امروزه از زمانی که تازه فیلیمو آغاز به کار کرد (یعنی ۵ سال پیش) مدتها می‌گذرد. حالا VODها و IPTVها هم در دنیا و هم در ایران یکه‌تازی می‌کنند و صنعت سینما را دستخوش تغییراتی کرده‌اند. کار آنقدر جدی پیش رفته که برخی آثار نت‌فلیکس به لیست جوایز اسکار راه پیدا می‌کند و از آنسو کارگردانان به‌نام سینما مانند اسپیلبرگ به مخالفت با این شبکه‌ها می‌پردازند. غول کمپانی‌های ICT یعنی اپل نیز چندی پیش خبر ساخت VOD خود را داد و تاکید کرد که می‌خواهد اسکار را به لیست افتخار آفرینی‌هایش اضافه کند. همه این‌ها یک معنی می‌دهد و آن یعنی اینکه VOD نبض مارکت سینمای امروزی است، چه در ایران و چه در خارج از ایران.
فیلیمو یکی از قدیمی‌ترین VODهای ایرانی است که توانسته با پشتوانه سایت مادر یعنی آپارات، و تجربیات خیلی خوب مجموعه آپارات در زمینه استریم محتوای ویدئویی و… حالا بنا به آمار منتشر شده و رسمی از خودشان، سایت ۲۷ام ایران شود و همچنین رشدی ۱۲۰ درصدی را نسبت به سال پیش تجربه کند. فیلیمو با حضور در نمایشگاه کتاب امسال، نقش بستن نامش در بنرهای شهری برای سریال‌هایی نظیر نهنگ آبی و احضار، ایجاد کمپین‌هایی در فضای مجازی و همچنین تبلیغات موثر حتی در سوپرمارکت‌های کوچک محله‌ها توانسته سال خوبی برای خودش رقم بزند و بنا به آماری که اخیرا از فعالیت‌های یک سال اخیر خود منتشر ساخته، کاربران آن تاکنون بیش از چهار میلیارد و 660 میلیون دقیقه فیلم و سریال تماشا کرده‌اند.
این مجموعه در همان ابتدای کار سعی کرد تا آرشیوی غنی از فیلم و سریال‌های خارجی را به درون آرشیو خود وارد کند. متاسفانه باید اذعان داشت که اکثر VODهای بازار همچنان از آرشیو غنی در زمینه فیلم‌های فارسی بهره‌مند نیستند و دلیل این مساله به احتمال زیاد روی خوش نشان ندادن پخش‌کننده‌های سنتی فیلم است. با این وجود خوشبختانه در میان آثار جدید سینمای کشورمان اوضاع کاملا فرق می‌کند و فیلم‌های جدید در VODها عرضه شده (حتی شاید زودتر از عرضه نسخه فیزیکی) و این موضوع سبد فرهنگی خرید مردم در ماه را ارزان‌تر کرده است. لابد می‌پرسید چطور؟
اگر شما قرار باشد در ماه چهار فیلم سینمایی و سه قسمت یک سریال و یک انیمیشن بخرید، تقریبا باید نزدیک به هفتاد هزار تومان هزینه کنید، در صورتی که VODها اشتراک ارزان‌تر ماهانه در اختیار کاربران قرار داده‌اند و تقریبا هر کاربری با بیست الی سی هزار تومان می‌تواند اکانت یک ماهه VODها را داشته باشد.
جدا از بحث‌های اقتصادی که در این بین مطرح است، نقش VODها در اعتلای محتوای ایرانی و نقششان در رشد مثبت مردم برای دیدن این آثار را نباید نادیده گرفت. جدا از اینکه بر اساس آمار فیلیمو، تولید سریال‌های نمایش خانگی در سال جدید رشدی ۲۴۰ درصدی داشته و چندین برنامه ویدئویی نیز به طور انحصاری در VODها از جمله فیلیمو ساخته شده که نسبتا پرمخاطب بودند (این موضوع خودش زنگ خطری برای صدا و سیما و سریال‌های آبکی آن است). باید به مساله اعتلای فرهنگ کاربران ایرانی در قبال محصولات وطنی اشاره کرد.
اگر یادتان باشد در دهه گذشته، تقریبا همه فیلم‌های ایرانی روی اکران سر از کنار خیابان‌ها در آورده و نسخه به اصطلاح پرده‌ای آنها با قیمتی بسی نازل به فروش می‌رسید. این موضوع در سال‌های اخیر تقریبا ریشه‌کن شده اما فرهنگ خرید نسخه قاچاقی همچنان پابرجا مانده است. سریال‌هایی که حالا هر شش یا هفت قسمت‌شان در یک دی وی دی چهار پنج هزار تومانی در کنار خیابان‌ها با کیفیت پایین به فروش می‌رسد و به دلیل عدم وجود قانون کپی‌رایت (لااقل در مورد محصولات خارجی) کمتر کسی می‌تواند فرهنگ نخریدن این کالاها را به مردم آموزش دهد.
