اشتباه بزرگ ایکس باکس که به نفع پلی استیشن تمام شد

همه‌ی ما می‌دانیم که نسل هشتم کنسول‌‌ها با برتری پلی استیشن 4 به اتمام رسید. شاید از خودتان بپرسید که چه چیزی باعث شد که ایکس باکس در این رقابت عقب بماند؟ برای پاسخ به این سوال حتی لازم نیست که وارد نسل هشتم شویم؛ ایکس باکس وان نیامده در چشم خیلی از گیمرها منفور شد. اما دقیقا چرا؟ باید به ده سال پیش برگردیم؛ زمانی که ایکس باکس وان برای اولین بار معرفی شد.

معرفی جنجالی ایکس باکس وان

---

دوران نزدیک به E3 سال ۲۰۱۳ و اتفاقات بعد از آن، زمان دشواری در تاریخ ایکس باکس است. مایکروسافت چند هفته مانده به E3، طی مراسمی از کنسول جدید خود به نام ایکس باکس وان رونمایی کرد.

استراتژی این بود که با این معرفی زودهنگام، هیجان مردم را بالا ببرند و در E3 بیشتر در مورد این کنسول صحبت کنند. اما مایکروسافت در این مراسم بیش از حد روی تبدیل ایکس باکس به یک سیستم سرگرمی خانگی به جای یک کنسول گیمینگ تمرکز کرد و این قضیه کنسول آن‌ها را در وضعیت بدی در مقایسه با سایر رقبا قرار داد. آن هم به خاطر این سه دلیل:

قانون سخت فروش و اشتراک‌گذاری بازی‌ها

مایکروسافت از قانون‌های سختگیرانه‌ای برای فروش دوباره، جابه‌جایی و قرض دادن دیسک بازی‌های دسته دوم رونمایی کرد. آن‌ها سیستمی طراحی کرده بودند که اشتراک‌گذاری یا فروش دیسک بازی‌ها را خیلی سخت می‌کرد. به طوری که اجرای بازی دسته دوم روی یک حساب مایکروسافت دیگر، با پرداخت هزینه همراه بود. 

قرض دادن بازی به دوستانتان هم داستان خودش را داشت. در کل شما تنها یک بازی می‌توانستید بازی را به دوست خود قرض دهید. البته آن هم کاملا رایگان نبود. اگر شما بازی را روی کنسولتان نصب کرده بودید، دوستتان نمی‌توانست آن را روی کنسولش اجرا کند، مگر اینکه یک هزینه‌ی مجزا پرداخت می‌کرد. همچنین دو طرف باید حداقل سی روز در لیست دوستان یکدیگر بودند. همه‌ی این قانون‌ها صرفا یک قاعده‌ی آسان و سرراست را بیش از حد پیچیده کرده بودند.

اتصال مداوم به اینترنت

مهم نبود که بازی‌ آفلاین باشد یا آنلاین. شما برای تجربه‌ی بازی‌ها باید همیشه به اینترنت متصل می‌شدید. در واقع باید در یک بازه‌ی زمان ۲۴ ساعته حداقل یک بار به اینترنت متصل می‌شدید. این زمان در صورتی که در اکانت فرد دیگری بازی می‌کردید، به ۱ ساعت می‌رسید. اگر این قانون را رعایت نمی‌کردید، بازی‌ها قفل می‌‌شدند و شما از تجربه‌ی آن‌ها محروم می‌شدید.

می‌توان گفت این مورد برای گیمرها از همه بدتر بود. خیلی‌ها شاکی بودند که با این حساب تجربه‌ی بازی‌ها در مکان‌هایی با اینترنت ضعیف و محروم تقریبا غیرممکن است. خیلی از گیمرها حتی در سفر‌هایشان کنسولشان را با خودشان می‌برند با امید اینکه بدون اتصال به اینترنت باز هم می‌توانند به تجربه‌ی بازی‌ها بپردازند.

قیمت گران‌تر نسبت به پلی استیشن

در نهایت باندل اصلی ایکس باکس وان قرار بود با دوربین کینکت هم همراه باشد. خیلی از گیمرها از این تصمیم استقبال نکردند صرفا چون نیازی به آن نداشتند و برخی دیگر از امنیت شخصی خودشان مطمئن نبودند.

همچنین باندل ایکس باکس وان در حالت عادی با کینکت همراه بود. بنابراین قیمت ایکس باکس وان ۱۰۰ دلار از پلی استیشن بیشتر بود. در حالی که روی کاغذ پلی استیشن ۴ از سخت افزار قوی‌تری برخوردار بود. 

