همه چیز درباره زنان قدرتمند اساطیر نورس

فریگ، مادر خدایان آسیر

فریگ (Frigg) الهه بزرگ اَزگارد (Asgard)، همسر خدای خدایان، اودین (Odin) و مادر بسیاری خدایان آسیر (Aesir) هم‌چون ثور (Thor) و بالدر (Bladr) است. نام فریگ در زبان نورس به معنای "دوست داشتنی" است. با وجود جایگاه فریگ به عنوان الهه ارشد و یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های اساطیر نورس، داستان‌های بسیار کمی از شخصیت فریگ، اهداف و سایر ویژگی‌هایش در دسترس است.

• فریگ را بیشتر بشناسید

از مهم‌ترین نکاتی که در رابطه با فریگ مطرح شده می‌توان به این اشاره کرد که او و فریا (Freyja) الهه خدایان وانیر (Vanir) در بسیاری از داستان‌ها و روایت‌ها یک نفر در نظر گرفته شده‌اند که نشان می‌دهد در حقیقت فریگ و فریا در اساطیر ژرمنیک که اساطیر نورس از آنها الهام گرفته شده‌اند یک الهه بودند و سپس در عصر وایکینگ‌ها به عنوان دو الهه مختلف مورد پرستش واقع شدند.

قدرت فریگ در جادوگری و تغییر دادن مسیر سرنوشت موجودات به ویژه انسان‌هاست. می‌توان نقش فریگ در تنیدن ابرها و تبدیل کردن آنها به نخ‌هایی جادویی را به مورای (Morai – سه خواهر در اساطیر یونان که با تنیدن ریسمان سرنوشت انسان‌ها را از بدو تولد تا لحظه مرگ تعیین می‌کردند) و زنانی مشابه در سایر اساطیر که نقش مهمی در تعیین سرنوشت انسان‌های فانی داشتند، تشبیه کرد.

در عصر وایکینگ‌ها ولوا (völva) ساحرگانی بودند که از شهری به شهر دیگر سفر کرده و با استفاده از جادو ماموریت‌هایی را برای مردم شهر انجام می‌دادند (شغل ویچرها در بازی ویچر؟) و در ازای ماموریت‌های انجام شده غذا، الوار یا پول دریافت می‌کردند. گمان می‎رود این ساحرگان که نیروهای خود را با الهام و یاری فریگ بدست می‌آوردند، مانند فریگ جایگاهی متفاوت در فرهنگ مردمان نورس داشتند. فریگ الهه‌ای بود که هم‎زمان مورد پرستش و محبت واقع می‌شد و هم‌زمان مردم به دلیل ترس از خشم او سعی داشتند تا جای ممکن مزاحمتی برای او (به شکل دعا و درخواست) ایجاد نکنند.

نکته جالب در رابطه با ولوا این است که این ساحرگان در عصر مهاجرت و کشورگشایی وایکینگ‌ها به قدری مورد احترام و اطمینان بودند که در میان لشکریان وایکینگ‌ها همواره یک ولوا در کنار فرمانده لشکر حضور داشته و پیش از تمام حملات و عملیات با کمک نیروهای فریگ به پیش‌بینی نتیجه نبرد می‌پرداخت و فرمانده بر اساس الهامات او تصمیم‌گیری می‌کرد. ارتباط ولوا و فرمانده لشکر وایکینگ‌ها الهام گرفته از ارتباط فریگ و اودین می‌باشد. هم‌چنین ولوا پیش از شروع هر نبرد نوشیدنی مخصوصی را در لیوانی به تمام اعضای لشکر وایکینگ‌ها می‌دهد تا مطمئن شوند که در صورت کشته شدن در طی مبارزه فریگ به آنها نظر خواهد کرد و والکیریا (Valkyria) روح آنها را همراه خود به ولهالا (Valhalla) خواهند برد.

در برخی از اشعار باقی مانده از داستان‌های اساطیری نورس مشخص است که با سفر کردن اودین به سراسر عوالم نه‌گانه، فریگ در غم به سر برده و اشک‌هایی به شکل طلای سرخ در نبود او می‌گریست و در همین جین مشغول به ریسیدن ابرها و تبدیل آنها به نخ‌های جادویی سرنوشت می‌کرد. همان‌طور که پیشتر اشاره شد، اساطیر نورس بیش از آنچه ممکن است به نظر برسند در دنیای امروزی ما حضور دارند زیرا با گذشت زمان فرهنگ‌ها هر چقدر تغییر کرده‌اند اما موفق نشده‌اند که برخی از داستان‌ها و اعتقادات اجداد بشر را به طور کلی محو کنند. یکی از این موارد حضور نام خدایان نورس در روزهای هفته است که روز جمعه (Frigg-Day یا همان Friday) برگرفته از نام بانو فریگ الهه زیبای اَزگارد می‌باشد.

