نقد فیلم The Little Mermaid – نوستالژی کودکی

The Little Mermaid فیلمی موزیکال، در ژانر رمانتیک_فانتزی و محصول سال 2023 آمریکا می‌باشد، که توسط راب مارشال کارگردانی شده است. فیلم‌نامه این اثر به نویسندگی دیوید مگی و با اقتباس از رمان معروف Little Mermaid نوشته هانس کریستین اندرسون به رشته تحریر درآمده است.

داستان Little Mermaid 2023 تقریباً همانند اولین انیمیشن ساخته شده توسط دیزنی در سال 1989 رقم می‌خورد. کمپانی والت دیزنی،  لوکامار و مارک پلات تهیه و تولید آن را برعهده داشتند. این فیلم با حضور چهره‌های شناخته شده‌ای مثل، خاویر باردم، هالی بیلی، جونا هاور کینگ و ملیسا مک کارتی مخاطبان زیادی را در روز اکران به تماشای خود کشانده.

از اقیانوس به خشکی

آریل داستان پری دریایی جوانی است که با پدرش، پادشاه دریا (ترایتون) و شش خواهرش در اعماق اقیانوس‌ زندگی می‌کند. او شیفته انسان‌ها است. ترایتون بعد از به قتل رسیدن همسرش به دست یک انسان، رفتن به سطح آب را برای دخترانش ممنوع کرده. آریل با عمه خبیث خود، اورسلا، که جادوگر دریا است، معامله می‌کند، تا برای رسیدن به عشق زندگی‌اش، شاهزاده اریک، یک جفت پا برای راه رفتن روی خشکی و بین انسان‌ها به جای دم بگیرد و در عوض صدای حنجره‌اش را به جادوگر دریا بدهد.

داستان دور از انتظار پیش نرفته و نویسنده نه چیزی از آن کم و نه چیزی بر آن اضافه کرده است. البته دیالوگ‌ها با نسخه اصلی متفاوت بوده و چند ترانه مازاد بر انیمیشن نیز در فیلم وجود دارد اما خط داستانی بدون پیچیدگی جدیدی به منوال قبل رقم می‌خورد.

دنیای زیر آب

کارگردان در تلاش بود تا شاهکار بصری خیره‌کننده‌ای به تصویر بکشد و تا حدودی هم موفق شده است. او مخاطب را به قلمرویی می‌برد که از واقعیت دور است و ما را غرق در دنیای فانتزی زیر آب می‌کند. اکثر صحنه‌های جهان دریا، با رنگ‌های محصور کننده‌ای نقاشی شده‌اند که قطعا موجع به شگفتی می‌شوند. فضا پر از صخره‌های مرجانی درخشان و موجودات متفاوت و پر رنگ و لعاب است. خوبی این صحنه‌ها به این است که برای تخیل هیچ حد و مرزی را تعیین نمی‌کند. همه چیز غرق در رنگ‌های گرمی است که با پس‌زمینه آبی اقیانوس خودنمایی می‌کند. حتی وقتی دریا از تصویر حذف می‌شود، بازهم ازدحام و شلوغی بازار و نقش و نگارهای گوناگون لباس‌ها، گوشه گوشه این فیلم را از هم‌نشینی الوان اشباع می‌کند.

رویاها دست یافتنی هستند!

آریل نمونه بارز یک سدشکن است؛ شخصی که موانع را کنار می‌زند و آرزوهای خود را محترم می‌شمارد. در واقع وجود همچین کاراکتری گواه بر نیرومندی خواسته‌ها و امیدها و پذیرش خود واقعی، بدون توجه به شرایط سخت و طاقت‌فرسا است. این فیلم درباره شنیدن دیگران است و دائما به ما یادآوری می‌کند که همه شایسته شنیده شدن صدا و روایتشان از زندگی هستند، حتی اورسلا به عنوان شخصیت بد و پلید داستان. گوش دادن به خواسته‌ها، نیازمندی‌ها و احساسات انسان‌ها حتی وقتی که سکوت می‌کنند، از غایت‌های مثبت این فیلم است.

علاوه بر این خط داستانی رشد و پیشرفت افراد را وابسته به استقلال و رهایی آنان از قید و بند‌ قراردادهای کلاسیک می‌داند. داستان پری دریایی با دقت برای بیننده بازگو می‌کند که حتی اگر تصمیمات اشتباهی بگیریم، باز تجربیات فردی هستند که می‌توانند ما را از منجلاب فریب بدکاران و فرصت طلبانی مثل اورسلا نجات دهند. دیزنی، این روایت کننده داستان‌های معروف و فانتزی همیشه این پیام را روشن و واضح به مخاطب می‌رساند، که همیشه چیزی وجود دارد تا ما را  از رویاها و شادی‌هایمان دور نگاه دارد اما با تلاش و پشتکار می‌توان اوضاع را تغییر داد و این تلاش، تنها با انتخاب های شخصی، و بدون دخالت دیگر افراد است که نتیجه بخش خواهد بود. 

انیمیشن یا فیلم؟

رابرت مارشال با کارگردانی درست، تعادلی ظریف و باورپذیر بین شخصیت‌های انیمیشن و انسان‌های این فیلم ایجاد می‌کند. اما لازم به ذکر است که فیلم Little Mermaid یک نسخه ضعیف از انیمیشن آن است. هالی بیلی در نقش آریل نتوانسته تصور ما از کاراکتر آریل در انیمیشن را به خوبی تداعی کند.

