معرفی انیمیشن های کوتاه رویاهای رنگی – به انیمیشن ایران افتخار کنید

مجموعه انیمیشن‌های کوتاه هنری «رویاهای رنگی» شامل ۱۰ انیمیشن کوتاه از تولیدات مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی است. این  مجموعه همزمان با ۲۸ اکتبر (۶ آبان) روز جهانی انیمیشن اکران شده و حالا فرصت مناسبی فراهم شده تا عموم مردم بتوانند با انیمیشن‌های کوتاه ایرانی آشنا شوند. پیش از اکران این پکیج، اگر از علاقه‌مندان به انیمیشن‌های ایرانی بودید، احتمالا نمی‌توانستید به‌راحتی به دیدن آثار کوتاه این حوزه بپردازید چرا که اساسا جای مشخص برای تماشای این آثار وجود نداشت. برخی پلتفرم‌های آنلاین مانند هاشور و… سعی داشتند تا این آثار ره به دست مخاطبین برسانند اما به باور من چندان موفق نبودند. اکران عمومی انیمیشن‌های کوتاه ایرانی اما می‌تواند ورق بازی را در این عرصه برگرداند و کاری کند که تماشاگران ایرانی به انیمیشن‌های ایرانی افتخار کنند.

«محمد طیب» مدیر گروه سینمایی هنر و تجربه در مراسم افتتاحیه اکران این انیمیشن از دوستداران دنیای انیمیشن در ایران تشکر کرد. طیب با اشاره به اینکه در بسته انیمیشن «رؤیاهای رنگی» ۱۰ انیمیشن شاخص از آثار مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی به اکران درآمده‌اند گفت: «سال‌های سال دوست داشتیم این آثار را در معرض نمایش برای مخاطبان بیشتری قرار دهیم ولی این انیمیشن‌ها صرفاً در نمایش‌های محدود جشنواره‌ای یا مناسبتی دیده می‌شدند. این اتفاق شاید برای انیمیشن در کشور ما جدید باشد، درحالی‌که در کشورهای مختلف دنیا مانند فرانسه و کره متداول است و انیمیشن‌های کوتاه هم وارد چرخه اکران می‌شوند.»

مهدی خرمیان، کارگردان انیمیشن «سوزنبان» و رئیس آسیفای ایران نیز در این رویداد به نکته جالب توجهی اشاره کرد. او تأکید دارد که ساخت انیمیشن‌های کوتاه بسیار زمان‌بر است و ممکن است از یک فیلم سینمایی یا یک سریال هم بیشتر طول بکشد اما کمتر کسی به این موضوع توجه می‌کند. او در اینباره گفت: «می‌خواهم بگویم برای این ۱۰ انیمیشن کوتاه که امروز در یک سانس ۸۶ دقیقه‌ای می‌بینید، ۲۰ سال زمان برای سخت آن صرف شده است.»

مجموعه انیمیشن کوتاه رویاهای رنگی رویایی است با اسم کاملا درستی روانه اکران شده و هوشمندی نبوغ آمیزی در پس پرده این اسم‌گذاری به چشم می‌خورد. رویاهای رنگی دقیقا می‌تواند تداعی کننده این موضوع باشد که اکران مجموعه انیمیشن های کوتاه ایرانی در تمام این سال‌ها هم رویای فعالین انیمیشن و تولیدکنندگان این آثار بوده و هم رویای دوستداران انیمیشن در داخل کشور.

مجموعه انیمیشن‌های کوتاه این پکیج شامل فیلم‌های کوتاه «سیم ششم» به کارگردانی بهرام عظیمی، «سوزن‌بان» به کارگردانی مهدی خرمیان، «پسر دریا» به کارگردانی عباس جلالی یکتا، «گذشته» به کارگردانی حمید محمدی، «ملکوت» به کارگردانی فرنوش عابدی، «کلاغ» به کارگردانی اهورا شهبازی، «بالانس» به کارگردانی برزان رستمی، «شهر خاموش» به کارگردانی امیر مهران، «دیوار چهارم» به کارگردانی محبوبه کلایی و «اکتسابات انتسابی» به کارگردانی سمانه شجاعی است.

