نقد انیمیشن !Scoob – تقدیم به کودکان درون سراسر جهان

فرنچایز اسکوبی دو در ایران آنطور که در جهان شناخته شده نیست و هاله کمرنگی از شهرت جهانی آن در بین ایرانیان وجود دارد. با اینکه انیمیشن اسکوبی دو زمان پیش از انقلاب از تلویزیون پخش می‌شد اما این موضوع مدت بسیار کمی رخ داد و پس از آن نیز با وقوع انقلاب، تلویزیون بیشتر از آنکه به انیمیشن‌های آمریکایی بپردازد به آثار آسیایی و اروپایی توجه داشت. به همین دلیل تا به امروز هیچ وقت هیچ یک از سریال‌های اسکوبی دو از رسانه ملی پخش نشده است و صرفا تک و توک آثار سینمایی این فرنچایز در برخی شبکه‌های سیما پخش شده‌اند.

امروزه بیشتر کسانی که در ایران اسکوبی دو را می‌شناسند یا با آن از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای ترکیه‌زبان که در دهه هفتاد و هشتاد در ایران رواج داشت آشنا شده‌اند و یا حدود بیست سال پیش با ساخته شدن فیلم سینمایی اسکوبی دو با آن رو در رو شده‌اند. در چند سال اخیر اما با زیاد شدن انیمیشن‌های سینمایی اسکوبی دو و دوبله شدن بیشتر آنها، این کاراکتر بیش از پیش برای ما ایرانیان شناخته شده است اما همچنان آن محبوبیتی که باید داشته باشد را ندارد، علت چیست؟ شاید برایتان جالب باشد علت این موضوع را می‌توان با کنکاش به انیمیشن جدید این اثر هم دریافت. با ویجیاتو همراه باشید.

اسکوبی دو جزو آثار استودیو هانا باربارا به حساب می‌آید، یک استودیو انیمیشن سازی که آثار شاخصی نظیر ع یوگی دوستان را عرضه کرده و در ایران با این اثر بیشتر شناخته شده است. با این وجود انیمیشن‌هایی چون اسکوبی دو و عصر حجر گل سرسبد اصلی انیمیشن‌های هانا باربارا به حساب می‌آیند ولی به دلایل مختلف از جمله پوشش برخی کاراکترهای خانم در این آثار، تلویزیون ملی هیچ‌گاه سمت دوبله و پخش آنها نرفت. اسکوبی دو عمری بیش از ۵۰ سال در دنیا دارد و سیاستی که در دنیا و آمریکا هم پیش گرفته بیشتر از آنکه جذب مخاطبین جدید باشد، راضی نگه‌داشتن طرفداران قدیمی‌اش است.

نمی‌خواهم بگویم اسکوبی دو بین بچه‌های نسل جدید طرفداری ندارد ولیکن باید اعتراف کرد ماندگار شدن اسکوبی دو بیشتر به واسطه بچه‌های ریش داری (آدم بزرگ‌هایی که روحیه کودکی خود را حفظ کرده‌اند) است که پشت این فرنچایز ایستاده‌اند و حس نوستالژیکی از آن دارند. اسکوبی دو در سال‌های اخیر با ساخت آثار انیمیشنی مختلف و ارتباط دادن دنیای خود به دنیاهایی چون کشتی کچ، بتمن، لگو و دیگر موارد سعی کرده تا با دست گذاشتن روی مواردی که از نظر نسل جدید جذاب می‌آید؛ خودش را نشان دهد و در این راه کمی تا قسمتی موفق بوده است. سازندگان و مغزهای متفکر پشت این فرنچایز بعد از اینکه دیدند با وجود تمام این اقدامات و ساخت آثار ویدیویی متعدد، سریال‌های جدید با محوریت کاراکترهای اسکوبی دو بازهم به محبوبیت گذشته نمی‌رسد؛ دست به کار تازه‌ای زدند: ساخت یک انیمیشن سه بعدی.

آخرین سریالی که از روی این شخصیت ساخته شده و سیزن جدید آن احتمالا امسال پخش خواهد شد، Scooby-Doo and Guess Who? نام دارد که حتی طراحی کاراکترها در آن همان حال و هوای آثار کلاسیک اسکوبی دو را دارد و این موضوع نشان می‌دهد که تمسک به نوستالژیک بودن این فرنچایز، سرلوحه سازندگان آن شده است. انیمیشن سه بعدی Scoob نیز بر همین پایه و اساس ساخته شده و با اینکه به نظر می‌رسد جامعه هدفش، کودکان و بچه‌های امروزی باشد اما واقعیت اینست که Scoob قرار است پلی بین نوستالژی پدران و مادرانی باشد که دوست دارند فرزندشان مثل آنها با اسکوبی دو انس بگیرد.

