فیلم جدید شاهرخ خان به نام «پتان» یک غذای کامل برای یک بالیوود دوست گرسنه است؛ «پتان» ساخته سیدهارت آناد فیلمی است که دقیقاً می‌داند چرا تماشاگرانش می‌خواهند آن را ببینند، و فیلم نیز این خواسته را برآورده می‌کند. پس برای آشنایی بیشتر با این اثر در ادامه با نقد فیلم Pathaan همراه ویجیاتو باشید.
فراز و فرود شاهرخ خان و بازگشت بزرگ
شاهرخ خان همیشه یکی از محبوب ترین سوپراستارهای بالیوود بوده است. اما اشتباه نمی‌کنم اگر بگویم چند فیلم آخر او در حد مطلوب نبودند، حتی برخی از طرفداران سرسخت او آنها را رد کردند. هیچ یک از فیلم‌های آخر او حتی به مرز فروش یک اثر معمولی نیز نرسیدند، یا حداقل به معیار فروش دارای موفقیت دست پیدا نکردند. و اما شاهرخ خان چه کرد؟ او تصمیم گرفت پس از حدود پنج سال استراحت، بار دیگر به بوم نقاشی بالیوود برگردد.
این اتفاق که ستاره‌ای ناگهان کم فروغ شود، می‌تواند حتی برای بهترین سوپراستارهایی بیفتد که دید خلاقانه‌شان ممکن است در یک دوره زمانی تار شود. و عادلانه است که به آنها فضایی بدهیم تا دوباره شکل بگیرند و با صدای بلند به صفحه نقره‌ای بازگردند! اکنون شاهرخ خان با فیلم اکشن «Pathaan» بازگشته و رکورد‌های فروش را در سینمای هند دچار چالش و شور و هیجان کرده است.
این فیلم در مجموع ۱٫۰۴۹ کرور (۱۳۰ میلیون دلار) در سراسر جهان فروش داشته که تبدیل به پرفروش‌ترین فیلم هندی سال ۲۰۲۳، دومین فیلم پرفروش تمام دوران در بالیوود، پنجمین فیلم پرفروش هندی تمام دوران، دهمین فیلم پرفروش سال ۲۰۲۳ و مجموعه چندین رکورد دیگر در باکس آفیس هند برای یک فیلم هندی‌زبان را برجای گذاشته است.
داستان فیلم Pathaan در مورد چیست؟
در ترکیبی از دو ژانر جاسوسی و اکشن، پتان داستان یک ابرجاسوس هندی را دنبال می‌کند که باید مانع از ویران کردن کشورش توسط یک جاسوس سرکش شود. این تمام چیزی است که قبل از تماشای پتان باید بدانید. داستان به هیچ وجه بدیع نیست، اما من واقعاً وارد فیلم نشدم که انتظار داشته باشم ایده‌ای بدیع به داستان تبدیل شود. چرا که فراموش نکنید با یک اکشن هندی روبرو هستیم.
پتان مانند فیلم‌های اکشن وسترن، ماجراهای خود را با یک سکانس اکشن تند و سریع آغاز می‌کند. افتتاحیه، تصوری قوی از آنچه در طول این فیلم 146 دقیقه‌ای با آن روبرو خواهیم بود، به مخاطب می‌دهد. داستان فقط از یک سکانس اکشن به سکانس اکشن دیگر می‌رود، و این خلاصه این فیلم است. اگر از طرفداران 007 یا یا فرنچایز Mission Impossible هستید، باید بدانید این اثر نسخه هندی آن آثار است. در نتیجه داستان خیلی آشناست. پس تفاوت چیست؟ اکشن بدون منطق و لحن هندی آن.
اگر بتوانید عقل و عقل سلیم را نادیده بگیرید، از Pathaan لذت خواهید برد. جدا از اکشن، Pathaan چیز زیادی برای ارائه ندارد. سکانس‌های اکشن در فیلم کر کننده هستند و فیلم چیزی جز رشته‌ای از سکانس‌های اکشن نیست. ساختار فیلمنامه پتان کپی مستقیم از مجموعه ماموریت غیرممکن است که در آن شخصیت شرور مدام دو قدم از قهرمان جلوتر است و او را فریب می‌دهد و تا انتها به نیت پلید خود عمل می‌کند و در این مرحله قهرمان به نحوی موفق به پیروزی می‌شود.
