در صنعت فیلم‌سازی به چه کسی بدل‌کار می‌گویند؟

بدل‌کار کیست و دقیقاً چه وظایفی بر عهده دارد؟ در ادامه سعی خواهیم کرد که با تشریح این نقش در فیلم‌سازی به تصویری روشن از معنای آن برسیم. با ویجیاتو همراه باشید.

آیا تا به حال شده که احساس کنید دارید شخصی دیگر را بر روی صحنه مشاهده می‌کنید؟ کسی که به وضوح بازیگر اصلی نیست؟ در جواب باید گفت که تقریباً تمامی فیلم‌ها و سریال‌ها از بازیگران جایگزین استفاده می‌کنند که اصطلاحاً «بدل‌کار» نامیده می‌شوند. از این افراد هنگامی استفاده می‌شود که بازیگر اصلی به دلایلی در دسترس نیست؛ مثلاً دیر به صحنه اضافه شده یا گریم خاصی دارد که نمی‌تواند کار مشخصی را انجام بدهد.

عموماً از بدل‌کارهایی استفاده می‌شود که فیزیک مشابهی با بازیگر اصلی دارند و حتی قیافه‌شان هم شبیه است. آن‌ها در پروسه‌ی فیلم‌سازی نقشی اساسی دارند؛ همچنین، صرفاً به عنوان ذخیره حضور ندارند و در صحنه‌های شلوغ نیز ازشان استفاده می‌شود. سکانس‌هایی که محتوای جنسی داشته باشد هم اگر بازیگر اصلی تمایلی نداشته باشد از بدل‌کار استفاده خواهد شد.

برای بررسی معنای دقیق مفهوم بدل‌کار در سینما و تلویزیون آن را تشریح خواهیم کرد و همچنین مثال‌هایی از فیلم برایان دی‌ پالما که نامی مشابه دارد (Body Double) را هم زیر ذره‌بین می‌بریم.

تعریف «بدل‌کار»

معانی متفاوتی برای بدل‌کار تعریف شده که یک به یک آن‌ها را توضیح می‌دهیم و ظرایف مفهومی هر کدام را نشان می‌دهیم:

در حرفه‌‌ی فیلم‌سازی بدل‌کار به کسی گفته می‌شود که به جای یک بازیگر دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. عموماً سکانس‌هایی که چهره‌ی بازیگر اصلی نمایش داده نمی‌شود به خوبی توسط بدل‌کار می‌تواند پوشش داده شود؛ اصطلاح انگلیسی مورد استفاده یعنی Body Double نیز به صورت تحت‌اللفظی به معنای «جفت بدنی» است که می‌توان متوجه اهمیت جایگزینی بدنی افراد در این پروسه شد. بسته به اینکه دقیقاً چه تصاویری از بازیگر گرفته می‌شود، می‌توان بدل‌کاری را به زیرشاخه‌های دیگری هم بسط داد: بدل‌کار دست، بدل‌کار پا، بدل‌کار جنسی و… .

حقوق بدل‌کار چه اندازه است؟

بر اساس ادعا و برآوردهای SAG، یک بدل‌کار کامل که می‌تواند در هر سکانسی حاضر شود در هر هفته ۳۹۳۶ دلار حقوق خواهد گرفت که به عبارت دیگر ۲۰۴۶۷۲ دلار در سال می‌شود؛ البته اگر آن‌ها در تمام روزهای هفته و در تمام ۵۲ هفته‌ی سال کار گیرشان بیاید که در واقعیت ممکن نیست. عموماً از بدل‌کارها تنها برای یک روز کاری استفاده می‌شود.

از بدل‌کار در چه مواردی استفاده می‌شود؟

بازیگرانی که نمی‌خواهند برهنه بر روی صحنه حاضر شوند در قرارداد خود ثبت می‌کنند که استودیو یک بدل‌کار استخدام کند تا بجای آن‌ها در صحنه قرار بگیرد. به همین دلیل فردی جایگزین می‌شود که از نظر ظاهری و فیزیکی مشابه بازیگر اصلی باشد. همچنین در صحنه‌های اکشن نیز از بدل‌کارها استفاده می‌شود و عموماً بدن‌ها آن‌ها حائز اهمیت است تا چهره‌شان.

