شیوع: چرا باید این فیلم درباره یک همه‌گیری مهلک را جدی بگیریم

با توجه به شرایط شیوع کرونا، در فلش بکی به سال 2011 و اکران فیلمی می‌رویم که درباره همه‌گیری یک ویروس مرگبار در سراسر دنیا بود. شیوع (Contagion) در همان سال توجه‌های بسیاری را به خود جلب کرد. حالا به حدود نه سال بعد برمی‌گردیم و با ویروس مرگباری که این بار جدی جدی گریبانگیر بشر شده، دست‌وپنجه نرم می‌کنیم؛ مطمئنا درست حدس زدید ویروس کرونا یا کووید 19.

آمار ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از این ویروس عجیب‌وغریب در سراسر دنیا به‌صورت لحظه‌ای در حال افزایش است و کشورهای بسیاری برای جلوگیری از شیوع کرونا و کنترل آن مانند آنفولانزا، در تلاش هستند.

حالا سکانس‌هایی که زمانی در حین خوردن پاپ کورن، نیم‌نگاهی به  آن‌ها می‌انداختیم، به‌صورت زنده و درست در جلوی چشمانمان در حال اجرا است و این بار  اصلاً سرگرم‌کننده به نظر نمی‌رسد. نکته جالب و تأسف‌انگیز این است جواب تست کرونای «یان لیپکین» مشاور علمی فیلم شیوع نیز به‌تازگی مثبت شده است.

«تریس مک نامارا» یکی دیگر از مشاوران علمی شیوع می‌گوید، ای‌کاش مردم در همان سال‌ها توجه بیش‌تری به فیلم نشان می‌دادند، زیرا این فیلم ابزار لازم برای مواجه با شرایط بحرانی را در اختیار ما قرار می‌داد. او به Buzz Feed News گفت، «فیلم شیوع شبیه یک هشدار برای دولت فدرال بود و احتمال وقوع شرایط و لزوم آمادگی برای مواجه با آن را گوش زد می‌کرد.»

آمادگی بزرگ‌ترین شانس جهان برای کنترل ویروسی در این سطح است و به نظر می‌رسد فیلم شیوع پیش‌تر این همه‌گیری مرگبار و شرایط عجیب‌وغریب را پیش‌بینی کرده بود. اما آیا باید این فیلم را جدی بگریم؟ شاید. در ادامه همه دلایل را باهم بررسی می‌کنیم.

فیلم شیوع توسط شواهد پزشکی تائید شده و داستان آن درباره زنی به نام بث ایمهوف (با بازی گوئینت پالترو) است که اولین بیماری است که به یک ویروس مرگبار مبتلا می‌شود، ویروسی که کم‌کم همه‌گیر شده و شیوع آن به نگرانی جهانی تبدیل می‌شود. این فیلم به کارگردانی « استیون سودربرگ» و درخشش ستارگانی مثل «مت دیمون» در نقش میچ همسر بث، « ماریون کوتیار» در نقش دکتر لئونورا اورانتس، متخصصی که روی ویروس‌ها مطالعه دارد و «کیت وینسلت» در نقش دکتر ارین میرز یک افسر اطلاعاتی اپیدمی، در سال 2011 اکران شد. همچنین «جود لا» در نقش آلن کرام‌وید یک تئوریسین توطئه که عملکرد دولت برای جلوگیری از همه‌گیری ویروس را به چالش می‌کشد.

همه نقش‌ها مورد تایید مشاوران علمی است، به‌طوری‌که «اسکات زد برنس» نویسنده فیلم به NPR گفته که مشاوران علمی برای کمک به عوامل فیلم شیوع داوطلب شدند، زیرا آن‌ها می‌خواستند یک همه‌گیری احتمالی را به تصویر بکشند و در نتیجه خبری از اغراق‌های هالیوودی نیست. او اضافه می‌کند: «ما می‌خواستیم فیلمی بسازیم که در چارچوب ادراک علمی نیز معتبر باشد و همچنین درباره چگونگی واکنش جهانی، پاسخ روشنی بدهد.»

لیپکین نیز در گفتگویی مشابه به Wired گفت: «هم «لیپکین» و هم «سودبرگ» تأکید داشتند که فیلم مبتنی بر واقعیت باشد؛ بنابراین همه انتخاب‌ها به‌دقت مورد بررسی قرار گرفتند و هیچ توضیح اضافی ارائه نشد».  «گلن وورتمن» رئیس بیماری‌های عفونی در مرکز بیمارستانی MedStar Washington در واشنگتن دی سی، به NPR گفت: «در این فیلم مجموعه‌ای از وقایع محتمل به وقوع می‌پیوندد».

