فیلم‌های ابرقهرمانی مورد انتقاد کدام کارگردانان مشهور بوده اند؟

ریدلی اسکات

ریدلی اسکات از جمله فیلم‌سازان مورد تحسین است که بارها نامزد دریافت اسکار شده و ظاهرا هیچ اهمیتی به ژانر ابرقهرمانی نمی‌دهد. گفته می‌شود که حتی چندین بار به او پیشنهاد کارگردانی آثار ابرقهرمانی داده شده اما اسکات ابدا به ساخت آن‌ها علاقه‌ای نشان نداده‌ است. شاید نزدیک‌ترین اثر وی به فیلم‌های ابرقهرمانی Blade Runner باشد که خب از هیچ جنبه‌ای نمی‌توان «ریک دکارد» را یک سوپرهیرو خواند!

جالب اینجاست که اسکات تا به امروز ژانرهای معتددی را تجربه کرده و کمتری سبکی باقی مانده که او به آن دست‌درازی نکرده باشد. او در حال حاضر در سن ۸۱ سالگی به سر می‌برد و بعید است که روزی شاهد یک عنوان ابرقهرمانی از وی باشیم. از مهم‌ترین آثار ریدلی اسکات می‌توان به «بیگانه»، «گلادیاتور»، «پرومتئوس» و «بلید رانر» اشاره کرد.

دیوید فینچر

فینچر در این گروه از آن کسانی است که آنقدرها هم با سبک ابرقهرمانی مخالف نیست و حداقل می‌دانیم که از آن تنفر ندارد! وی قبلا اشاره کرده بود که اصلا نمی‌خواهد روی شخصیت‌هایی کار کند که از پیش طراحی و خلق شده‌اند. از صحبت‌های وی می‌توان برداشت کرد که فینچر اگر یک روز ابرقهرمان مخصوص خودش را بسازد، آنگاه شاهد یک فیلم سوپرهیرویی از سوی وی خواهیم بود و در غیر اینصورت نباید روی او حساب کنیم.

بسیاری از صاحب‌نظران باور دارند که دلیل مخالفت دیوید فینچر با فیلم‌ها و کاراکترهای از پیش خلق‌شده – مانند اکثر شخصیت‌های دی‌سی و مارول که عملا از سال‌ها پیش در کتاب‌های کمیک حضور داشته اند و حق مالکیت آن‌ها دست افراد خاصی است – این بوده که وی پس از ساخت فیلم «بیگانه ۳» هیچ اختیاری در رابطه با سری بیگانه نداشت و اگر استودیو مورد نظر اراده می‌کرد، پروژه‌های بعدی را به دست افراد دیگری می‌داد. همین مسئله از همان زمان موجب دلخوری فینچر شده و او دیگر نمی‌خواهد چنین آثاری را کارگردانی کند. در واقع دیوید فینچر همیشه به آثار اورجینال و دسته اول علاقه نشان می‌دهد و ترجیح می‌دهد سرنوشت آنچه برایش زحمت کشیده در دستان خودش باشد.

جیمز منگولد

نمی‌دانم در جریان هستید یا نه اما جیمز منگولد دو فیلم Logan و The Wolverine – که در ژانر ابرقهرمانی هستند – را کارگردانی کرده است. و خب بدون شک می‌پرسید چرا او در لیست مخالفان این ژانر است… خیلی عجیب به‌نظر می‌رسد اما جیمز منگولد واقعا با فیلم‌های ابرقهرمانی مشکلات عدیده‌ای دارد و نظرات خود در این باره را بارها به صورت واضح و شفاف بیان کرده است. نباید از حق بگذریم که کار وی در رشد هیو جکمن در قالب ولورین چقدر موثر و قابل‌تحسین بوده ولی چگونه می‌شود کسی که خودش سابقه گارکردانی چند فیلم ابرقهرمانی را دارد، مخالف این ژانر باشد؟

