نقد انیمه Okkos Inn – سالهای تلخ دور از والدین

سری کتاب‌های «مسافرخانه اوکو» بیش از بیست جلد است و روایتگر دختری به اسم اوریکو سکی است که پس از مرگ والدین خود، به یک مسافرخانه متعلق به مادربزرگش می‌رود تا پیش او تحت سرپرستی مادربزرگ زندگی کند. این کتب از مشهورترین کتاب‌های کودک ژاپن به حساب می‌آیند و تاکنون بیش از سه میلیون نسخه از آنها به فروش رفته است. داستانی که انیمه سینمایی مسافرخانه اوکو روایت می‌کند همان قصه کتاب‌هاست با این تفاوت که نسخه سینمایی توانسته مفاهیم عمیق‌تری را وارد بطن انیمه کند و آن را هم برای کوچکترها و هم بزرگترها تبدیل به یک اثر جذاب کند.

کیتارو کوساکا که در ساخت انیمه‌های سینمایی استودیو جیبوری (Studio Ghibli) همکاری داشته و تاکنون چندین بار افتخار کار کردن با هایائو میازاکی را به دست آورده، دومین انیمه بلند سینمایی خود را به اقتباسی از سری کتاب‌های مسافرخانه اوکو اختصاص داده است. دومین کار بلند کیتارو کوساکا قطعا سکوی پرتابی برای این هنرمند ژاپنی محسوب می‌شود و چندین پله بالاتر از کار قبلی او قرار می‌گیرد.

در همان دقایق ابتدایی انیمه حادثه دلخراش تصادف اتوموبیل در جاده رخ می‌دهد و والدین اوریکو می‌میرند. این مرگ که در همان آغاز انیمه شکل می‌گیرد، نشان دهنده این است که انیمه Okkos Inn با مفهوم تلخی همچون مرگ سر و کار دارد. نشان دادن مرگ و از دست دادن والدین در یک اثر متعلق به کودکان و در قالب ژانر کودک، به هیچ وجه کار ساده‌ای نیست و سازندگان به خوبی توانسته‌اند این مفهوم را در انیمه نشان دهند. مرگ در Okkos Inn همانقدر که تلخ است؛ زیباست و همانقدر که ناراحت کننده است؛ شادی بخش.

اوریکو پس از ورود به مسافر خانه درب و داغان مادربزرگ، به سرعت با اوربیو آشنا می‌شود؛ پسربچه‌ای که فقط اوریکو می‌تواند او را ببیند چرا که یک روح سرگردان است. اوریبو دائما در حال شنا در هوا است و دستش توی دماغ و به نظر پسر کثیفی می‌آید ولی واقعیت اینجاست که قلب او سرشار از پاکی و خلوص نیت است. کاشف به عمل در می‌آید که اوریبو در کودکی عاشق مادربزرگ بوده و از زمانی که فوت کرده (مادربزرگ به علت مهاجرت چند ساله از روستا، خبری از مرگ او ندارد) ترجیح داده تا در مسافرخانه مادربزرگ اوریکو بماند و به عشق دوران کودکی‌اش کمک کند.

اوریبو از اوکو (مخفف نام اوریکو) می‌خواهد که به مادربزرگش کمک کند و قول می‌دهد در این راه همراهش باشد. اوکو تصمیم می‌گیرد در کنار درس و مشق، به کارهای مسافرخانه بپردازد و با مسافرهای متعدد و عجیب و غریبی که می‌آیند آشنا می‌شود. مسافرانی که در آنها از جادوگر و غیبگو گرفته تا پسری که مادرش را از دست داده و برای همیشه بیمار شده وجود دارد و هر یک نقش خودشان را در داستان به خوبی ایفا می‌کنند و با وجود مشکلات ریز و درشتی که دارند، اوریکو را به رسیدن به مقصود خود هدایت می‌کنند. انتخاب مهمان‌ها از دل بیست جلد کتاب این شخصیت به درستی صورت گرفته و همخوانی آنها با یکدیگر کاری کرده که داستان انیمه مسیر درستی را پیش برود.