شخصیت آریل در انیمیشن قدیمی دیزنی، وقتی که صدایش را به جادوگر دریا می‌دهد و بی‌صدا بر خشکی ظاهر می‌شود، حرف‌هایش را می‌شود از نگاه و رفتارش خواند؛ اما آریل در فیلم مورد نظر، بدون صدا، خشک و ساکن بازی می‌کند و گاهی حتی بی‌روح و بی‌احساس به ایفای نقش می‌پردازد. در حقیقت لایه‌های درونی او، هم برای مخاطب، هم برای معشوقه‌اش اریک، قابل فهم نیست. شاید هم چون انتظارات ما به عنوان بیننده با انیمیشن نوستالژیک پری دریایی آنقدر بالا رفته که هیچ مقایسه‌ای در قبال آن درست نیست. و شاید هم هالی بیلی واقعا نتوانست از پس نقش خاطره‌انگیز پری دریایی به خوبی بر‌آید. 

تفاوت‌های جزئی دیگری هم در متن اصلی فیلم با داستان انیمیشن دیزنی وجود دارد. مثل طراحی شخصیت پرنس اریک. فکر کردن و تصمیم‌گیری شاهزاده اریک در داستان اصلی، طی طلسم جادوگر دریا از او سلب می‌شود. اما در داستان فیلم، او فقط قدرت تصمیم‌گیری ندارد، و این کمی شخصیت او را گیج و گم‌گشته نشان می‌دهد. به نظر من شاهزاده اریک اصلی، قهرمان‌محور‌تر و پر جرات‌تر بوده است.

دیگر شخصیت‌ها خوب طراحی و پرداخته شدند. به عنوان پادشاه دریا با بازی خاویار باردم قوی و سلطه‌مند ظاهر شده و شخصیت های کمدی معروف این داستان مرغ دریایی، خرچنگ و ماهی دو رنگی که دوست قدیمی آریل است، بامزه و خنده‌آور شخصیت پردازی شدند؛ درست مثل انیمیشن اصلی.

بازی ملیسا مک کارتی در نقش اورسلا درخشان تر از خاویر باردم است. پادشاه دریا، مردی افسرده است. او در نقش پدری که دائما در غم همسر مرده می‌سوزد و تمام رفتارهایش با عصبانیت و عدم درک دیگران همراه است خوب ظاهر شده اما اورسلا تنواست ترسناک، پرعقده و حریص خود را نشان دهد. او به خوبی کاراکتر خود را برای بیننده باورپذیر رقم زده بود.

آواز راهی برای بیان خواسته‌ها!

موسیقی Little Mermaid که توسط آلن منکن و لین مانوئل میراندا ساخته شده است، درست با توجه به شخصیت‌ها به اجرا درآمده. ملودی زیبای پری دریایی‌ها که از هنجره اسرارآمیزشان خارج می‌شود داستانی قدیمی و شنیده شده است اما در این فیلم تنها پری دریایی آواز خوان آریل است. به شخصه ترجیح میدادم که خواهران آریل نیز دیالوگ‌های خود را موزیکال بیان می‌کردند اما این اتفاق نیافتاد.

آواز آریل به تناسب کاراکترش زیبا و لطیف و ظریف از آب در آمده و معضلاتش را به خوبی در آهنگ ادا می‌کند به ویژه در اولین موسیقی که "part of your world" نام دارد. آریل در این آواز از تمایلش برای یادگیری در مورد جهان انسان‌ها می‌گوید و برای خود احساس تاسف می‌کند. اما طراحی آواز برای اورسلا دقیق‌تر انجام شد. البته  ملیسا مک کارتی هم در اجرای آن بی‌نظیر عمل کرد. متن آواز پلیدانه بود و اورسلا آن را با صدایی خشن و ترسناک به اجرا درآورد. همان‌چیزی که از اورسلا، جادوگر خبیث انتظار می‌رفت.

شور و شوقی که با آواز خواندن موجودات دیگر رقم می‌خورد قابل توجه تر است. خرچنگ معروف، سباستین با خواندن آهنگ "under the sea" مخاطبان را به وجد می‌آورد. در این آهنگ سباستین با تعریف از اقیانوس و معرفی همه موجودات آن، سعی دارد آریل را متقاعد کند تا از رفتن به خشکی دست بکشد. رپ خواندن اسکاتی، مرغ دریایی احمق هم بسیار به شخصیتش نزدیک بود. قطعا یکی از نکات قوت این فیلم استفاده از موسیقی و آواز‌های به جا و درست با جزیئات و بیان‌های منحصر به فرد بوده است. 

در نهایت...

در مجموع با این که این فیلم سعی در واقعی کردن فضای تخیلی دارد، برای بزرگسالان آنقدر جالب توجه نیست، اما پری دریایی همان‌چیزی است که کودکان و نوجوانان را به اشتیاق می‌آورد. البته نکات آموزشی قابل توجهی هم در فیلم وجود دارد که از داستان افسانه‌ای رمان آن نشات می‌گیرد و خود فیلم منحصرا چیز جدیدی برای ارائه ندارد. همیشه چنین فیلم‌هایی که از انیمیشن‌های قدیمی ساخته می‌شوند دائما در معرض مقایسه با اثر اصلی قرار می‌گیرند و Little Mermaid 2023 هم از این قائله استثنا نیست. علاوه بر این که فیلم Little Mermaid فضای رویایی و تخیلی جهان زیر آب را برایمان تداعی می‌کند، با زنده کردن حس نوستالژی مخاطب را به تماشای خود می‌کشاند.