به عنوان مثال در فیلم Domino، کیرا نایتلی نمی‌خواست که در صحنه‌هایی که محتوای جنسی دارند حاضر شود و خودش فردی جایگزین را انتخاب کرد. او در این‌باره گفته بود: «همه‌ی آن‌ها زیبا بودند و به خوبی می‌توانستند ایفای نقش کنند.»

همچنین مواردی وجود دارد که یک بازیگر مهارت مورد نیاز را ندارد و بجایش از بدل‌کار استفاده می‌شود؛ مثلاً ممکن است در فیلمی ببینید که یک شخصیت دارد پیانو می‌نوازد، نقاشی می‌کشد، رقص باله انجام می‌دهد یا حتی تایپ می‌کند. احتمالش وجود دارد که در چنین صحنه‌هایی یک بازیگر جایگزین ایفای نقش کرده باشد تا سطح واقع‌گرایی در فیلم‌ها و سریال‌ها یک‌نواخت باقی بماند. بینندگان می‌خواهند با دنیایی که در فیلم‌نامه مجسم شده و شخصیت‌ها ارتباط برقرار کنند نه یک بازیگر خاص؛ به همین دلیل برای حفط واقع‌گرایی برای بینندگان از بازیگر بدل‌کار استفاده می‌شود، بدون اینکه قرار باشد بازیگر را در خطر قرار بدهیم یا مجبورشان کنیم که یک مهارتی که اطلاعی از آن ندارند را یاد بگیرند.

بدل‌کاران اکثراً در پروسه‌ی تولید به عنوان بازیگر جایگزین (Stand-In) حضور دارند تا صحنه برای بازیگران اصلی آماده بشود.

بازیگر جایگزین یا Stand-In به چه کسی می‌گویند؟

بازیگر جایگزین با بدل‌کار تفاوت دارد. آن‌ها افرادی هستند که از نظر قد و قامت مشابه بازیگر اصلی هستند و در هنگام آماده کردن صحنه و شات‌ها جایگزین می‌شوند. به این افراد جایگزین گفته می‌شود چون به طور تحت‌اللفظی جایگزین بازیگرها هستند. با این حال، زمانی که دوربین برای فیلم‌برداری به روی صحنه آورده می‌شود هیچ فیلمی از جایگزین‌ها گرفته نمی‌شود.

برای چنین کاری از بازیگران تصویر استفاده می‌کنیم.

بدل‌کار تصویر یا Photo Double به چه کسی می‌گویند؟

در هنگام فیلم‌برداری زمانی که بازیگران در پس‌زمینه هستند یا فاصله‌ی زیادی با دوربین دارند، در حدی که نمی‌توان تشخیص‌شان داد از بدل‌کار تصویر هم استفاده می‌شود. آن‌ها باید در اکثر موارد مشابه با بازیگر اصلی باشند؛ قد، فیزیک، رنگ مو، رنگ پوست و… . بدل‌کار تصویر باید در حد دوقلو شبیه به بازیگر اصلی باشد یا لااقل شباهت آنقدر باشد که نتوان در نگاه اول تشخیص داد. با این حال برای بدل‌کاری اکشن بیشتر به سراغ افراد حرفه‌ای در آن زمینه می‌روند تا فردی که صرفاً از نظر فیزیکی شباهت دارد.

بدل‌کار حرفه‌ای یا Stunt Double به چه کسی می‌گویند؟

بدل‌کاران حرفه‌ای در زمینه‌ای تخصص دارند که بازیگر اصلی هیچ مهارتی ندارد! به همین دلیل هنگام فیلم‌برداری خیلی از صحنه‌های اکشن از بدل‌کاران حرفه‌ای استفاده می‌شود.