آیا می‌توان فیلم را سرگرم‌کننده خطاب کرد؟
پیش از تماشای فیلم، تمرکز من به عنوان یک مخاطب بر روی این بود که آیا پتان مانند تمام آثار پاپ‌کورنی و کارتونی بالیوود سرگرم‌کننده است یا خیر؟! بله، این کار را کرد و چگونه! فیلمنامه‌ای که زیر 150 دقیقه می‌ایستد، برای دوست‌دار این جنس سینما سواری هیجان انگیزی است که سرعت بالایی دارد و سرگرم‌کننده است، به طوری که می‌توان ایرادات آن را نادیده گرفت.
این درام در حالی که منطق و فیزیک را به کلی نادیده می‌گیرد، قهرمان داستان را در 5 دقیقه ابتدایی معرفی می‌کند، و به سبک سینمای هند با یک فلاش‌بک گسترده تصویری را نشان می‌دهد که چگونه پتان قبل از اولین رویارویی با دشمن خود جیم (جان آبراهام)، در راس تشکیل تیمی از افراد ناسازگار بود.
اگرچه فیلم منطق را به چالش می‌کشد، اما همه عناصر ترکیبی یک فرمول آشنای اکشن جاسوسی را به داستان خود وارد می‌کند. یک قهرمان با ظاهری عالی، یک آنتاگونیست قدرتمند و یک جاسوس زن ویژه برای شرکت در لحظات احساسی عاطفی به سبک جیمز باند. باید بگویم که اگر سینما را به معنی خاص و با پیام‌های متنی و زیرمتنش دوست دارید، این فیلم به هیچ عنوان اثر مورد نظر شما نخواهد بود. چرا که با این دیدگاه، ما با یک اثر دورریختنی مواجه هستیم که مغز و شعور مخاطب را به تمسخر می‌گیرد؛ و حتی به احتمال زیاد از درام موجود در آن نیز لذت نخواهید برد.
اما گاهی سینما اقتضا می‌کند که منطق را کنار بگذاری، بنشینی و لذت ببری و همه چیز را در حد و اندازه خود فیلم جدی بگیری. و Pathaan دقیقا همان فیلم است. بله، فیلم حفره‌هایی عمیق دارد، بله این فیلم به عنوان یک اثر اکشن مشکل مسائل منطقی را دارد، ولی این سینمای پاپ‌کورنی در ناب ترین شکل است، چیزی که در کودکی با آن آشنا شدیم. این بدان معنا نیست که Pathaan محصول سینمای کلاسک است؛ خیر این یک فرمول جواب پس داده است که کماکان مخاطب خاص خود را دارد.
این همان چیزی است که من از سازندگان آثار اکشن پاپ‌کورنی انتظار دارم. نبض مخاطب را بدانید و آن را کاملاً بشکنید! نیمه دوم فیلم لحظات بسیار زیادی را در خود جای داده است که تماشای رضایت بخشی را رقم زد. سکانس‌های اکشن هیجان‌انگیز بودند و صحنه‌ها ساختار و هدفی داشتند که منجر به سرخوشی نهایی مخاطب می‌شد.
نکته شاخص‌تر فیلم Pathaan کجاست؟
ساخت یک شرور دای پس‌زمینه ولو ناچیز، در قالب شخصیت جیم چشمگیرترین جنبه این فیلم بود. او یک مامور سابق اطلاعات هند است که به دلیل یک تجربه غم انگیز که او را به یک مرتد بی رحم تبدیل کرده است، سرکشی می‌کند. جان آبراهام بهترین بازی حرفه‌ای خود را در نقش جیم ارائه می‌دهد، شخصیتی که هدفش در اوایل مشخص شده و هرگز در طول فیلم از آن منحرف نمی‌شود.