انتخاب انیمیشن‌های داخل این پکیج نیز با دقت و وسواس خاصی صورت گرفته است. اول از همه باید بدانید که به هیچ‌وجه نباید بخاطر دیدن کلمه انیمیشن، تصور کنید که با آثار مناسب برای سنین پایین روبرو هستید. این صحبت البته بدین معنا نیست که انیمیشن های کوتاه رویاهای رنگی اصلا و ابدا به درد بچه‌ها نمی‌خورند ولی واقعیت اینجاست که عمده این آثار برای بزرگسالان ساخته و پرداخته شدند.

انتخاب پخش انیمیشن‌ها و ترتیب نمایش آن‌ها در این پکیج هم انتخاب درستی بوده و باید به آن تحسین گفت. این پکیج با انیمیشن سیم ششم شروع می‌شود که یک انیمیشن قصه‌گو و روایتگر است. سیم ششم درباره غلامحسین درویش خان است که از استادان به‌نام موسیقی ایرانی در اواخر دوره قاجار به شمار می‌رود. تصنیف خان سازنده تصنیف‌های مهمی در تاریخ موسیقی ایران است و از جمله آثار مشهور او عناوینی چون «بهار دلکش» و «ز من نگارم» است. او کسی بود که سیم ششم را به تار اضافه کرد و تحول عظیمی در این ساز پدید آورد. علی قمصری در این انیمیشن، نوازنده‌ی قطعه‌های نواخته شده با تار است و موسیقی کار با تک تک صحنه‌های انیمیشن گره خورده است. با ورود «عشق» به زندگی دریوش‌خان، انیمیشن حال و هوای دیگری پیدا می‌کند و ریتم تندتری پیدا می‌کند به‌طوری که مخاطب کاملا متوجه تفاوت نیمه اول و نیمه دوم این انیمیشن می‌شود.

مجموعه انیمیشن های کوتاه رویاهای رنگی با انیمیشن سوزن‌بان هم تمام می‌شود؛ اثری که بازهم قصه‌گو است اما قصه خود را به آن سرراستی و راحتی که سیم ششم روایت می‌کند؛ تعریف نمی‌کند. انیمیشن سوزن‌بان پس از تماشای ۹ اثر با پیام‌ها و ویژگی‌های مختلف به‌عنوان حسن ختام این سفر دو ساعته تماشاگر با دنیای انیمیشن ایرانی به او نشان داده می‌شود و قرار نیست که یک قصه ساده را بازگو کند. انیمیشن سوزن‌بان روایتی سوزناک از عشق است که در وهم و خیالات یک سوزن‌بان وجود دارد. او زندگی‌اش را با امید به ای عشق ادامه می‌دهد و قرار نیست خسته شود. موسیقی این اثر در هنگام حضور عشق در پرده سینما، قلب هر بیننده‌ای را به رقص وا می‌دارد و تکنیک استاپ‌موشنی که در آن به‌کار رفته، به‌قدری استادانه است که می‌توان آن را با آثار مطرح جهانی مقایسه کرد این انیمیشن تاکنون در مسابقات جهانی زیادی شرکت کرده و در چندین مسابقه نیز توانسته به جایزه‌ برسد.

دیدن انیمیشن کوتاه پسر دریا پس از تماشای قصه پرغصه درویش خان به‌عنوان دومین اثر این پکیج، مخاطب را به قعر دریای غم می‌برد و کاری می‌کند که تماشاگر هم با شخصیت اصلی این انیمیشن، زانوی غم دنیا را به بغل بگیرد. این اثر که ترکیب لایواکشن انیمیشن و فیلم است، با اینکه از اواسط راه خود تقریبا دست خودش را رو می‌کند و توییست پایانی داستان خود را لو می‌دهد اما با طراحی ساده و دلنشینی که دارد، می‌تواند تاثیر خودش را به‌درستی بگذارد.