فریا، الهه‌ی وانیر در اَزگارد

فریا یکی از الهه‌های اساطیر نورس است ولی با وجود اینکه در میان خدایان آسیر زندگی می‌کند، یکی از آنها نیست و الهه‌ای از سرزمین واناهیم (Vanaheim)، که سکونتگاه خدایان وانیر بود، می‌باشد. او پس از نبردهای بزرگ میان اَزگارد و واناهیم به عنوان نشان صلح به همراه برادرش فری(Freyr)  به خدایان آسیر داده شد تا موجب حفظ صلح میان دو سرزمین شوند.

• فریا و برادرش چگونه غرامت جنگی شدند

نام فریا در زبان وایکینگ‌ها به معنای بانویی زیباست و او به همراه برادر دو قلویش فِری به اَزگارد فرستاده می‌شود تا نشانی از صلح پدرشان یورد (Njord) با ارباب اَزگارد یعنی اودین باشند. در اساطیر ژرمنیک اودین همسر فریاست و فرزندشان همان بالدر، خدای محبوب اَزگارد می‌باشد اما در اساطیر نورس اشاره‌ای به ازدواج اودین و فریا نشده است و بالدر برادر ثور و پسر فریگ است.

قدرت فریا در زمینه عشق، زیبایی و شکوفایی بوده، هم‌چنین به دلیل ارتباطات جادویی که تمام خدایان وانیر با طبیعت دارند، فریا مانند سایر اجدادش قادر به پیش‌گویی آینده است. در داستان‌های باقی مانده از فریا، او به عنوان دختری شاد و خوش‌گذران نشان داده می‌شود. فریا فرزندان مختلفی از خدایان وانیر، آسیر و حتا اِلف‌ها به دنیا می‌آورد که متأسفانه نام و داستان این فرزندان به طور کلی از بین رفته است.

فریا مانند فریگ، نماد زنانگی محسوب می‌شود که در اساطیر نورس سحر و جادو ارتباط مستقیمی با زنان و زنانگی دارند. مشخص است که فریا کسی است که هنر جادو و وردهایی برای دست‌کاری عناصر طبیعی را در اختیار خدایان اَزگارد، به ویژه اودین و هم‌چنین مقادیر محدودی از آن را در دسترس انسان‌های فانی قرار داده است. فریا توانایی تغییر و دست‌کاری آرزوها، سلامتی و اهداف سایر موجودات را دارد که این دانش و قدرت در میان تمام خدایان آسیر یگانه و بی‌همتاست.

از دیگر قدرت‌ها و ویژگی‌های فریا تسلط او بر دنیای پس از مرگ است، چرا که والکیریا از او دستور گرفته و نیمی از وایکینگ‌هایی که باید در ولهالا در کنار اودین حضور یابند را فریا انتخاب خواهد کرد. فریا هم‌چنین پالتویی از جنس پر شاهین دارد که در داستان‌های مختلف به کمک خدایان، از جمله لوکی (Loki) می‌آید تا با پوشیدن آن به آنها اجازه پرواز به شکل یک شاهین دهد.

فریگ و فریا، دو الهه یکسان یا متفاوت

همان‌طور که اشاره کردیم در اساطیر ژرمنیک فریگ و فریا یک نفر در نظر گرفته می‌شدند اما با گذشت زمان و پیشرفت داستان‌های اساطیری نورس در عصر وایکینگ‌ها، قصه‌های متفاوتی برای این دو الهه در نظر گرفته شد. فریگ مادری مهربان و دلسوز بود که در غم دوری همسرش اودین خون می‌گریست اما فریا زنی جذاب و خوش‌گذران بود که در عوالم نه‌گانه موجودات مختلفی را به همسری خود انتخاب می‌کرد.

نکته جالب دیگر در رابطه با تفاوت و یا تشابه این دو اسطوره در نام‌های آنها نهفته است؛ فریا در زبان نوریک به نوعی به شکل صفتی برای خانم‌ها استفاده می‌شود (مانند Mrs. در زبان انگلیسی که پیش از نام خانم‌ها لحاظ می‌شود) و حتا در این زبان کلمه فریا حالت جمع هم دارد (Freyjur – فریور به معنی چند خانم)، اما ریشه نام فریگ از عشق و محبت می‌آید و به نوعی می‌توان آن را به معشوق یا دوست‌داشتنی ترجمه کرد که اشاره به قدرت و ارتباط او با عشق، آرزو و محبت مادرانه دارد، که این درست برخلاف نقش فریا در عشق آتشین و علایق ممنوعه می‌باشد.

متأسفانه هیچ مدرکی از اساطیر نورس به درستی به یکسان یا متفاوت بودن این دو الهه اشاره نمی‌کند و ما تنها می‌توانیم بر اساس داستان‌های باقی مانده به حدس در مورد یکی بودن یا متفاوت بودن آنها بسنده کنیم.