نقد سریال Batman: Caped Crusader

ما تا به کنون چهره‌های متفاوتی از بتمن را دیده‌ایم. تیم برتون و مایکل کیتون، بتمنی بسیار نزدیک به کمیک را توانستند به تصویر بکشند و کریستوفر نولان و کریستین بیل او را به چشم نگهبان درمانده گاتهام دیدند. زک اسنایدر و بن افلک از او شخصی پولدار و بزن بهادر ساختند و مت ریوز و رابرت پتینسون، بتمن کارآگاه را به ما معرفی کردند. پس می‌توان گفت کمیک‌ها و بِیس شخصیت‌های بتمن در حدی است که هر کسی بتواند نگاهی متفاوت به او بیاندازد و تا حد زیادی موفق باشد. Batman: Caped Crusader در ادامه راه The Batman، سعی دارد این جنبه کارآگاهی او را حفظ کند، اما در نهایت تبدیل به اثری بی‌نهایت خسته کننده و خشک تبدیل شده است. اثری که بیشتر جنبه خالی کردن جیب مخاطب را به بهانه برند بتمن دارد تا اینکه سریال انیمشینی سرگرم کننده‌ای باشد. با ویجیاتو برای نقد سریال Batman: Caped Crusader همراه باشید.

معرفی کوتاه سریال

Batman: Caped Crusader سریالی انیمیشنی در ژانر ابرقهرمانی ساخته شده توسط باب کین و بروس تیم است. از صداپیشگان اثر می‌توان به همیش لینکلیتر، جیسون واتکینز، دیدریک بیدر و جان دی‌ماجیو اشاره کرد. داستان سریال از این قرار است که در فضایی شبیه به آثار دهه شصت و نوآر، بروس وین قصد دارد با قدرت کارآگاهی‌اش سر مار مافیا را ببرد و جلوی شروران را بگیرد. اما فسادهای درون گاتهام چنان درهم تنیده‌اند که کار برای بتمن، بسیار سخت‌تر از تصوراتش است.

تعلیق بی‌تعلیق

اولین نکته‌ای که در بررسی Caped Crusader باید به یاد داشته باشیم، اصرار سریال بر روی متفاوت بودنش با دیگر جهان‌سازی‌های حول محور بتمن است. اثر قرار نیست دنباله‌ای بر Batman: Animated Series باشد، بلکه صفر تا صدش با این سریال تفاوت دارد. از سویی دیگر، سایه یک اثر بر روی آن سنگینی می‌کند: The Batman. فیلمی که توانست آن شم کارآگاهی بتمن را به بهترین شکل ممکن به تصویر بکشاند و ما را به دل ماجراجویی تاریک، پر تعلیق و استرس‌زا برد. امتیاز مثبت آثار انیمیشنی برای ژانر ابرقهرمانی، محدودیت نداشتن برای به تصویر کشیدن لحظاتی است که در فیلم هزینه بیشتری خواهند برد. بنابراین Caped Crusader قبل از آنکه شروع کند، یک قدم از The Batman جلوتر بود. اما سریال اصلاً از این امتیاز استفاده نکرد. اثری که می‌توانست خشن‌تر باشد، داستان‌های ترسناک‌تری را بررسی کند و آن حجم از کثیفی نهان شده در گاتهام را به تصویر بکشاند، بیشتر به نسخه‌ی بدون کمدی اسکوبی دو تبدیل شده است.

بزرگترین ایراد Caped Crusader عدم وجود تعلیق در آن است. در فیلم The Batman ما از قبل می‌دانستیم که همه این خرابی‌ها زیر سر کیست و بخش مافیایی داستان، این درهم تنیدگی اتفاقات را تقویت و هیجان کار را نیز بالا برد. اما در سریال خیر. سریال اصرار دارد بگوید که ببینید بتمن چقدر کارآگاه خفنی است! و چگونه با حس ششم بالای خود خلافکاران را به چنگ می‌اندازد! همین اصرار سریال بر روی سریع رفتن به سراغ اصل مطلب و مبارزه بتمن با شرور آن قسمت، باعث شده چیزی به اسم هیجان ناشی از تعلیق وجود نداشته باشد. مانند آنکه به شما می‌گویند از فلانجا پایین بپرید چون هیجان بالایی دارد. شما می‌پرید و سریعاً به زمین برخورد می‌کنید و هیچ هیجانی نیز تجربه نکردید، اما چون دیگران اصرار دارند که پریدن از آنجا "هیجان انگیز" است، شما هم باید قبول کنید! سریال با تکیه فراوان به قدرت کارآگاهی بتمن از مخاطبش خواهش می‌کند که جنبه کارآگاهی‌اش را بپذیرد، بدون آنکه آن را نشانش بدهد.

