نقد فیلم الویس | بزرگ‌تر از بیگ بَنگ

باز لورمنِ استرالیایی، استاد کارگردانی فیلم‌های پر از زرق و برق، موسیقی و دیوانگی است. او استاد زمان‌پریشی‌های سینمایی هم هست. لورمن که پیش‌تر اقتباس‌هایی از شکسپیر و فیتزجرالد را در کارنامه داشته؛ این‌بار به سراغ زندگی الویس پرسلی افسانه‌ای رفته‌ است. او سناریوی فیلم الویس را خودش به همراه کریگ پیرس و به همراه چندنفر دیگر نوشته‌اند و نام او و همسرش، کاترین مارتین در میان تهیه‌کنندگان فیلم هم دیده می‌شود. پخش جهانی فیلم بر عهده برادران وارنر است.

لورمن با جسارت خاص خودش در موسیقی الویس دست می‌برد تا آن را مطابق سلیقه‌ی امروز شنیدنی‌تر کند. کاری که فقط از او برمی‌آید؛ شمشیر دولبه‌ای که از طرفی فیلم را امروزی‌تر می‌کند و از طرف دیگر احتمالاً بخشی از سرسپردگان پادشاه موسیقی را دل‌زده!

الویس پرسلی، پادشاه راک اند رول و یکی از نام‌های شاخص قرنِ گذشته است. حرف زدن راجع‌به او همان‌قدر که سخت است، تمامی ندارد. از بدو ظهور او، افسانه‌ها، داستان‌ها، موسیقی‌ها و فیلم‌های زیادی حول محور زندگی، مرگ و هنرش شکل گرفته‌اند. هنرمندی که در همه‌جای جهان، حتی اگر موسیقی‌اش را نشنیده‌ باشند، نامش را شنیده‌اند و حتی اگر نامش را هم نشنیده‌ باشند، چهره‌ی خاص او را دیده‌اند.

• فروش فیلم Elvis در جهان به ۱۸۵ میلیون دلار رسید

هالیوود یک کارخانه‌ی گردن‌کلفت ستاره‌سازی است و الویس پرسلی هم یکی از بهترین محصولات آن. از آن گذشته، یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت این نظام، توانایی استفاده از ستاره‌هایش است. هالیوود می‌داند چه‌طور از ستاره اسطوره بسازد و چه‌طور از زندگی و مرگ آن‌ها کالا تولید کند و به خورد جهانیان بدهد. این که سال‌ها از مرگ الویس پرسلی گذشته ولی او هنوز در اذهان مردم زنده‌ است و این که هنوز می‌شود درباره‌ی او حرف زد و فیلم الویس را تماشا کرد؛ بخشی به خاطر بزرگی الویس و شنیدنی بودن قصه‌اش و سهم بزرگ‌تری از این ماجرا به خاطر مهارت هالیوود در این کار است. همین چیزهاست که از هالیوود یک غول می‌سازد. غولی که هر چیزی را تبدیل به کالا می‌کند و می‌فروشد؛ حتی ستاره‌های مرده‌اش را!

داستان فیلم الویس را کلنل تام پارکر روایت می‌کند. کلنل مدیربرنامه‌ ظالم الویس پرسلی بود که مسیر حرفه‌ای او را بر خلاف میلش تنظیم کرد، نیمی از درآمد او را بالا کشید و سرانجام پس از مرگ الویس به کلاه‌برداری متهم شد. تام هنکس دوست‌داشتنی، نقش این «خون‌آشام پیر» را بازی می‌کند. آدم عجیب‌وغریبی که معلوم نیست چه کسی است و از کجا آمده‌. او در بستر مرگ و با لهجه‌ای هلندی- آلمانی، زندگی و مرگ الویس را بازگو می‌کند. گویی کلنل با این روایت قصد دارد خود را از اتهام به کشتن دادن الویس تبرئه کند.

