بریده‌هایی از زندگی استن‌ لی – یک خالق ابرقهرمان

اسامی افراد بزرگی را که در تاریخ می شناسید در ذهن مرور کنید، مردان و زنانی که مخلوقشان هر کدام بخشی از دنیای مارا شکل داده اند. اما در این میان مردی است که دنیاهایی نا‌محدود مخلوقاتش را تشکیل میدهند. این مرد استن لی مارتین لیبیر است. اسطوره ای که به عقیده ی بسیاری برترین نویسنده کامیک در تاریخ است. این سرگذشت یک خالق است! با ویجیاتو همراه باشید تا مروری بر زندگی استن لی داشته باشیم.

به یاد دارم اولین باری که داستانی مصور در دست گرفتم به دوازده سال پیش باز می گردد، و به اینگونه تمام زندگی من با همین کتاب‌ها در دست، و در دنیای آنان سپری شد. اما این جادوی نارنیا گونه تنها به من خلاصه نمی‌شود. ده ها سال است که همین خاصیت، دختران و پسران بی شماری را مجذوب خود ساخته و مسیر زندگی آنها را دگرگون می‌سازد. استن‌لی، مردی است که اگر نگوییم تأثیر‌گذار ترین قطعا یکی از تأثیرگذار ترین افراد در این روند است. حال بیش از یک سال از مرگش می‌گذرد. در این مطلب به بریده‌های جالبی از زندگی استن‌لی می‌پردازیم.

همه چیز از چهار شگفت انگیز شروع شد!

اسکات مک کلود( Scott Mc Cloud) هنرمند کهنه‌کار کامیک یک بار در کتاب «Understanding Comics» که در ایران با نام «هنر کامیک» ترجمه شده گفته: "هیچگاه نمی توان تعریف ثابت و درستی برای کامیک ارائه کرد چرا که هنر مصور با خواسته ی نسل خود تغییر کرده و درهر نسل باید تعریفی جدید برای کامیک یافت."

این مسئله، موضوعی  اثبات شده بین طرفداران و هنرمندان است، کامیک از تصاویری بر روی غار ها شروع شد با کارتون هایی بر روی کوزه ها ادامه پیدا کرد نقش های مصری و مایا به آن شکل داد و در عصر ویکتوریا بر روی کاغذ پدیدار شد. اما تمام این‌ها با کامیکی که ما امروزه می‌شناسیم از زمین تا آسمان تفاوت دارد! حتی کامیک امروزه با نسل قبلی خود که بین سالهای ۱۹۶۱-۱۹۰۳ رایج بوده و توسط خود انتشارات دیسی کامیکز(dc comics) و تایملی کامیکز ( timly comics)  یا همان مارول کامیکز امروزه منتشر می‌شد نیز قابل مقایسه نیست!

نکته ای که بیشتر طرفداران نمی دانند، این است که تا حد زیادی مبدأ ساختار داستانی امروزی کامیک،پیرمرد دوست‌داشتنی استن‌لی است!

چرا چهار شگفت‌انگیز؟

قبل از اولین شماره ی چهار شگفت انگیز (Fantastic Four) داستانی در بیشتر کامیک بوک‌های آمریکایی وجود نداشت و مجله های مصور صرفا در کلمات «باحال» و «بامزه» خلاصه می‌شد.نشریات تنها به تبلیغاتی که در مجلات چاپ می‌شد اهمیت می‌دادند. استن لی از این قائله خسته بود ، مارتین گودمن (Martin Goodman) ، سردبیر آن زمان تایملی‌کامیکز  هر بار درخواست استن لی را راجب نوشتن داستانهای قوی‌تر و اهمیت دادن به شخصیت ها را رد می کرد .

این بی حرمتی به داستان استن لی را به قدری به ستوه آورده بود که او تصمیم به استعفا گرفت ، اما وقتی این تصمیم را با همسرش جون (Joen Lee) درمیان گذاشت او پیشنهادی به او کرد که زندگی خودش ، استن لی و راه کمیک را برای همیشه تغییر داد! او به استن لی گفت : "هرچه دلش می خواهد بنویسد . و در بدترین حالت اخراج میشود، او هم که به حال می خواهد استعفا  دهد".

پس استن لی چهارشگفت انگیز را نوشت! داستان افرادی که دیگر ابرقهرمانانی خداگونه نبودند، انسان هایی که به غیر از ابرشرور های داستان باید با مشکلات شخصی خود نیز دست و پنجه نرم میکردند و قبل از یک گروه ابرقهرمانی معمولی، یک خانواده بودند!