فیلم داستان خانواده‌ای را روایت می‌کند که با یک پسربچه نقاشی شده روی دیوار زندگی می‌کند و این موضوع به‌طوری به‌تصویر کشیده شده که مخاطب آن را کاملا باور می‌کند. استفاده درست از دوربین و بازی زیرپوستی دو بازیگر فیلم کاری کرده که خروجی پسر دریا همان چیزی باشد که باید باشد؛ یک اثر تلفیقی رئال با انیمیشن که قرار است یکی از بزرگترین دردهای بشریت را به تصویر بکشد یعنی غم از دست دادن بچه. این انیمیشن هم مانند اکثر آثار درون این مجموعه، به جوایز مختلف جهانی از جمله جایزه انسی و… دست یافته است.

انیمیشن کوتاه دیوار چهارم شاید شخصی‌ترین و سخت‌پسندترین و در عین حال خلاقانه‌ترین اثر در این مجموعه به شمار بیاید. محبوبه کلایی در این اثر داستانی را روایت می‌کند که سبک روایتش کاملا با هر آنچه دیده‌اید متفاوت است.

فیلم داستان یک خانواده ایرانی را از زبان یک کودک هشت ساله روایت می‌کند و از تکنیک خاصی استفاده می‌کند و یک فضای میکس مدیا را شکل می‌دهد. به‌نظر می‌رسد کارگردان به هنر معماری تسلط و علاقه زیادی داشته و توانسته روایت خود را کاملا متکی به فضا پیش برود. او برای هر نقشی از اعضای خانواده یک المان در نظر گرفته (از مادری که نقش ماشین لباسشویی را دارد تا پدری که حکم یخچال را دارد و نان‌آور خانه است گرفته تا فرزند تازه‌ای که می‌خواهد از این خانه فرار کند و خودش را پیدا کند) و از استعاره‌های زیادی در کار خود استفاده کرده است.

اگرچه یک سری از دیالوگ‌ها در این انیمیشن به شدت شخصی هستند و مخاطب شاید نتواند از دل آن‌ها به پیامی که سازنده قصد روایت آن را داشته دست پیدا کند، اما با این وجود باید گفت تکنیک نوین به‌کار رفته در این انیمیشن می‌تواند سبک روایی آن را پیش ببرد و مخاطب را همراه کند.

این انیمیشن نیز جوایز جهانی زیادی را از آن خود کرده است و جایزه بهترین فیلم نوزدهمین جشنواره بین‌المللی انیمیشن فانتوش سوئیس و جایزه بهترین فیلم تولید اول هیات‌ داوران جشنواره بین‌المللی انیمافست زاگرب و همچنین جایزه جشنواره انیمیشن لایپزیگ آلمان را در کارنامه خود دارد.

اکتسابات انتسابی اثر حاضر دیگری در این مجموعه است که جزو گزینه‌های کوتاه‌مدت‌تر بین این ده انیمیشن به حساب می‌آید. این اثر کوتاه با زبانی طنز یک قصه مینیمال از خانواده‌ای عجیب را روایت می‌کند و انتخاب دوربین و حرکات تند و پی در پی آن، کاری کرده که فضاسازی انیمیشن بتواند بسیار بهتر صورت بگیرد. داستان تلخ این انیمیشن در قالب یک کمدی سیاه روایت می‌شود و تکنیک‌های رنگ‌ و بافتی که در آن به کار کرده، هم به واقعیت نزدیک است و هم به اغراق در واقعیت و پارادوکس به‌وجود آمده باعث شده تا دیوانگی و جنونی که قصه انیمیشن دارد، بیشتر هم دیده شود.

این فیلم انیمیشن، منتخب جشنواره‌های دانشجویی ونیز ایتالیا، انسی فرانسه، آتن یونان، ملبورن استرالیا، مونترال کانادا، آنکا اسلواکی، «کارگردانان جدید، فیلم‌های جدید» پرتغال، SUPERTOON‌ کرواسی، لس‌آنجلس و فلوریدا آمریکا نیز بوده است.