از بدل‌کاران حرفه‌ای برای سکانس‌هایی بهره می‌برند که خطرناک هستند یا نیازمند مهارت‌های پیچیده‌ای از قبیل هنرهای رزمی، رانندگی حرفه‌ای، سوار کاری یا چتربازی می‌باشند. همچنین، زمانی که بازیگر اصلی مصدوم باشد یا شرایط فیزیکی خاصی داشته باشد یا برای انجام یک کار سخت پیر باشد از بدل‌کاران حرفه‌ای استفاده می‌شود. البته بازیگران اصلی برای اینکه چهره‌شان حفظ شود مجبور هستند تا حدی خودشان هم در پروسه‌ی بدل‌کاری حضور داشته باشند، به همین دلیل به صورت محافظت شده ازشان استفاده می‌شود.

فیلم Body Double

یکی از بهترین نمونه‌هایی که می‌توانیم برای نشان دادن بدل‌کاری در سینما بیاوریم، فیلمی با همین نام به کارگردانی برایان دی‌پالما است. Body Double که در سال ۱۹۸۴ به روی پرده سینما رفت، یک فیلم در ژانر تریلر نئو-نوار با نمایه‌های اروتیک می‌باشد. در اینجا فردی را دنبال می‌کنیم که خودش را در وضعیتی ناخواسته در صحنه‌های اروتیک با بازیگری بدل‌کار می‌یابد و احتمال وجود احساسات را از این دریچه می‌بینیم. این فیلم توانست خیلی‌ها را با اصطلاح بدل‌کاری آشنا کند و همچنین نشان داد که در پشت صحنه‌ی فیلم‌های هالیوودی واقعاً چه می‌گذرد.

البته که می‌توان مثال‌های دیگری هم آورد؛ در ادامه به بررسی مثال‌های دیگر در این باره می‌پردازیم.

مثال‌های دیگر بدل‌کاری

یک نمونه‌ی بسیار خوب برای بدل‌کاری فیلم Terminator 2: Judgement Day است. لیندا همیلتون که در نقش سارا کانر ظاهر می‌شود، در صحنه‌هایی خاص توسط خواهر دو قلویش جایگزین می‌شد؛ به عنوان مثال در صحنه‌ی جراحی جیمز کامرون از او استفاده کرده بود.

پس می‌توان اینطور گفت که آرنولد شوارتزنگر و لیندا همیلتون بیرون صحنه می‌نشینند و به بازتاب شخصیت‌های خود نگاه می‌کنند تا به درکی عمیق‌تر نسبت به نقش‌شان برسند. خیلی جالب است، اینطور نیست؟

یک مثال جالب دیگر مربوط به سریال Game of Thrones است؛ صحنه‌ای که در آن یک نبرد شمشیری حماسی بین برین آو تارت و هوند صورت می‌گیرد. در اینجا بجای گوئندولین کریستی و روری مک‌کن که بازیگران اصلی بودند از بدل‌کاران بدنی و حرفه‌ای استفاده شد تا روی صحنه حاضر شوند و مهارت‌های مربوط به شمشیربازی را نمایش دهند. صحنه گاه کات می‌خورد تا شات‌هایی کلوز-آپ از بازیگران اصلی ببینیم و سپس دور می‌شود تا به تماشای بدل‌کاران بنشینیم.

جمع‌بندی

فکر می‌کنیم همین توضیحات کافی بود تا به درکی مشخص از بدل‌کار، وظیفه‌ی او و انواع آن برسید. کارگردان‌ها از آن‌ها استفاده می‌کنند تا زمان را بهتر مدیریت کنند و نقاط ضعف بازیگران را بپوشانند. البته گاه تشخیص حضور بدل‌کار در صحنه آسان است، آیا تا به حال به این موضوع دقت کرده بودید و هنگام تماشا متوجه شدید که از بدل‌کار در صحنه‌ای خاص استفاده شده؟