اولین شماره ی چهارشگفت انگیز تمام رکورد های فروش کتاب های مصور را شکست و مارتین گودمن را وا داشت تا از استن لی بخواهد داستان های دیگری از این قبیل بنویسد. خیلی زود داستان های زیادی با تبعیت از این الگو نوشته شد، نشریات دیگر با تقلید از سبک روایی استن‌لی شروع به نوشتن داستان های خود کردند و عصر برنز کامیک آغاز شد؛آن هم تنها با نصیحت همسری دلسوز و نبوغ مردی افسانه ای!

ماجراجویی های استن‌لی!

ماجراجویی استن‌لی در صنعت مصور به متحول کردن آن ختم نشد. سیر کردن در دنیاهای مختلف مارول و نوشتن داستان های مخلوقات متفاوت خود برای او کافی نبود، استن‌ٖلی همواره به دنبال چیزی تازه برای تجربه بود. انگار که کامیک به غیر از کار جزئی نادیده گرفته نشدنی از زندگی او بود! استن‌لی از دوستان قدیمی باب‌کین خالق بتمن بود. اما حتی با این وجود هم نوشتن برای نشریه رقیب یعنی دیسی کامیکز امری دور از ذهن به نظر میرسید. اتفاقی که در سال ۲۰۰۹ و با یک سری دوازده قسمتی از کامیک های «فقط تصور کن» (just Imagine comics) که هر یک از آنان خواستگاهی برای یکی از اعضای لیگ عدالت به سبک آشنای خود استن لی بود،افتاد!

ماجراجویی او تا جایی ادامه داشت که در سال ۲۰۰۸ اولین مانگای استن‌لی با نام آلتیمو (Ultimo) منتشر شد! انتشار مانگایی ژاپنی از یک نویسنده ی غربی اتفاقی بود که برای اولین بار می‌افتاد و تا اکنون نیز تکرار نشده! سال ۲۰۰۹ نیز مانگای دیگری از او با نام مرد قهرمان (Hero man)  منتشر شد. اما کمال این تجربه در سال ۲۰۱۰ و با انتشار انیمه‌ای از این مانگا بود!

پادشاه کمئوها !

یازده سال پیش ایده‌ای مطرح شد مبنی بر جمع آوری انسان های عجیب و غریب ،نخاله هایی که در نبردهایی که ما نمی توانیم مبارزه کنیم،بجنگند ، همین شد که در سال 2008 اولین فیلم مرد آهنی اکران شد و محبوب ترین  فرانچایز تاریخ را آغاز کرد .

اکنون 21 فیلم از این مجموعه اکران شده و در فیلم انتقام جویان :‌پایان بازی به کمال خود رسید ، ما با بسیاری از قهرمانان مورد علاقه مان در چهارمین قسمت انتقام‌جویان خداحافظی کردیم ، اما کسی فکرش را نمی کرد که پایان بازی ، خداحافظی با استن‌لی نیز باشد. آخرین حضور افتخاری استن‌لی ،‌ در انتقام جویان: پایان بازی ، قابی هرچند مانند همیشه کوتاه ، اما خداحافظی در خوری برای طرفداران بود.

به گزارش هالیوود ریپورتر استن لی بیشتر از هر بازیگر دیگری با صد و هجده عنوان فیلم ثبت شده دارد ، این سیر سفر استن از سالها قبل و با فیلمی وسترن از کامیک های اولیه او شروع شد و تا لحظه ی مرگش ادامه پیدا کرد، تا جایی که او را انمیشتن های دیسی ، رالف خرابکار ۲ ( Wreck It Ralph) و سریال بیگ بنگ تئوری هم دیدیم! و باید گفت تا به امروز مرد عنکبوتی : دور از خانه تنها فیلمی از دنیای سینمای مارول است که ما شاهد حضور او نیستیم.

شخصیت های دنیای سینمایی مارول مانند مرد عنکبوتی ، مرد آهنی ، و ثور و بسیاری دیگر همگی مخلوق سه گانه ی تاریخی مارول یعنی جک کربی (۱۹۷۷_۱۹۱۷) ،‌ استیو دیکتو (۲۰۱۸_۱۹۲۷) و البته استنلی(۲۰۱۸_۱۹۲۳) هستند بدون حتی یکی از سه رأس مثلث ،ما مجبور می شدیم  پیترپارکر را به شکل مگسی ، یا کاپیتان آمریکا را بدون مرد آهنی تصور کنیم! بدون اغراق می توان گفت سلطنت مارول بر گیشه هم مدیون استن‌لی است !