اما همه‌ی این‌ها به کنار، در رویداد معرفی این کنسول گیمینگ، کمترین صحبت در مورد جنبه‌های گیمینگ آن بود!

سونی چگونه از این موقعیت استفاده کرد؟

---

اشتباهات مایکروسافت، برگ برنده‌ای برای سونی شد. مراسم سونی در E3 سال ۲۰۱۳ حسابی معروف است و همه‌ی گیمرها در مورد آن می‌دانند. جایی که سونی دقیقا روی ضعف‌های ایکس باکس وان دست گذاشت و از آن‌ها به عنوان قدرت‌های پلی استیشن ۴ یاد کرد.

برعکس ایکس باکس وان، پلی استیشن 4 به اتصال مداوم به اینترنت نیاز نداشت. این در واقع پاسخی مستقیم به سیاست همیشه آنلاین ایکس باکس وان بود. از طرف دیگر سونی تاکید کرد که اشتراک بازی‌های پلی استیشن خیلی راحت است.

آن‌ها حتی یک ویدیوی طنز ساختند و در آن توضیح دادند که چگونه می‌توانید بازی‌های پلی استیشن را با دوستانتان به اشتراک بگذارید و تنها کاری که در ویدیو انجام دادند دست به دست کردن دیسک بازی بود! این ویدیو در نهایت سونی با تمرکز بر وجهه‌ی گیمینگ کنسول خود و تمرکز روی گیمر‌ها، واکنش مثبتی دریافت کرد.

در واقع سونی از اشتباهات ایکس باکس به نفع خود استفاده کرده بود. به هر حال صنعت گیم یک بازار رقابتی به شدت بی‌رحم است که در آن یک اشتباه از سوی یک کمپانی، به نفع دیگری تمام می‌شود. این یک قاعده‌ی طبیعی است. همانطور که برعکس این قضیه را داریم. مثل زمانی که اکانت توییتر بریتانیا نحوه‌ی افقی و عمودی کردن پلی استیشن ۵ را مورد هدف قرار داد و اشاره کرد که با ایکس باکس شما نیازی ندارید که دست به پیچ‌گوشتی شوید. البته که این توییت به سرعت پاک شد.

مایکروسافت اشتباهاتش را درست کرد

---

برگردیم به سال ۲۰۱۳. مایکروسافت که دید اوضاع خیلی بر وفق مراد نیست، یک هفته بعد از E3 به سرعت رویه‌ی خود را تغییر داد. یعنی دیگر برای تجربه‌ی بازی‌ها لازم نبود مدام به اینترنت متصل باشید، اجاره و اشتراک‌گذاری دیسک بازی‌ها ممکن شد و کینکت به یک گزینه‌ی اختیاری برای گیمرها تبدیل شد. البته که گزینه‌ی آخر یک سال بعد اتفاق افتاد. موردی که زودتر از این‌ها باید رخ می‌داد.

اما آیا برای این تغییر ۱۸۰ درجه‌ای دیر شده بود؟ آمار پیش‌خرید کنسول پلی استیشن ۴ نسبت به ایکس باکس وان ۳ به ۲ بود. این آمار نشان می‌داد که دید گیمرها نسبت به پلی استیشن 4 بهتر از ایکس باکس وان بود. یا صرفا این کنسول بهتر پاسخگوی نیازهایشان بود.

اما پیش خرید معیار خیلی دقیقی برای برتری یک کنسول نسبت به دیگری نیست. مایکروسافت خیلی سریع از اشتباهات خود درس گرفت. پس دیگر همه چیز به روال خوب گذشته برگشته بود؟ به این راحتی‌ها نمی‌توان به این سوال جواب داد. 

یکی برای همه

---

ماجرای اسم ایکس باکس وان را می‌‌دانید. به هر حال عجیب است که سومین کنسول سری، عنوان یک را یدک بکشد. در واقع مایکروسافت برنامه داشت که ایکس باکس وان بیشتر از تنها یک کنسول گیمینگ باشد؛ با شعار All in one. ایکس باکس وان قرار بود یک مرکز سرگرمی یکپارچه با تلویزیون خانگی باشد. این ایده، جاه‌طلبانه و بسیار جلو‌تر از زمان خودش بود.

