین) بسازد. سینمای بلاک باستری چین پیش از شیوع ویروس کرونا جان تازه‌ای گرفته بود و حرف‌هایی برای گفتن پیدا کرده بود، ورود کمپانی غول علی بابا با استودیو علی بابا پیکچرز به عالم سینما و ساخته شدن چند فیلم پرهزینه و قابل توجه در سینمای چین، امیدهای مثبت فراوانی برای آینده آن ساخته بود ولی به نظر می‌رسد که این موضوع با شیوع ویروس کرونا به حالتی تعلیق درآمده است و روند آن به خود یک روند بازگشتی به عقب گرفته است.