انیمیشن گذشته که با تکنیک استاپ‌موشن ساخته شده از دیگر آثار موجود در بسته انیمیشن های کوتاه رویاهای رنگی است. مخاطبین با دیدن این انیمیشن به ایران پیش از انقلاب هدایت می‌شوند و به دهه ۴۰ شمسی پرتاب می‌شوند. داستان درباره نویسنده‌ای است که ماموران حکومتی دنبالش هستند و سایه ترس نظارت و کنترل در زندگی‌اش روز به روز بیشتر می‌شود. انتخاب کارگردان برای اینکه قصه خود را در دهه ۴۰ روایت کند، دست او را باز گذاشته تا انتقادات خود را بهتر به‌تصویر بکشد و مخاطب هوشمند نیز می‌تواند اصل پیام او را دریافت کند.

داستان گذشته از بیشتر آثار حاضر در این بسته هیجان‌انگیزتر است و ریتم تندی دارد. کارگردان توانسته فضاسازی درستی برای کار خود داشته باشد و از دکور در انیمیشن خود به بهترین شکل استفاده کند. همچنین نکته مهمی که در انیمیشن گذشته به چشم مخاطب تیزبین می‌خورد، استفاده نبوغ آمیز از تکنیک‌های نورپردازی در انیمیشن‌های استاپ‌موشن است. گذشته از دکورهای زیادی بهره‌مند است و میزانسن‌های متفاوتی برای آن طراحی شده و باور دارم که ساخت آن کاری سخت بوده و احتمالا چند سالی طول کشیده است. خود کارگردان پیام این پویانمایی را با عناوینی چون آزادی بیان، مواجهه و مقابله با خود، ترس‌ها، تهدیدها و خودسانسوری بیان کرده است.

انیمیشن بالانس کوتاه‌ترین اثر در بین این ده انیمیشن است. اثری است که البته نامش با یکی از مشهورترین انیمیشن های کوتاه تاریخ یکی است اما مفهوم کاملا متفاوتی دارد. انیمیشن بالانس پیامی ضدجنگ دارد و تماشای آن در دنیای امروز که جنگ دوباره بر آن مستولی شده، خالی از لطف نیست. صداگذاری انیمیشن یکی از نقاط ضعف پررنگ آن است ولیکن مفهوم و پیامی که انیمیشن با خود به همراه دارد،‌ می‌تواند کاری کند که بالانس گلیم خود را از آب بیرون بکشد هرچند واقعیت اینجاست که بالانس یک افت شدید به کیفیت نه کار دیگر حاضر در این بسته داده است و به نظر می‌رسد فقط به‌خاطر مدت زمان کوتاهش، در این پکیج قرار گرفته و البته همانطور که گفته شد، بخاطر پیام ضدجنگش که با دنیای امروز ما قرابت معنایی دارد.

انیمیشن ملکوت از عجیب و غریب‌ترین آثار حاضر در این مجموعه به شمار می‌رود. دیدن نام ملکوت ناخودآگاه آدمی را یاد داستان کوتاه مشهور ملکوت بهرام صادقی می‌اندازد و این انیمیشن هم تاحدی همان فضای وهم‌برانگیز و ترسناک ملکوت را با تکنیک‌های پیشرفته موشن‌استاپی که در آن به کار رفته، تداعی می‌کند.

انیمیشن ملکوت اثر ترسناکی است که ارزش چندین بار تماشا را دارد چرا که آنقدر جزییات در آن بالاست که بعید می‌دانم با یک بار تماشا بتوان به عظمت و شکوه آن پی برد.  «ملکوت» داستان پیانیستی است که بر اثر حادثه یکی از دست های خود را از دست می دهد و دیگر نمی تواند پیانو بزند. او به همین دلیل تحت جراحی قرار می گیرد و دستی به او پیوند زده می شود که دست یک مجرم مرده است و بعد از پیوند، پیانیست به کارهای شرارت بار و کشتن آدم ها دست می زند.