ارتباط با طرفداران

در طول سالها استن‌لی ویدئو‌های بی‌شماری از خود منتشر کرد، ویدئوهایی که در آن در مورد موضوعات مختلفی با طرفداران خود صحبت می‌کرد. ویژگی مشترک تمام این ویدئو‌ها را می‌توان نوع گویش استن‌لی دانست. زمانی که به هر‌یک از آنان نگاه ‌می‌کنی گویی پیر‌مرد مستقیما با‌تو سخن میگوید. این ویژگی تاثیرات ویدئو ها ‌را چند برابر میکند و باعث می‌شود بیننده با جان و دل به آن گوش کند!

یک نویسنده و یک انسان

موضوع بیشتر ویدئوها به دو چیز اختصاص داشت. تشویق طرفداران برای نوشتن داستان خود و دنبال کردن آرزو‌هایشان  و چیزی که از کودکی خود او نشأت گرفته بود؛مبارزه با نژاد پرستی!

زمان و مقدار زیادی از عمر و ثروت استن صرف مبارزه با نژاد‌پرستی شد. آخرین ویدئویی که استن‌لی چند روز قبل از مرگش منتشر کرده بود. به همین موضوع اختصاص داشت. او باری‌ دیگر به طرفداران مفهوم «خانواده ی مارول» را گوشزد کرد و به آنها گفت تمام دنیا، فارغ از رنگ پوست و ملیت دین خانواده ی او هستند و همیشه می‌توان با دیگران از داستان های مارول لذت برد!

نسل بعدی ستارگان

مهم ترین میراث 95 سال زندگی او چیزیست که کمتر کسی به آن توجه کرده ، استن لی یکبار در یکی از مصاحبه های خود گفت : "من باور دارم نسل بعدی ستارگان را طرفداران تشکیل میدهند.جوانان و نوجوانانی که با داستان های او بزرگ شده اند ، با آنها زندگی کردند و حال می خواهند داستان خود را بگویند". در تمامی دنیا هزاران نفر هستند که این سخن شرح حال آنان است ،‌این تنها حاصل استن لی نیست بلکه ده ها نفر در طول سالها ، این نسل را پرورانده‌اند.

از مثلث افسانه ای مارول گرفته تا ماساشی کیشوموتو (Kishimoto Masashi) و هاجیمه ایسایما(Hajime Isayama) هنرمندان مانگای ژاپنی و آلن مور (Alan Oswald Moore) و باب کین (Bob Kane) نابغه ها ی دیسی کامیکز، حال این نسل در هر سبک و راهی که می خواهند قدم بردارند ، چه در کامیک و مانگا چه بازی های ویدئویی و امثال آن ،چه می خواهد مانند دیسی بنویسد چه داستان های جذاب مانگا و چه سبک انحصاری و نوآورانه ی خود، مشعل تخیل به آنها واگذار شده و تمامی آنها یک به یک ، مدیون استنلی و افرادی مانند او هستند .

چه چیزی استن لی را به اینجا رساند ؟

در سه کلمه ؛‌ نبو ، تجربه و مهم تر از همه خانواده!

استن لی در سال 1923 در خانواده ای یهودی و فقیر به دنیا آمد ، خانواده ای که شاید شب ها شامی برای خوردن در کار نبود اما همیشه کتاب جدیدی برای خواندن در خانه وجود داشت ، داستان های کودکانه او همیشه با تشویق خانواده رو به رو بود و تفریح خانوادگیشان خواندن داستان در جمع بود . بدیهی است که در این شرایط استن لی و برادرش لری لیبیر،‌ عاشق حرکت قلم بر کاغذ شوند.استن لی در 18 سالگی کار خود را در تایملی کامیکز به عنوان ویراستار آغاز کرد و زمانی که از جنگ جهانی دوم بازگشت شروع به نوشتن داشتان های خود کرد .

استن‌لی بعد از بازنشستگی کامل از ارتش تصمیم به ازدواج گرفت، ازدواجی که ۷۰ سال به طول انجامید درمورد تاثیرش بر او بالاتر صحبت کردیم.

یک سال پس از او

حال ککمی بیشتر از یک سال از مرگ استن‌لی می‌گذرد. کامیک های مارول همچنان پرفروش تر از همیشه با سبک او منتشر می‌شوند.

فیلم انتقام جویان:پایان بازی به لطف کارگردانی بی نظیر برادران روسو، هنرمندی اعجاب انگیز بازیگران، و داستان و شخصیت های استن‌لی بدل به پرفروش ترین فیلم تاریخ شده است. فرانچایز مارول هم موفق تر از همیشه به فاز چهارم خود را آغاز کرده. نوجوانان و جوانان زیادی با داستان استن‌لی شروع به ماجراجویی در دنیای خود میکنند.

استن‌لی مردی است که نه تنها زندگی‌اش،بلکه مرگش آرزوی خیلی‌هاست و ما طرفداران تنها می‌توانیم بگوییم:ممنون استن لی