نقد فیلم Wake Up Dead Man: A Knives Out Mystery | قصه چاقو کشی!

در طی هشت سال گذشته، ریان جانسون، کارگردان سینما، تمرکز خود را روی تولید و گسترش مجموعه‌ای با عنوان Knives Out گذاشت. نسخه اول این فیلم با هنرنمایی‌های کریس ایوانز و آنا د آرماس و دنیل کریگ، توانست خیلی زود سر زبان‌ها بی‌افتد. این فیلم توانست نمرات خوبی بگیرد و برخی از مهم‌ترین جوایز‌ها را به نام خود کند. نسخه دوم این فیلم که در سال 2022 باعنوان Glass Onion منتشر شد، کمتر از نسخه اول مورد توجه قرار گرفت و نتوانست به اندازه نسخه اول موفق واقع شود. حال با گذشت تقریبا سه سال، جدیدترین نسخه از این فیلم با عنوان Wake Up Dead Man منتشر شده و نمرات نسبتا خوبی گرفته است.

این فیلم توسط نتفلیکس تهیه شده و فقط برای مدت کوتاهی در سینماها اکران شد؛ بنابراین بیشتر تماشاگران آن را روی صفحه‌نمایش‌های خانگی دیدند. نکته جالب این نسخه از فیلم Knives Out این است که برخلاف دو فیلم قبلی، این‌بار با یک معمای قتل کلاسیک و کاملا مستقیم روبه‌رو هستیم، نه با اثری که ساختار ژانر را زیر سؤال می‌برد و آن را به شکلی بریده بریده روایت می‌کند. در ادامه با نقد فیلم Wake Up Dead Man: A Knives Out Mystery همراه ویجیاتو بمانید.

داستان فیلم در ابتدای خود، جود دوپلن‌سیتی را محوریت خود قرار داده است؛ مردی مایوس و بخت برگشته که برای کمک به یک منطقه مذهبی فرستاده می‌شود. منطقه‌ای که توسط یک کشیش مستبد و بانفوذ به نام مون‌سگنور جفرسون ویکس اداره می‌شود. ویکس یک روحانی تندخو و خشن است که با وعظ‌های فریبانه خود، قصد کنترل بر جماعت کوچک کلیسایش را دارد. چنین چیزی باعث می‌شود تا جود نسبت به او بدبین شود.

داستان جایی دچار گره می‌شود که درست پس از یکی از خطبه‌ها، ویکس با یک خنجر فرورفته در پشتش روی زمین می‌افتد. با اینکه هیچ مدرک مهمی در مورد قتل کشیش وجود ندارد، اما همه نگاه‌ها سمت جود می‌رود، چراکه به عقیده مردم آنجا، او انگیزه کافی برای انجام این قتل را داشته است. در همین لحظه است که دنیل کریگ در نقش بنوآ بلانک وارد می‌شود تا یکی از پیچیده‌ترین و دشوارترین پرونده‌های دوران کاری‌اش را حل کند.

مهم‌ترین ویژگی این فیلم، قدرت ساختاربندی و روایت آن است. چیزی که در نخستین فیلم Knives Out کاملا مشهود بود اما در فیلم دوم کمی به بی راهه کشیده شد. اکنون با یکی از بهترین و سنگین‌ترین معما‌ها سر و کار داریم که از طریق نیروی روایی نسخه اول فیلم پیش برده می‌شود. البته این فیلم مانند نسخه اول، آن بار واقع‌گرایی و احساسی را ندارد.

شخصیت‌ها همچنان در حالت دو به شکی قرار دارند و هیچکدام الگوی مناسب و تکرار شونده‌ای ندارند. جز خود بنوآ بلانک که شدیدا در نقش خود می‌درخشد. پاسخ معما کاملا غیرمنتظره است و روش اجرای قتل و اتفاقات بعدی، خلاقانه و هوشمندانه طراحی شده است. البته که همه‌ جزئیات داستان یا دیالوگ‌ها بی‌نقص نیستند، اما تسلط جانسون بر کارگردانی و روایت، مثل همیشه محکم و استادانه است.

جلوه‌های بصری فیلم به طر کاملا استادانه‌ای کار شدند. به طور کلی، فیلم‌های ریان جانسون، توسط همکار قدیمی خود یعنی استیو یدلین فیلمبرداری شده است؛ کسی که با علم بر زیبایی‌شناسی تصاویرریال روایت‌ها را بصری می‌کند. اگر یادتان باشد، سری فیلم‌های Knives Out از نظر بصری، همیشه نسبت به فیلم‌های دیگر پیشگام بودند. قاب‌بندی‌های اصولی، رنگ‌های مکمل چشم‌نواز و استعاره‌های تصویری، از جمله ویژگی‌های فیلم‌های چاقو کشی بود. سومین نسخه از این فیلم نیز از این قاعده مستثنی نیست.