منگولد هر از چند گاهی با این سوالات روبه‌رو می‌شود و هر بار هم یک پاسخ مشخص دارد:

«فیلم‌های ابرقهرمانی صرفا به دو قسمت تقسیم می‌شوند؛ آن‌هایی که به صورت جمعی ساخته می‌شود و تمام ابرقهرمانان در همان اثر حضور دارند، دوم آن‌هایی که پیش از این فیلم‌ها و برای پشتیبانی از این‌ها ساخته می‌شود. چگونه؟ ما می‌خواهیم یک فیلم ابرقهرمانی متشکل از ۱۰ سوپرهیرو داشته باشیم. یک فیلم سینمایی نمی‌تواند پوشش‌دهنده تمام جنبه‌های شخصیتی تک‌تک این ابرقهرمانان باشد؛ پس ما می‌آییم و برای هرکدام از این کاراکترها یک عنوان جداگانه می‌سازیم تا فروش فیلم‌ اصلی‌مان تضمین گردد. من از این فرمول متنفر هستم. تنها دلیلی که من حاضر به ساخت فیلم‌های لوگان و ولورین شدم این بود که قرار نبود مقاصد اقتصادیِ آینده را تامین کنیم. ما داستان ولورین را روایت کرده و در همان فیلم هم آن را به پایان بردیم.»

نمی‌دانم تا چه حد از صحبت‌های منگولد را قبول دارید اما به هرحال او هم از کارگردانان برجسته سینما است. حتی فیلم مشهور او به نام «سر به راه باش» نامزد دریافت ۵ جایزه آکادمی اسکار شد.

تیم برتون

سال‌ها پیش، تیم برتون با ساخت Batman و Batman Returns تمام مخاطبان و منتقدان را شگفت‌زده کرد و در فرآیند تولید Superman Lives – که هیچگاه اکران نشد – هم شرکت داشت. در سال ۲۰۱۴، برتون تا حدی کارهای مارول را قبول داشت و اعلام کرد که آن‌ها فرمول موفقیت را پیدا کرده‌اند. اگرچه این را هم اضافه کرد که این فرمول دارد کم‌کم تکراری می‌شود و بعید است چنین موفقیتی ادامه‌دار باشد. سپس در طول زمان این حس نسبتا خنثی تبدیل به یک سری احساسات منفی شد و نهایتا برتون در مصاحبه با یاهو موویز اظهار داشت که از ژانر ابرقهرمانی که به‌شدت آسیب دیده، خسته شده است.

تیم برتون ۲۰ یا ۳۰ سال پیش خودش عاشق فیلم‌های ابرقهرمانی بود و آثار خودش در این سبک گواه همین مسئله است اما ظاهرا نظر او نسبت به ژانر مورد بحث تغییر کرده و دیگر هیچ علاقه‌ای به ساخت یک فیلم در این سبک ندارد. به هرحال او با عرضه Batman Returns تمام توانایی و استعداد بی‌نظیرش در ساخت یک اثر سوپرهیرویی را به رخ دنیا کشید و طبیعی است که دیگر میل و رغبتی به انجام کارهای دیگر نداشته باشد.

رولاند امریش

اگر بگوییم رولاند امریش انتقادات بسیار شدیدی از سبک ابرقهرمانی داشته، احساسات وی را دست‌کم گرفته‌ایم! کارگردان «روز استقلال» روند انتقادی خود را خیلی آهسته و پیوسته آغاز نمود. وی در ابتدا گفت که اهمیتی به ژانر ابرقهرمانی نمی‌دهد و در مجموع با این مفاهیم ارتباط خوبی برقرار نمی‌کند. پس از مدتی امریش طی اظهاراتی جنجال‌ برانگیز، فیلم‌های ابرقهرمانی را مخصوص کودکان خواند تا یک گروه عظیم از مخاطبان سینما را به دشمن خونی خود تبدیل کند!