از آنسو وجود لینک‌های دانلود فیلم‌ها تنها چند دقیقه پس از عرضه شدن در شبکه نمایش خانگی، یکی دیگر از معضلات این حوزه به شمار می‌رود؛ امری که چندی بعد توسط پخش‌کنندگان فیلم تا حد زیادی مدیریت شد و حالا سایت‌های دانلود برای ارائه فیلم‌های ایرانی، لینک‌هایی برای پرداخت مبالغ می‌گذارند و درصدی از این هزینه‌ها را بر‌می‌دارند؛ برای همین هم پیدا کردن لینک دانلود یک فیلم ایرانی تازه عرضه شده تقریبا محال شده، مگر برخی قانون‌شکن‌ها که همچنان این خدمات را برای جذب مشتری و کاربر انجام می‌دهند.
VODها اما با قیمت نسبتا پایین خود و ارائه کیفیت‌های متنوع و همچنین در برخی مواقع، ارائه زودتر از موعد نسخه فیزیکی، توانستند که مردم را مجاب به دیدن آثار اصلی کنند. آمار فیلیمو نشان می‌دهد که کاربران این پلتفرم بیشتر به آثار ایرانی گرایش دارند و ۵۷ درصد از محتوای دیده شده متعلق به فیلم‌های ایرانی است. البته نباید فراموش کرد که کاربران فیلیمویی، از قشر کاربران به اصطلاح دانلودی نبوده و بیشتر خانواده‌ها هستند. کاربران دانلودی فیلم‌های خارجی خود را بدون سانسور و گاه با کیفیت‌های بالاتر از 1080 از سایت‌های مختلف دانلود می‌کنند.
فیلم‌های خارجی در VODهای ایرانی به خاطر فرهنگ و قوانین حاکم در کشور،دستخوش سانسور می‌شوند اما از نوعی که کمترین لطمه را به داستان فیلم بزند. سانسورهای موجود در VODها با سانسورهای صدا و سیما فرق داشته و سعی شده از تصاویر شطرنجی و ترفندهای دیگر برای نشان ندادن برهنگی‌ها استفاده کنند، نه بریدن کلی سکانس‌های فیلم‌ها.
یکی دیگر از ترفندهای مارکتینگی VODهای ایرانی در حال حاضر رایگان محاسبه کردن حجم اینترنت کاربران است، موضوعی که دغدغه بسیاری از مشترکین اینترنت در داخل کشور بوده و از آنسو می‌تواند کمکی برای ISPها نیز باشد. اگر اخبار را در دیجیاتو دنبال کرده باشید، احتمالا مستحضر هستید که شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت خط ثابت از پایین بودن قیمت‌ها شاکی هستند و مردم از گران بودن! VODها هم با علم بر این شکایات مردمی، با ISPها وارد مذاکراتی شدند و حجم اینترنت اکثر مشترکین این شرکت‌ها را رایگان یا نیم‌بها حساب می‌کنند. این روش نسبتا پرهزینه برای VODها معلوم نیست تا کی ادامه پیدا کند ولی در حال حاضر تقریبا به برگ برنده آنها تبدیل شده است؛ برای همین هم است که بر اساس آمار فیلیمو، ۹۴ درصد کاربران آثار درون این پلتفرم را به صورت آنلاین استریم کرده‌اند.
عادت کردن مردم به گوشی‌های موبایل و مسائل دیگر نیز باعث شده که بیش از نیمی از کاربران فیلیمو (۵۳ درصد) محتواها را از طریق صفحه‌های کوچک گوشی همراه خود دنبال کنند. دلیل این موضوع البته فراتر از عادت است و می‌توان آن را از جنبه‌های مختلفی بررسی کرد:
-اقتصادی: بسیاری از کاربران تلویزیون‌های هوشمند ندارند و ترجیح نمی‌دهند که تلویزیون‌های قدیمی خود (از لامپی تا LCDهای خمیده) را با این محصولات تعویض کنند، چرا که هنوز دلایل کافی برای این کار وجود ندارد و هزینه این تعویض نیز گران است. منظور از دلایل کافی اینست که محصولات بومی چندانی که مناسب تلویزیون‌های هوشمند باشند هنوز وجود ندارد و همین VODها بیشترین نقش را برای خرید یک تلویزیون هوشمند اندرویدی دارند.
از آنسو باید به وضعیت نابسامان اینترنت کشور نیز اشاره کرد. بسیاری از کاربران نقاط دور افتاده بنا به دلایل گوناگون به اینترنت خط ثابت دسترسی ندارند و کم‌کاری ISPها باعث شده که کاربران این نقاط با داشتن یک گوشی هوشمند به اینترنت اپراتورها وصل شوند؛ اینترنتی که تقریبا در همه جای ایران را به صورت 3G یا 4G در برمی‌گیرد و همین امر باعث می‌شود یک خانواده روستایی محروم از محصولات فرهنگی ویدئویی، حالا با داشتن یک گوشی یا تبلت به دنیایی از این محصولات دسترسی داشته باشند.