انیمیشن ملکوت یک فضای ترسناک کاملا بومی شده ایرانی را دارد و از این حیث برای مخاطب ایرانی کاملا قابل لمس و البته ترسناک‌تر است. ملکوت تجربه لذت‌بخشی از ژانر وحشت با خو به همراه دارد که به لطف تیم سازنده خوش ذوق آن، زیبایی‌های بصری بسیاری دارد. نکته مهم اینجاست که فیلمنامه این انیمیشن کوتاه که در آن به مدت ۱۱ دقیقه هیچ دیالوگی هم رد و بدل نمی‌شد، کشش همراه کردن مخاطب را با خود به همراه دارد. این فیلمنامه لایه‌های زیرینی دارد که در آن پیام‌هایی از دست‌کاری سرنوشت و ورود به دنیای ممنوعه و اجنه وجود دارد.

انیمیشن ملکوت تاکنون نزدیک به ۵۰ جایزه جهانی برده و در سال ۱۳۹۹ توانست به موفق‌ترین اثر در سینمای ایران تبدیل شود. برخی از جوایزی که این اثر با خود به خانه برده شامل این جوایز است: ۱- جشنواره جاده ابریشم دوبلین ایرلند (برنده دیپلم افتخار کوتاه) ۲- جشنواره میکه‌آ پورتوریکو (برنده بهترین انیمیشن) ۳- جوایز مستقل کالیفرنیا (برنده دیپلم افتخار) ۴- جشنواره بلک کانتری بریتانیا (برنده بهترین انیمیشن) ۵- جشنواره کرپت‌شو اسپانیا (برنده فیلم کوتاه) ۶- جشنواره فیلم داوینچی کالیفرنیا آمریکا (برنده جایزه وحشی) ۷ و ۸- جشنواره انیمیشن فلوریدا (برنده جایزه اول انیمیشن و جایزه اول تماشاگران) ۹- جشنواره ترسناک آپولیا ایتالیا (برنده جایزه دمز اوارد).

انیمیشن شهر خاموش قدیمی ترین اثر در بین ده انیمیشن کوتاه رویاهای رنگی است اما کیفیت آن طوری است که اصلا رنگ بوی کهنگی نمی‌دهد و همچنان جذاب است. شهر خاموش هم با مفهومی ضدجنگ ساخته شده و برخلاف بالانس، می‌تواند تاثیر خودش را بگذارد و این کار را به زیبایی انجام می‌دهد. موسیقی جادویی انیمیشن و طراحی سیاه و تاریک آن که کاملا با پیام انیمیشن عجین شده کاری می‌کند که شهر خاموش بتواند موثر واقع شود.

انیمیشن کلاغ یکی از بهترین آثار حاضر در این مجموعه است و می‌تواند با موسیقی جادویی خود و طراحی بی‌نظیرش، تا مدت‌ها در ذهن مخاطب باقی بماند. بختیاری در ساخت موسیقی این فیلم با استفاده از سازهای الکترونیک فضایی نزدیک به اتمسفر بصری داستان خلق کرده است. موسیقی او روی تصاویر انیمیشن حک شده و انگار با بال بال زدن کلاغ، به عنوان شخصیت اصلی انیمیشن، همخوانی دارد. این موسیقی با فضاسازی تاریک انیمیشن همسو است و کاری کرده که جلوه‌های سمعی کار بتواند جلوه‌های بصری انیمیشن کوتاه کلاغ را دوچندان جذاب نشان دهد.