یکی از موارد دقت علمی در این فیلم، به نحوه انتقال این ویروس عجیب اشاره دارد، بر همین اساس، یک خوک از تکه‌ای از میوه‌ای که یک خفاش پیش‌تر خورده، تغذیه می‌کند و به‌این‌ترتیب ویروس وارد بدن خوک می‌شود و در آنجا جهش پیدا می‌کند. در سکانسی دیگر یک سرآشپز را می‌بینیم که در حال آماده‌سازی خوک عفونی برای غذا است. او دست‌هایش را دردهان خوک می‌برد و بدون اینکه دستانش را بشوید با «بث» دست می‌دهد و به این صورت ویروس از حیوان به انسان منتقل می‌شود.

در ادامه متوجه می‌شویم که امکان سرایت این ویروس از طریق اشیا آلوده ممکن است. به این صورت که لمس این اشیا موجب انتقال ویروس می‌شود؛ بنابراین افزایش سرعت انتقال با این پدیده از نظر علمی کاملاً قابل توجیه است. همچنین در بخشی از فیلم شیوع، متخصص درباره نرخ تکثیر ویروس و میانگین افرادی که می‌توانند عفونت را انتقال دهند، صحبت می‌کند و این جزئیات دقیقاً همان چیزی است که دانشمندان به خاطر آن فیلم را ستایش کردند.

شیوع ما را برای مقابله با ویروس آماده می‌کند

اگر فیلم شیوع را دیده باشید، اصطلاحاتی مثل فاصله اجتماعی، انزوا و قرنطینه به گوشتان آشنا است. در فیلم با بحرانی شدن شرایط متخصصان و مسئولین درباره این موارد و معیارهای دیگر با بحث می‌کنند که البته در شرایط کنونی برای ما کاملاً ملموس و قابل‌درک است.

«اسکات زد برنس» درباره ارتباط با مقامات بهداشت عمومی به Slate گفت: « ما یک دپارتمان امنیت داخلی داشتیم که در آن تیم آمادگی برای همه‌گیری، حضور داشتند. در واقع با افرادی سروکار داشتیم که درک جامعی از چگونگی کارکرد بهداشت عمومی داشتند».

در بخشی از فیلم ایده مهار زودرس بیماری مطرح می‌شود. متخصص که نقش آن را «کیت وینسلت» بر عهده دارد به دنبال پیدا کردن مردی است که «بث» با او در تماس بوده. دکتر «دنیس کارول» مدیر اسبق USAID درباره آنفولانزای شایع و تهدیدهای در حال ظهور به Entertainment Weekly گفت، این فیلم یک تمرین دقیق به نام «ردیابی تماس» را نمایش می‌دهد، به این صورت که ابتدا فرد آلوده ایزوله می‌شود و سپس افرادی که با آن‌ها در تماس بود شناسایی، ردیابی و تحت نظر گرفته می‌شوند تا در معرض ویروس قرار نگیرند.

دانشمندان وقوع یک همه‌گیری کشنده را پیش‌بینی کرده بودند

هنگام کار روی فیلم شیوع همه مشاوران علمی متفق‌القول معتقد بودند در آینده یک بیماری همه‌گیر مانند آنچه در فیلم می‌بینیم اتفاق می‌افتد و البته با توجه به این‌که داستان بر اساس شیوع سارس در سال 2002 و آنفولانزای خوکی در سال 2009 نوشته‌شده، چندان دور از ذهن نیست.

«برنس» می‌گوید از شیوع کرونا در ماه‌های اخیر چندان متعجب نشده؛ زیرا کارشناسان امکان وقوع نوعی از همه‌گیری را در زمان فیلم‌برداری پیش‌بینی کردند. او می‌گوید: «برای من تعجب‌آور نیست زیرا در آن مدت با دانشمندان و کارشناسان زیادی صحبت کردم که درباره امکان وقوع همه‌گیری شکی نداشتند و تنها اختلاف‌نظر آن‌ها درباره زمان وقوع آن بود. درهرصورت به‌عنوان کسی که به علم باور دارد، معتقدم بهتر است به توصیه‌های دانشمندان گوش دهیم»