۵۰ سال پس از اکران: تأثیر فرهنگی Enter the Dragon بروس لی

در تاریخ ۲۶ جولای سال ۱۹۷۳ میلادی، فیلم Enter the Dragon با ایفای نقش بروس لی فقید برای نخستین بار در هنگ کنگ روی پرده‌های سینما رفت. این فیلم رزمی به کارگردانی رابرت کلوز المان‌هایی از ساخته‌های جاسوسی و سینمای تجارتی سیاهان را در خود جای داده بود تا از این نظر اثری به شدت تأثیرگذار باشد. ولی این تنها ترکیب ژانرها نیستند که باعث تأثیرگذاری Enter the Dragon شده‌اند.

فیلم Enter the Dragon واپسین اثر کارنامه‌ی بازیگری بروس لی به شمار می‌آید. این هنرمند و استاد هنرهای رزمی که پیش از این مهارت‌های خود را در آثار Fist of Fury سال ۱۹۷۲ و The Way of the Dragon سال ۱۹۷۲ نشان داده بود، در مسیر تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین و الهام‌انگیزترین بازیگران تاریخ سینما قرار داشت. فیلم Enter the Dragon بیش از پیش چنین جایگاهی را برای او فراهم می‌کرد تا این که مرگ دور از انتظار بروس لی از راه رسید.

با همه‌ی این اوصاف، حتی امروز و ۵۰ سال پس از گذشت اکران این ساخته‌ی ماندگار تاریخ سینمای رزمی، هنوز هم می‌توان تأثیراتش را دید؛ تأثیراتی که حتی فرای سینما نیز می‌روند.

اکران فیلم Enter the Dragon

با ایفای نقش بازیگرانی همچون جان ساکسون و جیم کلی، Enter the Dragon همچنین بروس لی را نیز به عنوان یک استاد هنرهای رزمی با نام لی را در خود جای داده بود. ماجرای این ساخته در یک مدرسه‌ی خصوصی هنرهای رزمی در جریان است که در آن مهمانانی به مکانی با نام جزیره‌ی هان می‌روند تا در یک تورنمنت ویژه شرکت کنند. ولی لی تحت یک پوشش و به درخواست یک مأمور اطلاعات بریتانیایی برای رسوخ کردن به جزیره‌ی خصوصی هان فرستاده شده است.

هر چند این فیلم توسط رابرت کلوز کارگردانی شد اما فیلم‌نامه‌اش به دست مایکل آلن نوشته شده بود. Enter the Dragon چند هفته پس از اکران در هنگ کنگ و در تاریخ ۱۹ آگوست سال ۱۹۷۳ در ایالات متحده‌ی آمریکا اکران شد ولی چندان نظر منتقدان را جلب نکرد. با این وجود، این ساخته توانست با بودجه‌ای ۸۵۰ هزار دلاری فروشی ۴۰۰ میلیون دلاری در باکس آفیس جهانی داشته باشد. به عبارت دیگر، فروش Enter the Dragon در سالن‌های سینما بیش‌تر از ۴۰۰ برابر بودجه ابتدایی‌اش به شمار می‌آمد!

البته این تنها پوسته‌ی موفقیتی‌ست که کلوز و همکارانش با ساخت این پروژه به دست آوردند. موفقیت تبلیغاتی فیلم Enter the Dragon کمک کرد تا پلی بین فرهنگ‌های غربی و شرقی پدیدار شود. طبیعتاً بخشی از این موفقیت روی کل صنعت فیلم‌سازی نیز اثر گذاشت.

تأثیر روی صنعت فیلم‌سازی

فیلم رزمی Enter the Dragon به طور فراگیر به عنوان برترین فیلم هنرهای رزمی تاریخ، یکی از بهترین فیلم‌های اکشن همه‌ی دوران و به طور کلی یکی از برترین فیلم‌های سینمایی ساخته شده به شمار می‌آید. البته که این ساخته، شایسته‌ی همه‌ی این ستایش‌هاست. Enter the Dragon از همان ابتدای کار به لطف نوآوری فیلم‌نامه در ترکیب با اجراهای متقاعد کننده‌ی بروس لی و همکارانش یک پروژه‌ی خوش‌ساخت به نظر می‌رسید.

هر کدام از شخصیت‌ها هویت خود را دارند و هر کدامشان سبک مبارزه‌ی ویژه‌ای را به نمایش درمی‌آورند. ولی هنگامی که نوبت به حرکات فردی هنرهای رزمی می‌شود، همه‌چیز سرراست است. مشت‌های به نمایش درآمده به طور نمایانی بنیادین هستند: جَب، اِستریت، آپرکات و هوک. هر از چند گاهی نیز بروس لی یک بک‌فیست را به نمایش درمی‌آورد.