برنامه‌ی مایکروسافت این بود که کاربران بتوانند با کمک فرمان‌های صوتی تلویزیون خود را کنترل کنند اما از نظر فنی با مشکلاتی در اجرای آن مواجه شد. جالب اینجاست که پیش از مایکروسافت، گوگل با برنامه‌ی گوگل تی وی سعی کرده بود که این ویژگی را پیاده‌سازی کند اما در نهایت در بازار شکست خورد. 

مایکروسافت نهایتا موفق شد این ویژگی را در ایکس باکس اجرا کند. راه حلش هم این بود که کابل HDMI رسیور خود را به ایکس باکس وان متصل کنید و به این ترتیب داده‌های یک کانال از کنسول عبور کنند. البته این راه حل مشکلات خودش را داشت و فقط همه چیز را پیچیده‌تر می‌کرد. دقت آن هم به اندازه‌ی کافی نبود و مایکروسافت در به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری آن را بهتر و بهتر کرد.

اما متوجه یک نکته می‌شوید؟ مایکروسافت روی چیز‌هایی تمرکز کرده بود که مردم از یک کنسول گیمینگ انتظار نداشتند و یا نیازی به آن پیدا نمی‌کردند. 

پشتیبانی از سازندگان مستقل

یکی دیگر از ضعف‌های ایکس باکس وان نسبت به پلی استیشن ۴، مربوط به بازی‌های مستقل بود. پشتیبانی از بازی‌سازهای مستقل به یکی از ابعاد بسیار مهم در صنعت ویدیو گیم تبدیل شده است. چرا که این سازنده‌ها با ایده‌های خاصشان به دنیای بازی‌های تنوع می‌بخشند و از این رو صنعت گیم به آن‌ها مدیون است. 

حال در آن زمان سونی به سازنده‌های مستقل این امکان را داده بود که خودشان بازی‌هایشان را منتشر کنند. به این ترتیب سازنده‌ها برای انتشار بازیشان روی پلی استیشن نیازی به بستن قرارداد با ناشرهای بزرگ نداشتند. این در حالی بود که مایکروسافت در آن زمان چنین پشتیبانی‌ای را از سازنده‌های مستقل نداشت. البته قابل توجه است مایکروسافت بعدا بهبود‌های زیادی در این زمینه ایجاد کرد و الان با سیستم گیم پس، بازی‌های ایندی زیادی در اختیار پلیرها قرار دارند.

جمع بندی

---

تمرکز بیش از حد ایکس باکس وان روی سیستم All in one و بهبود کینکت، تاثیر چندان مثبتی روی تجربه‌ی گیمینگ نداشتند و حتی باعث شدند که سازندگان همه‌ی تمرکزشان را روی جنبه‌ی گیمینگ کنسول نگذارند.

ایکس باکس وان همزمان چیزهای مختلفی را ارائه می‌کرد؛ یک کنسول گیمینگ، دستگاه کینکت، یک دستگاه تلویزیونی با برنامه‌های انحصاری و حتی ویندوز ۸. در مسیر تبدیل شدن به یک دستگاه سرگرمی، ایکس باکس ریشه‌های خودش به عنوان یک کنسول گیمینگ را از دست داده بود. آن هم در حالی که ایکس باکس ۳۶۰ با آن استراتژی امتحان خودش را پس داده بود.

برای مدت‌ها ایکس باکس مسیر خود را گم کرده بود و وقتی که فیل اسپنسر فرمان ریاست را به دست گرفت، قبل از هر چیزی باید اشتباهات دن متریک (Don Mattrick) را درست می‌کرد. فردی که با تصمیمات اشتباهش مورد انتقاد جامعه‌ی گیم قرار گرفته بود. 

امروزه ایکس باکس در مسیر درستی قرار گرفته است. سیستم گیم پس بازی‌های زیادی در اختیار گیمرها قرار می‌دهد، ایکس باکس سری ایکس قوی‌ترین کنسول نسل نهم تا اینجای کار است و در عین حال یک ورژن اقتصادی به نام سری اس دارد. همه‌ی این‌ها نشان می‌دهد که ایکس باکس بیشتر از هر زمان دیگری به کاربران و نظرات آن‌ها اهمیت می‌دهد. 

حال باید دید که در ادامه‌ی این نسل چه اتفاقاتی رخ می‌دهد. چه بازی‌هایی برای کنسول‌هایس ایکس باکس سری ایکس/اس و پلی استیشن 5 منتشر می‌شوند و مایکروسافت چه برنامه‌هایی برای اکتیویژن بلیزارد دارد. چون در نهایت، این بازی‌ها هستند که موفقیت یک کنسول را رقم می‌زنند.