جدا از همه این‌ها باید به این مساله اشاره کرد که در بسیاری از همین خانه‌ها، تلویزیون‌های LCD و با کیفیت موجود نیست و صفحه نمایش گوشی کاربران این نقاط با وجود کوچک بودن، کیفیت تصویر بالاتری به همراه خواهد داشت و می‌توان برخی فیلم‌ها را با کیفیت HD در گوشی دید.
روانشناسی: تنبلی یکی از عاداتی است که گریبانگیر عده زیادی از کاربران شده و به همین دلیل ترجیح می‌دهند که فیلم‌ها را از پای موبایل خود ببینند. جدا از تنبلی بحث تنها شدن مردم در کنار یکدیگر است؛ بحثی خطرناک که سالهاست از طریق سریال‌ها و فیلم‌ها و کتاب‌های علمی تخیلی به بشر گوشزد می‌شود ولی جدی گرفته نمی‌شود. سه نفر در کنار یکدیگر که به جای تماشای یک فیلم، هر کدام در گوشی خود غرق یک دنیا هستند. شبیه به یک سکانس از اپیزودهای Black Mirror است، اینطور نیست؟
جامعه شناسی: مشغله زیاد مردم و شلوغ بودن بیش از حد زندگی‌ها به خاطر مسائل کاری و نداشتن فرصت کافی برای ریلکس کردن و فیلم دیدن به عنوان یک سرگرمی سالم، باعث شده که بسیاری از مردم محتوای VODها را از طریق موبایل خود و در هر جایی که زمان داشته باشند، دنبال کنند.
در نهایت باید به ژانرها و فیلم‌های مورد علاقه خانواده‌های فیلمباز ایرانی اشاره کرد که در گزارش منتشر شده از فیلیمو به شرح عکس زیر است:
همان‌طور که می‌بینید خانواده‌های فیلمباز ایرانی فیلم‌های ایرانی کمدی را بیشتر دوست دارند و فیلم‌های اکشن و تخیلی هالیوودی. به نظر می‌رسد کاربران همچنان ترجیح می‌دهند که فیلم‌های کمدی و درام خارجی را بی‌سانسور ببینند. البته نباید فراموش کرد دوبله شدن فیلم‌ها هم در دیده شدنشان بی‌تاثیر نیست و دوبله‌های اختصاصی VODها از جمله فیلیمو باعث می‌شود که کاربران بیشتر از پیش آن فیلم را تماشا کنند.
هوش مصنوعی مساله بسیار ترسناک و البته شگفت انگیزی است. فیلیمو هم با استفاده از همین فناوری دو تیم معرفی کرده و تاکید کرده که این دو Cast (عوامل فیلم) اگر در یک محصول سینمایی نقش داشته باشند، با فروش و مخاطبین زیادی همراه خواهد شد. در بخش فیلم‌های خارجی با بیشتر عوامل سینمای مارول به علاوه راک (دواین جانسون) فعال و دوست داشتنی و البته نیکول کیدمن روبرو هستیم. در بخش فیلم‌های داخلی نیز گروه بازیگران به دو قسمت بازیگران کمدی و غیرکمدی تقسیم بندی شده است. خوشبختانه باید گفت که سلیقه سینمایی مخاطب ایرانی در سال‌های اخیر با ساخت آثار فاخر از دل فیلم‌های کمدی سخیف بیرون کشیده شده و این روزها ساخت یک فیلم کمدی با بازیگران لوده الزاما تضمین فروش نیست. ترکیب بازیگران محبوب و بفروش فیلیمویی نیز نشان می‌دهد که سلیقه مخاطبین بین این دو ژانر تقسیم شده و این ترکیب بازیگران می‌تواند هر دو قشر عام و خاص سینما را به خود جذب کند.
بازار محتوای ویدئویی در دنیا بعد از تلویزیون و شبکه‌های ماهواره‌ای، به شبکه‌های کابلی و سپس VODها رسید. در مارکت ایران با پریدن از روی شبکه‌های کابلی (چنین سیستمی هیچ‌گاه در ایران راه‌اندازی نشد) به بازار پررونق VODها در حال حاضر رسیدیم؛ بازاری که رشد بی حد و حصرشان صرفا متعلق به ایران نیست و دنیای مالتی مدیا به این سمت و سو کشیده شده است. حضور غول‌های بزرگی چون نت‌فلیکس، دیزنی، آمازون و به تازگی اپل در این حوزه نشان می‌دهد که VODها چقدر قدرتمندانه راه خود را ادامه می‌دهند و سینما و سریال‌سازی را تحت تاثیر خود قرار داده‌اند.
مشروح گزارش یکساله فیلیمو را می‌توانید در این لینک بخوانید.