داستان فیلم الویس ، از اوان کودکی تا مرگ الویس را در بر می‌گیرد. این که او چه‌طور به موسیقی علاقه‌مند می‌شود، سرنوشتش را در این راه پی‌می‌گیرد و به بزرگ‌ترین خواننده‌ی تاریخ بدل می‌شود. پرداختن به درگیری‌های روحی او، حواشی زندگی شخصی‌اش، فراز و فرود‌های حرفه‌ای، اعتیادش به قرص‌های مختلف و در نهایت مرگ او، فیلم الویس را به یک بیوگرافی کامل از زندگی او بدل کرده‌ است.

لورمن نمی‌تواند از پرداختن به اجراهای جریان‌ساز الویس دست بردارد و تمام این اجراها را به طور کامل در اثرش به نمایش می‌گذارد. همین امر فیلم را تا این حد طولانی کرده‌ است.

تام هنکس، چنان که انتظار می‌رفت، به خوبی از عهده‌ی بازی در نقش کلنل پیر و عجیب و غریب برآمده‌ است. او با این گریم و لهجه و پیری ساختگی، بار دیگر به خوبی توانایی‌اش را در فیلم الویس به رخ می‌کشد.

نفر بعدی آستین باتلر جوان و جویای نام است که به شکل واضحی برای ایفای این نقش زحمت زیادی را متحمل شده‌است. این اولین حضور جدی او بر پرده‌ی سینما است. بازی در چنین نقشی بسیار سخت بوده چرا که همه می‌خواهند الویس باشند و البته که همه نمی‌توانند. به هر حال او به خوبی از عهده‌ی این تقلید سخت برمی‌آید.

آثار بیوگرافیک معمولاً از آن فیلم‌های خمیازه‌آورند اما فیلم الویس یک استثنا است. بخشی به این دلیل که الویس ذاتاً یک شخصیت جذاب و چندوجهی بوده که از شنیدن قصه‌ی او و دیدنش روی پرده سیر نمی‌شویم. اما این مورد در برابر نقشی که تدوین شاد و سرخوش فیلم در این جذابیت بصری دارد، ناچیز است.

تدوین فیلم الویس با آن رفت و برگشت‌های ضربتی و برش‌های جسورانه به نوعی یادآور موسیقی راک اند رول و حرکات خاص الویس پرسلی روی صحنه است. چیزی که باعث می‌شود یک زندگی‌نامه‌ی نزدیک به سه ساعته نه تنها قابل تحمل، بلکه حتی به اثری خوش‌آیند بدل شود.

لورمن، سحر پنهان در اجرای الویس را با تاثیری که بر حاضران در سالن می‌گذارد نشان می‌دهد. قسمت‌هایی از فیلم که شاید بیش از حد اغراق شده و افسانه‌ای باشد. جایی که مخاطبان – یا بهتر بگوییم، بیشتر خانم‌های حاضر- عنان از کف می‌دهند و طوری رفتار می‌کنند که انگار جادو شده‌اند.

الویس، به عنوان سفیدپوستی با موسیقی سیاه و با گذشته‌ای در محله‌ی سیاه‌پوستان، می‌توانست مایه‌های ضدنژادپرستی بیشتری داشته‌ باشد. ممفیس، زادگاه الویس پرسلی یکی از محل‌های برخورد سیاه‌پوستان و سفیدپوستان و مکانی برای نژادپرستی بود اما فیلم با کمترین اشاره از چنین مسائلی می‌گذرد. حضور گاه‌به‌گاه ستارگان موسیقی سیاه در فیلم الویس هم کمک چندانی نمی‌کند و اثر از این نظر فقیر است.

به هر حال فیلم الویس اثری بیوگرافیک جذاب و سرگرم‌کننده است. اگر به آثار پیشین لورمن، از جمله گتسبی بزرگ علاقه داشته‌اید، یا اگر از طرفداران موسیقی یا شخصیت الویس پرسلی هستید بدون شک از تماشای این فیلم هم لذت خواهید برد.  فیلمی خویشتن‌دار که به راحتی می‌شود با خانواده به تماشای آن نشست.