اما این پایان کار نبود. رولاند امریش با ساخت «روز استقلال» (در سال ۱۹۹۶) توجهات بسیاری را به خود جلب و باید اعتراف کنیم که آثار محسوسی روی صنعت سینمایی هم گذاشت. حال امریش مدعی است که تمام فیلم‌های ابرقهرمانی از روی فیلم‌های وی، مخصوصا «روز استقلال» ساخته شده است. او حتی مستقیم به عناوینی چون The Avengers و Man of Steel اشاره داشته و آن‌ها را یک «کپی» از فیلم‌های خود می‌داند. او با این صحبت‌های بحث برانگیز التهابات بسیاری را در سطح فضای مجازی به‌وجود آورده و خب صد البته مخاطبان هم پاسخ‌های دندان‌شکنی به کارگردان باسابقه هالیوود داده‌اند. ظاهرا عموم مردم با نظریه وی موافق نیستند و باید ببینیم قدم بعدی امریش در عصبانی کردن خیل کثیری از مخاطبان سینمایی چه خواهد بود.

دیوید کراننبرگ

کراننبرگ شاید برای نسل جدیدتری از مخاطبان کمتر شناخته شده باشد. وی اهل کانادا بوده و از مهم‌ترین آثارش می‌توان به «اسکنرها»، «مگس»، «عنکبوت» و «سابقه خشونت» اشاره کرد. فیلم‌های دیوید کراننبرگ همیشه به‌خاطر خاص بودن و عمق زیادشان مورد تحسین بوده‌اند و اینکه او با فیلم‌های ابرقهرمانی میانه چنان خوبی نداشته باشد، اصلا دور از انتظار نیست. این کارگردان با سابقه در سال ۲۰۱۲ اظهارات جالبی راجع به کریستوفر نولان و فیلم‌هایش داشت؛ او عنوان Memento را بهترین فیلم نولان خواند و وقتی نوبت به فیلم The Dark Knight رسید، آن را «نه‌ چندان جالب توجه» توصیف کرد.

سپس در مصاحبه‌ای دیگر، کراننبرگ عنوان داشت که روی صحبت‌هایش فقط با نولان نبوده و بیشتر به ژانر ابرقهرمانی اشاره داشته است. جالب اینجاست که در همان سال، کراننبرگ در حال توسعه فیلم «کازموپلیس» با درخشش رابرت پتینسون بود و حالا باید ببینیم نظرش راجع به فیلم جدید «بتمن» با هنرپیشگی همین بازیگر چیست.

فرانسیس فورد کاپولا

اخیرا نیز فرانسیس فورد کاپولا در حاشیه دریافت جایزه از جشنواره لومییر در مصاحبه با خبرنگار سایت یاهو از حرف‌های مارتین اسکورسیزی حمایت کرده و اعلام کرده که فیلم‌های مارول نفرت انگیز هستند.

او در ادامه گفته که وقتی مارتین می‌گوید که فیلم‌های مارول سینما نیست حق دارد چون ما انتظار داریم از سینما بیاموزیم، انتظار داریم چیزی به دست آوریم، کمی دانش، کمی روشنگری، کمی الهام. من نمی‌دانم با دیدن دوباره و دوباره فیلم های مشابه کسی چیزی به دست می‌آورد.

کاپولا تاکید کرده که اسکورسیزی مهربان بوده که گفته فیلم‌های مارول سینما نیست چرا که از نظر خود کاپولا باید با لحن بدتری درباره این فیلم‌ها صحبت کرد: «فیلم‌های مارول نفرت‌انگیز است.»

در نهایت، یک امر مشخص و منطقی وجود دارد که اکثر افراد و حتی همین کارگردانانِ به‌نام آن را مورد بی‌توجهی قرار می‌دهند؛ اینکه فیلم‌های ابرقهرمانی مانند هر ژانر دیگری، مخاطبان خاص خودش را دارد و نمی‌شود انتظار داشت تمام افراد جامعه راجع به آن یک نظر واحد و ثابت داشته باشند.