آبراهام نقش جیم را با سطحی از آرامش و حس ترسناک بودن بازی می‌کند و هر زمان که روی صفحه ظاهر می‌شود، قدرت نمایش را از دیگر بازیگران می‌رباید. به قول گفته معروف آلفرد هیچکاک: «هر چه شخصیت شرور موفق‌تر باشد، تصویر کلی فیلم موفق‌تر است»، زیرا یک حریف قانع‌کننده در برابر یک قهرمان، فیلم را بلند می‌کند و قوس قهرمان را تقویت می‌کند و به قهرمان انگیزه تازه‌ای برای شکست دادن یا متوقف کردن مرد بد داستان در هر کاری می‌دهد. و این نکته چیزی است که در این فیلم اتفاق می‌افتد.
بالا و پایین سکانس‌های اکشن چگونه است؟
صحنه‌های اکشن فیلم نتایج متفاوتی را به همراه داشت. وقتی صحبت از صحنه‌های اکشن مبارزه محور به میان می‌آید، فیلم به لطف طراحی اکشن برجسته‌اش عالی می‌شود. من از سکانس اکشن آغازین در فیلم قبلی سیدهارت آناد، «جنگ» شگفت‌زده و هیجان‌زده شدم. در پاتان، او خطرات را بالا می‌برد و حداقل سه سکانس اکشن بسیار خوب را به ما می‌دهد، چه صحنه اکشن آغازین برای معرفی شاهرخ خان، چه صحنه نبرد تن به تن خان و جان آبراهام یا سکانس میانی در یک قطار. سکانسی با حضور شاهرخ خان و سلمان خان که به صورت کوتاه در این فیلم ظاهر می‌شود.
با این حال، وقتی سیدهارت آناد سعی می‌کند با سکانس‌های اکشن عظیم دست و پنجه نرم کند و به طور عام شگفت‌انگیز باشد، فیلم به هم می‌خورد. برای مثال: صحنه‌ای وجود دارد که در آن پاتان در حالی که جت‌پک پوشیده است، جیم را در هوا تعقیب می‌کند، که این سکانس خاص در صفحه بزرگ یا هر نمایش‌گری به معنی واقعی کلمه مضحک به نظر می‌رسد.
در سکانسی دیگر، پاتان و روبینا (دیپیکا پادوکونه) در حالی که تلاش می‌کنند برای سرقت چیزی به نام «راکت‌بیج» به یک تأسیسات بسیار محافظت‌شده نفوذ کنند، در هوا معلق می‌شوند. این سکانس اکشن در درجه اول به دلیل کمبود خلاقیت در طراحی لحظات اکشن بکر است که دچار مشکل می‌شود. این صحنه خاص به وضوح از فیلم‌های پرفروش هالیوود کپی شده و این واقعیت که این صحنه‌ها از جلوه‌های ضعیف VFX رنج می‌برند نیز بر کسی پوشیده نیست.
آیا فیلم Pathaan برای تماشا مناسب است؟
اگر بالیوود و منطق درون فیلم‌های پاپ‌کورنی هند را دوست دارید بهترین گزینه است؛ فیلم به شدت بر روی شانه‌های شاهرخ خان قرار دارد و او این بار را جالب ارائه می‌دهد. اگر یک فیلمنامه نیمه آبرومند به او بدهید، او ترکیبی عالی از بازیگری خوب، جذابیت فراوان، و تعداد زیادی از طرفداران برای حمل فیلم و ساخت آن، مانند مورد پتان، دارد. این اولین فیلم اکشن تمام عیار او پس از بازگشت است و او به سرعت خود را به عنوان آسیب پذیرترین ستاره اکشن سینمای هند معرفی می‌کند. در طول فیلم، او کتک می‌خورد، کبود می‌شود، قرص مسکن می‌خورد، خسته می‌شود، دلگیر می‌شود و حتی اشک می‌ریزد.
دیگر بازیگران چون آبراهام به عنوان شرور و دیپیکا پادوکونه نیز به عنوان سوژه عاطفی کار جذاب هستند. حتی می‌توان گفت پادوکونه خود را به عنوان مامور سابق آی‌اس‌آی پاکستان جذاب نگه می‌دارد و به عنوان یک بانوی برجسته که شایسته یک فیلم اکشن درجه یک است، فضای قانع‌کننده‌ای برای خود ایجاد می‌کند. پاتان چیز جدیدی ارائه نمی‌دهد، اما حضور شاهرخ خان، همراه با یک شرور متقاعد‌کننده، به فیلم کمک می‌کند تا از خط پایان عبور کند.