داستان Okkos Inn کاملا درخور یک سریال و یا همان یک سلسله کتاب چند جلدی است (ناگفته نماند انیمه‌ای ۲۴ قسمتی هم از این اثر ساخته شده) ولیکن کارگردان در نسخه سینمایی با فشرده‌سازی داستان و حذف یک سری از شخصیت‌ها سعی کرده تا حرف‌های اصلی را بزند و خوشبختانه در این راه موفق بوده. Okkos Inn هم برای بچه‌ها حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد و هم بزرگترها را درگیر خود می‌کند و از این حیث شبیه به آثار پیکسار می‌شود.

مسافرانی که به این مهمانخانه می‌آیند، داستان‌های خودشان را دارند و برخورد اوکو با هر یک از آنها، داستانکی خرد را تشکیل می‌دهد که بخشی از روحیه او را تقویت می‌بخشد. اوکو که بعد از مرگ والدین خود تبدیل به دختری افسرده شده، حالا با درگیری با مسافران و سعی در حل مشکلات آنها، برای احیای خود قدم برمی‌دارد. این مراحل می‌تواند یک آشپزی ساده باشد و یا یک دوستی عمیق، هرچه که هست تاثیرات مثبتی روی شخصیت اوریکو می‌گذارد.

تم ماورایی که در داستان وجود دارد و ارواحی که به اوکو در دوباره سازی شخصیت‌اش کمک می‌کنند، توانسته داستان انیمه را تبدیل به یک اثر سورئال کند. در واقع با دیدن جاکلیدی‌هایی که اوریکو از این ارواح دارد؛ می‌توان این حدس را زد که او در خیال خود با دوستان خیالی‌اش صحبت می‌کند و آنها را برای تنها نبودن کنار خود نگه داشته است. اوکو در خواب و رویا با والدین خود حرف می‌زند و هنوز با مساله مرگ این دو عزیزش کنار نیامده و نتوانسته به مرحله پس از شوک فقدان عزیز از دست رفته دست پیدا کند.

مرگ در اینجا مانند یک سایه بر زندگی اوکو وجود دارد و تمام زندگانی او را تحت الشعاع قرار داده است. او به تدریج به خودش می‌آید و با پیشروی داستان لحظات انیمه تلخ‌تر و تلخ‌تر می‌شوند تا به پایان بندی اعجاب انگیز آن برسیم. دیدار نهایی با مسافرانی که در زندگی اوکو نقش بسیار مهمی داشتند، مرحله نهایی رد شدن او از این بحران هستند. پایان بندی Okkos Inn احتمالا اشک کودکان و بزرگسالان را در بیاورد ولی امیدوارانه به مساله مرگ و عبور از این بحران نگاه می‌کند و از این حیث قابل احترام است.

شخصیت‌های Okkos Inn به خاطر ماهیت انیمه سینمایی بودن، زود می‌آیند و می‌روند و برخی از آنها با اینکه پتانسیل پرداخت بیشتری دارند ولی به سرعت فراموش می‌شوند. بازگشت برخی کاراکترها در طول داستان این معضل را جبران کرده و شخصیت سازی خوب کاراکترهای اصلی نیز نقطه قوت اثر محسوب می‌شود. طراحی بصری Okkos Inn نیز با وجود اصالت شخصی و امضای اختصاصی خود، یادآور برخی آثار استودیو جیبوری هم بوده و این موضوع در طراحی کاراکتر اوریبو بیشتر از همه به چشم می‌آید و بیشتر شبیه به یک ادای دین است.

انیمه Okkos Inn پا را از رمان‌های این مجموعه فراتر گذاشته و توانسته از دل این داستان‌ها یک اثر مناسب برای همه سنین را به وجود بیاورد. کیتارو کوساکا و استودیویی که خود یکی از موسسان آن بوده (Madhouse) از پس ماموریت خود در ساخت یک اثر اقتباسی انیمه‌ای به خوبی برآمده‌اند و یک اثر تلخ و شیرین را پدید آورده‌اند که می‌تواند همه را راضی نگه‌دارد، هرچند شاید اگر مدت زمان آن را چند دقیقه‌ای کوتاه‌تر می‌ساختند می‌توانستند به بی‌نقصی مخلوق‌شان کمک شایانی کنند.