از طرف دیگر مبارزان از حرکات پای فراوانی نیز بهره می‌برند؛ همچون سایدکیک، هوک کیک، آپ کیک و البته لگد دورانی کلاسیک که هر کدامشان نیز با واریانت‌های چرخشی ترکیب می‌شوند. در فیلم رزمی Enter the Dragon حرکاتی همانند پرتاب‌های جودو، پرتاب‌های لگنی، هر از چند گاهی زمین زدن‌های دوپایی و سابمیشن‌های گوناگونی همچون چوک‌هولد و آرم‌بار هم به کار گرفته می‌شوند.

این راستی‌گرایی و شبیه به واقعیت بودن‌های سکانس‌های مبارزه‌ی Enter the Dragon مرزهای مشت‌ها و لگدهای ساده را گسترش می‌دهد. مبارزان در این ساخته فاصله‌شان نسبت به رقیب خود را می‌سنجند، زمینه‌ی یک جب را می‌چینند و حتی هر از چند گاهی وانمود به اجرای یک فن می‌کنند. به این ترتیب، می‌توان توجه و دقت به کار گرفته شده در هر بخشی از Enter the Dragon را فهمید. این سطح از جزئیات نه تنها در سکانس‌های مبارزه بلکه حتی در دیالوگ‌ها و شخصیت‌پردازی‌ها نیز رعایت شده است.

در سال‌های گذشته، این کیفیت به لطف دیدگاه‌های امروزی‌تر بیش‌تر مورد توجه قرار گرفته است. برای نمونه، در سال ۲۰۰۴ کتابخانه‌ی کنگره فیلم Enter the Dragon را برای نگه‌داری در فهرست ملی ثبت فیلم برگزید. چندین فیلم‌ساز سرشناس نیز از این فیلم در ساخته‌های خود الهام گرفته‌اند؛ همچون کوئنتین تارانتینو در سری فیلم‌های Kill Bill.

با همه‌ی این گفته‌ها ولی تأثیر Enter the Dragon روی صنعت فیلم‌سازی تنها نیمی از ماجراست؛ چرا که این ساخته روی مدیوم‌های گوناگون در عرض ۵۰ سال گذشته تأثیرگذار بوده است.

تأثیر فرهنگی Enter the Dragon

چندین المان از فیلم Enter the Dragon (به طور مشخص‌تر رقابت تورنمنت‌گونه‌ی هنرهای رزمی) بازی‌های ویدیویی مبارزه‌ای همچون Tekken، Street Fighter و البته Mortal Kombat را به وجود آوردند. این نمونه را می‌توان آشکارترین تأثیر Enter the Dragon روی فرهنگ فراگیر دانست.

فیلم مبارزه‌ای Enter the Dragon به طور مداوم در سریال‌ها و انیمه‌هایی همچون That '70s Show و Dragon Ball Z مورد اشاره قرار می‌گیرد و حتی تأثیر آن را در دنیای موزیک و مسابقات حرفه‌ای می‌توان دید. اوریا فابر به عنوان یکی از اعضای تالار مشاهیر یواف‌سی از Enter the Dragon به عنوان محل به دنیا آمدن هنرهای رزمی ترکیبی یاد کرده است.

پیش از این، نزدیک‌ترین مسابقات قانونی از ورزش‌های رزمی ترکیبی با نام والی تودو که در طی قرن بیستم در برزیل محبوب بود شناخته می‌شد. این مسابقات در ابتدا روشی بود تا ورزشکاران از سبک‌های گوناگون (بوکس، کشتی، جوجیتسو و بقیه) با یکدیگر بجنگند. مدرن‌شدن این سبک مبارزات تا سال ۱۹۹۳ و پیدا شدن سر و کله‌ی یو‌اف‌سی طول کشید.

به این ترتیب بود که فیلم Enter the Dragon و بروس لیِ پر استعداد توانستند هم هنرمندان و هم ورزشکاران را تحت تأثیر خود قرار دهند و برایشان الهام‌انگیز باشند. درست است که Enter the Dragon نخستین فیلمی به شمار نمی‌آید که وارد این قلمرو شده است ولی می‌توان این ساخته را مهم‌ترینِ این قلمرو در نظر گرفت.

• معروف‌ترین فیلم‌های بروس لی: از بدترین تا بهترین
• ۵۰ سالگی فیلم The Way of the Dragon | روزی روزگاری بروس لی