به طور کلی در این فیلم، پالت رنگی پس زمینه، سبز قهوه‌ای است. ترکیبی که قاب‌ها با این رنگ ایجاد کردند، به معنای واقعی کلمه چشم‌نواز هستند. در برخی از سکانس‌ها، یدلین، از طریق نوع قاب‌بندی و فضای مورد نظر، سبک گوتیک را می‌رساند که تا حدودی با فضای کلیسایی و معمایی فیلم هم‌خوانی دارد. همچنین استفاده‌ی ماهرانه از نورپردازی و قاب‌بندی، در بخش‌های ابتدایی فیلم، فضایی واقعا گرم و دنج ایجاد می‌کند.

یکی از نکات جالب فیلم، نوع ارائه درونمایه از طریق جلوه‌های بصری است. برای مثال، از آنجایی که داستان، در مورد از هم پاشیدن یک کلیسای کوچک پس از مرگ کشیش است، فضای بصری فیلم تاحدودی تداعی کننده حس تجاوز به یک مکان مقدس را منتقل می‌کند. این را می‌توان از طریق سکانس‌هایی با پس زمینه کلیسا و حس قتلی که در طول داستان جاری است متوجه شد. همچنین سکانس‌های گوتیک، به گونه‌ای قاب‌بندی شده که گویا کلیسا و مقدسات در جایگاه قربانی قرار دارند.

حال بیایید کمی در مورد داستان و طرح صحبت کنیم. فیلم Wake Up Dead Man برخلاف فیلم قبلی، از نظر داستان و قدرت درام، قوی‌تر است و می‌تواند مخاطب را در طول مدت زمان خود سرگرم و درگیر نگه دارد. اما از نظر شخصیت پردازی، فیلم همچنان ضعف‌های خودش را دارد. فیلم Knives Out سال 2019، یکی از بهترین فیلم‌های زمان خود بود که توانست بحث شخصیت و شخصیت‌پردازی را درک کند. در این فیلم هر شخصیت نسبت به بک گراند خود، نیازها و عقده‌های خاص خود را داشت و مخاطب به معنای واقعی آن‌ها را درک می‌‎کرد.

اما در فیلم Wake Up Dead Man همچنان شخصیت‌ها انگار بخشی از وجودشان کم است و نمی‌توانند مانند یک شخصیت درام و نمایشی کار کنند. نقاط ضعف و قوت آن‌ها مشخص نیست و عمق کافی برای ایجاد کشمکش درونی ندارند. البته دنیل کریگ مثل همیشه دیدنی است و جاش اوکانر و جاش برولین نیز نقش‌های خود را به خوبی ایفا می‌کنند، اما همانند فیلم قبلی، جانسون بازیگران توانمندی را در گروه بازیگری خود جمع‌آوری می‌کند و سپس فرصت کافی برای نقش‌آفرینی به آن‌ها نمی‌دهد؛ بازیگران با استعدادی مانند کری واشینگتن، اندرو اسکات و کایلی اسپینی در این فیلم حضور دارند، اما هیچ تاثیری از خود بر جای نمی‌گذارند؛ چراکه شخصیت پردازی خوبی برای آن‌ها نوشته نشده است و فیلمنامه فضای زیادی را به آن‌ها اختصاص نمی‌دهد.

بخوانید: بررسی حواشی تریلر فیلم Odyssey!

این موضوع ضعف بزرگی برای داستان محسوب می‌شود. زیرا به هر یک از اعضای محله‌ی ویکس حداقل یک انگیزه‌ کوچک برای قتل داده شده است، اما فیلم آن‌ها را به شکل یک معرفی سرسری توسعه می‌دهد. در نتیجه، این شخصیت‌ها در حالتی سرگردان باقی می‌مانند، در حالی که فیلم هیچ دلیلی برای وجودشان ارائه نمی‌دهد.

همانطور که گفتیم، در فیلم Wake Up Dead Man گروه بزرگی از مظنونین وجود دارد، اما به واسطه شخصیت پردازی ضعیف، هرکدام از آن‌ها به طرز عجیبی حضور بی فایده‌ای دارند. چنین چیزی عمدتا به این دلیل است که جانسون تمام تمرکز خود را بر شخصیت اصلی جدید، یعنی کشیش جاد دوپلنتیسی قرار داده است؛ شخصیتی که تقریبا بار کامل احساسی و درام فیلم بر دوش او است.

تقریبا در هر فیلم از مجموعه چاقوکشی یک نوع دستیار برای بلانک وجود دارد که خودشان نیز ممکن است مظنون باشند. فیلم اول چاقوکشی مارتا با بازی آنا د آرماس را داشت، نسخه دوم هلن با بازی جانل مونه را به ما داد و اکنون ما جود را داریم که بزرگترین نقش را بین همه آن‌ها ایفا می‌کند. جانسون چنان تمرکز زیادی روی جاد دارد که عمدا از وارد کردن کارآگاه جنوبی‌زبان کرِیگ به صحنه تا پرده دوم خودداری می‌کند.