این فیلم اقتباسی آزاد از شعر عقاب آقای پرویز ناتل خانلری است اما زاویه نگاه در آن تغییر کرده است. شعر خانلری توسط کارگردان این اثر بازآفرینی شده و حالا تماشای آن بیشتر از خود شعر که گفتگوی یک زاغ و عقاب درباره راز طولانی بودن عمر زاغ‌ها است، تاثیرگذار است. کلاغ قصه انیمیشن کلاغ می‌خواهد از دنیای گند خودش رها شود و دنبال عقابی می‌رود تا ببیند مسیر جدید زندگی او را تا کجا پیش می‌برد اما در نهایت در پایان بندی کار، همه چیز تغییر پیدا می‌کند. نگاه فیلسوفانه‌ای که انیمیشن به جهان پیرامون ما داشته، از آن دسته نگاه‌هایی است که می‌توان چندین برداشت از آن پیدا کرد.

نکته مهم اینست که شاید برخی از این آثار کوتاه موجود در بسته انیمیشن های کوتاه رویاهای رنگی در سطح وب قابل دسترس باشد و بتوان آن‌ها را پشت مانیتور و یا در صفحات نمایش کوچک تلفن های همراه تماشا کرد اما دو نکته است که لذت دیدن این پکیج جذاب را در سینما به همراه دارد. پشت سر هم دیدن و ترتیبی که تهیه‌کنندگان این پکیج برای انیمیشن‌های خود انتخاب کردند، دو ساعت جذاب و متفاوت را در زندگی هر بیننده‌ای پدیدار می‌کند. در واقع همانطور که گفته شد با انتخاب درست ترتیب پخش انیمیشن‌ها، مخاطب با احوالات گوناگونی درگیر می‌شود و ممکن است گاهی فقط به قصه گوش بدهد، گاهی بخندد و گاهی اشک بریزد و یا در جایی دیگر مو به تنش سیخ شود و در انیمیشنی دیگر، به تفکر بیندیشد. سلسله بمباران فکری و حسی که این ده انیمیشن کوتاه با خود به همراه دارند، بزرگترین حسن و مزیت دیدن آن در پرده سینما است اما تنها دلیل نیست.

حمایت از انیمیشن های ایرانی و ادامه یافتن چنین راهی در تصمیمات سینماگران تنها با حمایت دوستداران انیمیشن از این پکیج صورت می‌گیرد. این حمایت از آن دسته حمایت‌هایی هم نیست که مخاطب پشیمان شود چرا که بعد از دیدن این ده اثر، به جرات می‌توان گفت که هر علاقه‌مند به صنعت انیمیشنی به وجود این آثار در تاریخ انیمیشن ایران افتخار می‌کند.

برای تماشای فیلم‌های گروه سینمایی هنر و تجربه می‌توانید به ۲۳ سالن سینما در تهران و شهرستان‌ها که به صورت ثابت این آثار را اکران می‌کنند سر بزنید. در تهران در سینماهای چارسو، کورش، موزه سینما، نارسیس، پرده طلایی، پرندمال، فرهنگ و باغ کتاب  هر روز در دو سانس ۱۶ و ۱۸ و در شهرستان‌ها در سینماهای هویزه، ویلاژتوریست و اطلس مشهد، سوره و ساحل اصفهان، گلستان شیراز، مهر قدس همدان، عصر جدید گرگان، ستاره باران تبریز، بهمن سنندج، مهر ارومیه، تماشاخانه پارس کرمان، آزادی کرمانشاه، بازار شهر قم و هنر و تجربه بابل روزهای چهارشنبه هر هفته در دو سانس ۱۶ و ۱۸ به صورت ثابت به  نمایش درمی‌آید.

باید خاطرنشان کرد که علاوه بر سینماهای ثابت، برخی فیلم‌ها با توجه به استقبال مخاطبان در ۱۰ سینما نیز به صورت گردشی به نمایش درمی‌آید.

در نهایت باید گفت اکران شدن انیمیشن‌های کوتاه فرصتی ایجاد می‌کند تا مخاطب ایرانی با فضای دیگری از انیمیشن ایران، غیر از انیمیشن‌های تلویزیونی آشنا شود. این انیمیشن‌ها می‌توانند وجه هنری انیمیشن‌های ایرانی را نشان دهند.