از منظر دیگری نگاه کنیم. شاید قضیه اصلاً مانند اسکوبی دو نباشد که ما بفهمیم در آخر فلان شرارت زیر سر فلان شرور بوده، بلکه چگونه کارآگاه داستان به شرور می‌رسد. از بهترین نمونه‌ها فیلم I Saw the Devil است که شخصیت پلیس، قاتل را پس از پرس و جو پیدا کرده و در حین روند پرس و جو، به جنون کشیده می‌شود، اما به مخاطب هم ثابت می‌شود که در کارش حرفه‌ای است و قاتل داستان کار سختی برای پنهان شدن دارد. اما همچین اتفاقی در Caped Crusader نمی‌افتد. صرفاً چکی به کسی بزند و یقه‌اش را بگیرد و تمام. نه هیجانی و نه تعلیقی. به همین خاطر،‌ سریال در بهترین حالت در جنبه کارآگاهی خودش شکست خورده و تنبل است. بله، بتمن کارآگاه است اما به جای آنکه او به سمت شروران برود، شروران به سمت او می‌روند.

شخصیت‌های گرفتار در تیپ

یکی دیگر از ضربه‌های بزرگی که به Caped Crusader وارد شده، "فراموش کردن" پرداختن به شخصیت‌هایش است. بله، سریال دید جدیدی به شخصیت‌های بتمن انداخته، پنگوئن حال در قامت ازوالدو کابلپات، چهره مادری خشن و بی‌رحم داشته و از دلایلی است که توجه مخاطب را در همان قسمت اول جذب می‌کند. کت‌وومن تقریباً به همان صورت همیشگی مانده و باز آن جذابیت و شیطنت همیشگی‌اش را به خوبی حفظ کرده است. از همه مهم‌تر، چهره جدید هارلی کویین است. او نشان داده بدون حضور جوکر می‌تواند دیوانه باشد اما به خوبی، این دیوانگی را زیر چهره عاقل و خونسردش پنهان کند. تو-فیس نیز شخصیت پردازی بسیار خوبی داشته و دو قطبی بودنش بسیار خوب به تصویر کشیده و می‌تواند همزمان مخاطب را وحشت‌زده و غمگین کند. اما در بیشتر اوقات (فارغ از شخصیت‌های هارلی کویین و تو-فیس)، ما چیزی به عنوان شخصیت پردازی نداریم. یک نیم نگاه کوچک و ادایی به درون شخصیت‌ها و دیگر هیچ.

همانطور که گفته شد، شخصیت بتمن/بروس وین را باید به عنوان کارآگاه قبول کنیم و خود بروس وین چیزی بین تونی استارک و بروس وین بن افلک است. سریال سعی داشت نگاهی به درون او و تراماهای دوران کودکی‌اش بیاندازد ولی عملاً فراموش می‌کند این مسیر را ادامه دهد. شخصیت آلفرد در همان حالت همیشگی خودش مانده و چیزی به یادماندنی ارائه نمی‌کند. افسر و باربارا گوردون آن وسط می‌چرخند و ضربه می‌خورند و به همین ترتیب، ما باید دلمان به حالشان بسوزد! رنه مونتویا اصلاً آن حس و حال کارآگاهی را به مخاطب نمی‌دهد و در مجموع، شخصیت پردازی دیگر شخصیت‌ها به این صورت است که ما باید با توجه به موقعیت و سختی‌ای که آنان درونشان هستند، ارتباط برقرار کنیم. نه فرصتی به ما و شخصیت‌ها داده می‌شود که سر از افکارشان در بیاوریم و یا انگیزه‌هایشان را واضح‌تر بفهمیم.