جود پیش‌داستان پیچیده‌ای دارد و خالکوبی روی گردن او این موضوع را ثابت می‌کند. او که یک بوکسور سابق است که اکنون یک کشیش شده است. او به تازگی در یک اتفاق ناگوار شرکت کرده که باعث تبعید او به یک کلیسای کوچک در شمال ایالت نیویورک می‌شود. چنین گستره شخصیتی تقریبا پرکشش و متضاد است.

در مقابل مرد دین‌دار برولین که قربانی شده، یک مخرد قلدر و زورگو است. او نمادی از یک تفرقه‌انداز نفرت انگیز است که پیروان متعصب خود را از طریق ترس و خشم تحت کنترل نگه می‌دارد. در یکی از به‌یادماندنی‌ترین صحنه‌های فیلم، جانسون یک مونتاژ عمدتا بدون دیالوگ از موعظه ویکس به ما نشان می‌دهد که این حجم از یاوه‌سرایی که البته ما نمی‌شنویم به قدری است که هر تازه‌واردی را از کلیسا می‌ترساند. ما نمی‌دانیم او چه می‌گوید، اما از واکنش افراد خاصی در ردیف‌های کلیسا می‌توانیم بفهمیم که حرف‌هایش قطعا دلنشین نیست.

یکی از مهارت‌های مهم جانسون در نویسندگی، قرار دادن زیرکانه کنایه‌ها و ارجاعات داستانی به مجموعه‌های بزرگ است. در فیلم Wake Up Dead Man جانسون چند اشاره کنایه آمیز به موضوع فیلم‌های Star Wars می‌کند و کمی با آن بازی می‌کند. چنین کاری را پیش از این در نسخه اول با مجموعه GOT کرده بود. چنین تیکه‌ها و شوخی‌هایی، گاهی اوقات در راستای مفهوم حرکت می‌کند. مثلا در فیلم اول، شوخی او با سریال بازی تاج و تخت، شوخی به جایی بود که توانست در راستای هدف فیلم قرار بگیرد. در این فیلم نیز جانسون تلاش کرده تا شیطنت‌هایش به موقع و درست باشد. او همچنین بر بخش‌هایی از فیلم، کلیشه‌های رمان‌های معمایی کلاسیک را نقد کرده بود.

بیشتر این شوخی‌ها حس این را منتقل می‌کنند که جانسون دارد با مخاطب احساس راحتی می‌کند و از درونی‌ترین عقایدش نسبت به داستان فیلم به ما می‌گوید. همین مسئله اعتبار و باورپذیری فیلم را زیاد می‌کند.

در نهایت...

فیلم Wake Up Dead Man اثری معمایی با رعایت تم جنایی کلاسیک است. این فیلم قطعا بهترین فیلم امسال و یا حتی بهترین فیلم معمایی رازآلود امسال نیست، اما اگر از بینندگان ثابت دو فیلم قبلی Knives Out بودید، قطعا این فیلم می‌تواند شما را درگیر کند و سرگرم نگه دارد. این فیلم داشتن برخی از مهم‌ترین عنصر نسخه اول مثل، معمای یونیک، کشمکش و دغدغه کافی برای کشف قتل و همچنین محیط و قاب‌بندی زیبا و منحصر به فرد را درون خود دارد و این بزرگ‌ترین نقطه قوت آن است.

طرفداران پروپاقرص این مجموعه ممکن است تفاوت چندانی را در بطن فیلم حس نکنند، اما آن‌هایی که مشتاق یک معمای سنتی‌تر بوده‌اند، احتمالا از این فیلم راضی خواهند بود. با این حال، همانطور که گفتیم، این فیلم به تمام پتانسیل بازیگرانش کم‌توجهی می‌کند و این بزرگ‌ترین ضعف فیلم است که اگر ریان جانسون تصمیم به ادامه‌ این مجموعه بگیرد، باید آن را برطرف کند.

72

امتیاز ویجیاتو

فیلم Wake Up Dead Man: A Knives Out Mystery سومین نسخه از مجموعه چاقو کشی، نسبت به فیلم قبلی، معمای پخته‌تر و دغدغه‌مندتری دارد و درونمایه‌های رازآلودگی و معما را به بهترین شکل از طریق نوع قاب‌بندی و سینماتوگرافی ارائه می‌دهد. اما فیلم همچنان در بخش شخصیت پردازی ضعیف عمل کرده و همین بزرگ‌ترین نقطه ضعف یک فیلم جنایی با مظنونین زیاد است.