Caped Crusader شخصیت‌هایش را در تیپ محدود می‌کند؛ همان چیزی که بارها و بارها در آثار قبلی دیده‌ایم و دیگر سریال میلی به پرداختن و زدن امضای خودش به پای آنان ندارد. به همین خاطر شخصیت بتمن سریال به شدت بدون جذابیت است و بعضی از شخصیت‌های منفی با آنکه چهره‌ی متفاوتی دارند، نه در جهان خودشان و نه در مقایسه با The Batman از آن چهره ترسناک و مخوف بسیار دورند. بنابراین در مجموع، فیلمنامه Caped Crusader به شدت تنبل است. بی‌حوصله است. به جای آنکه به مخاطب نشان بدهد، از او درخواست می‌کند از فلانی بترس! فلانی را تشویق کن! برای فلانی آرزوی مرگ کن! برای سریالی که قرار است از نمایی دیگر، جلوه‌ی کارآگاهی بتمن را نشان بدهد، بسیار تنبل عمل کرده است.

انیمیشنی به غایت بدون جذابیت

دلیلی که مردم به انیمیشن‌های سریالی قدیمی همچنان گرایش دارند، آن آئستتیک (زیبایی شناسی) و حس نوستالژی است. به عنوان اثری در دهه نود، انیمیشن Batman: The Animated Series توانست کمیک بتمن را در قالب انیمیشن به خوبی در بیاورد و حتی اگر داستان قوی‌اش را در نظر نگیریم، انیمیشنش دلیلی بود که بتوانیم از اثر نهایت لذت را ببریم. Caped Crusader زشت است! نه روی آناتومی شخصیت‌ها وقتی گذاشته شده نه روی زیبایی شهر و بک گراند. طراحی بروس وین انگار کشیدن کلارک کنت از روی حافظه است! و موقع پوشیدن لباس بتمن ناگهان آناتومی بدنش تغییر پیدا می‌کند. همین قضیه راجع به هارلین کوئینزل نیز صدق می‌کند. حتی پس زمینه و ساختمان‌های گاتهام به شدت معمولی بوده و هیچ ظرافت و علاقه‌ای برای بخشیدن آن جلوه خوفناک و تاریک به آن دیده نمی‌شود.

بله، درست است با اثری طرف هستیم که قرار است بیشتر روی جنبه جنایی کار کند تا اکشن، اما Caped Crusader در بخش اکشن نیز حوصله سر بر است. نه کورئوگرافی خاصی وجود دارد نه استفاده هوشمندانه از اسلحه‌ و وسایل درون صحنه، همه چیز به چند مشت و لگد معمولی و نهایتاً یک گاز دودزا و مخفی کاری بتمن محدود شده است. سریال به نوعی اکشن را فدای ژانر و حتی با ژانر کارآگاهی نیز خوب رفتار نکرد! به همین خاطر، انیمیشن نه تنها چشم نواز نیست، بلکه خسته کننده و چشم آزار است.

عملکرد خوب صداپیشگان

می‌توان گفت تنها بخش سریال که واقعاً خوب است و آزاردهنده نیست، عملکرد صداپیشگان آن است. همیش لینکلیتر آن دوگانگی شخصیت بتمن/بروس وین را به خوبی نشان می‌دهد. آلفرد جیسون واتکینز خونسرد و باوقار است و دیدریک بیدر (که کارنامه کاری‌اش از آثار ضعیف پر است!) عملکرد درخشانی در نقش هاروی دنت داشته و توانسته آن دیوانگی‌اش را برای مخاطب قابل لمس کند. صداپیشگان مهمان بزرگی در سریال حضور داشتند از جمله مینی درایور، کریستیانا ریچی و یوری لوونتهال که عملکرد بسیار خوبی در نقش‌هایشان داشتند. در کل این صداپیشگان Caped Crusader هستند که سریال را از تبدیل شدن به فاجعه‌ای تمام عیار نجات می‌دهند.

سخن پایانی

بعضی از آثار هستند که فقط مختص قشر خاصی ساخته می‌شوند و به دنبالش، ناخواسته حصاری بزرگ دور خود می‌سازند که کسی نمی‌تواند واردش شود. Batman: Caped Crusader همین است. اگر کمی هوادار بتمن هستید یا صرفاً از شخصیتش خوشتان می‌آید، سریال برای شما نیست و بلکه اثری است که تنها هواداران پر و پا قرص بتمن از آن لذت خواهند برد. در نهایت، با اثری بی‌حوصله، بی‌رمق و خسته کننده رو به رو هستیم که تنها دلیل ساخته شدنش، بیشتر از آنکه بخواهد بیشتر در دنیای بتمن کارآگاه عمیق شود، اثری است برای خالی کردن جیب هواداران آثار ابرقهرمانی.