Scoob نه از منظر بصری و گرافیکی یک اثر درجه یک به شمار می‌رود و نه از منظر محتوا و فیلمنامه یک انیمیشن به یاد ماندنی است. این انیمیشن یک اثر فن سرویس به معنای تام است که برای هواداران قدیمی آن ساخته شده و بس. کارهای احمقانه‌ای که در سریال از کاراکترها می‌دیدیم اینجا هم وجود دارند و شخصیت‌های مسخره و بامزه نیز در جای جای انیمیشن سر و کله‌شان پیدا می‌شوند. چند کاراکتر از دیگر انیمیشن‌های استودیو هانا باربارا نیز در Scoob حضور دارند و ته مایه داستان ابرقهرمانانه‌ای که به انیمیشن اضافه شده، برای خوردن تیر سازندگان به نشانه دوم، یعنی بچه‌های امروزی، صورت گرفته است.

داستان با یک مقدمه از سالهای دور و زمانی که اسکوبی دو و شگی هنوز با یکدیگر آشنا نشده بودند آغاز می‌شود و سپس با این مقدمه کوتاه، سریعا و یک به یک دیگر کاراکترهای اصلی را وارد ماجرا می‌کند. گروه میستری (که اسکوبی دو و شگی و دوستانشان در آن حضور دارند) یک گروه کارآگاهی متخصص امورات ماوراالطبیعه هستند که هیولاها و روح‌های دروغین سراسر جهان را شکار می‌کنند (موضوعی که معمولا در عمده داستان‌های اسکوبی دو به خصوص در آن آثار کلاسیکش وجود داشت، تاکید روی واهی بودن ارواح و دروغین بودن هیولاها بود چرا که آنها می‌خواستند از حس ترس و خشونت انیمیشن کاسته شود، گرچه این سیاست امروزه تقریبا رنگ باخته و ارواح و هیولاهای واقعی نیز در اسکوبی دو به کرات حضور دارند!)

گروه میستری به دنبال اینست که از کار خود کسب در آمد کنند و یک استارتاپ بزنند! آنها به همین سبب با یک سرمایه‌گذار جلسه می‌گذارند و این فرد پولدار (که از قضا همان سایمون معروف، داور مسابقه امریکن گات تلنت، است) می‌گوید شگی و اسکوبی دو در گروه اضافه هستند و با وجود آنها خبری از سرمایه نیست. همین مساله باعث برهم خوردن این گروه و وقایع پس از آن می‌شود که داستان شلم شوربای انیمیشن را تشکیل می‌دهند.

در انیمیشن Scoob رسما یک بلوای لایتناهی برپاست و هر اتفاقی که فکرش را بکنید در طول داستان رخ می‌دهد. در اینجا توپ‌های بولینگ تبدیل به ربات‌های آدمکشی می‌شوند که می‌توانند در کسری از ثانیه به عروسک‌هایی بی‌نهایت بانمک نیز تبدیل شوند. ابرقهرمانان با سفینه‌های خود اینور و آنور می‌روند و سگ‌های سخنگو و سوپرهیرو نیز وجود دارند. اساطیر باستانی با دنیای امروزی گره می‌خورد و سفر در زمان رخ می‌دهد و یک آدم بد وجود دارد که به دنبال قدرت و ثروت است. اتفافاتی که در Scoob رخ می‌دهند طوری رگباری شلیک می‌شوند که انگار سوژه بیست اپیزود در کنار یکدیگر وارد یک کاسه شده و با یک همزن تند، همه آنها تبدیل به یک میکس پر بار شده است.

تعقیب و گریز، بزن بزن، معماهای مسخره و احمقانه، اکشن بانمک و بامزه و کمدی اسلپ استیک و کل کل بین کاراکترها از دیگر عناصری هستند که در انیمیشن Scoob به چشم می‌خورند و همگی ادای دینی هستند به این فرنچایز. سازندگان به هیچ وجه ریسک نکرده‌اند تا تغییر خاصی در این عناصر به وجود بیاورند و همین که یک اثر ۵۰ ساله را از کالبد دو بعدی به سه بعدی تبدیل کنند برایشان به اندازه کافی مخاطره آمیز بوده است. در زمینه سه بعدی سازی کاراکترها همه چیز درست پیش رفته با این تفاوت که برخی از کاراکترها مانند فردی نه طراحی جالبی دارند و نه صداگذاری آن (که توسط زک افران انجام شده) به دل می‌چسبد.

اصولا باید گفت که کاراکترهای اصلی ماجرا شکی و اسکوبی هستند و فردی، دافنه و مغز متفکر گروه (ولما) بیش از حد به حاشیه رفته‌اند. این اثر برای اسکوبی و شگی و رابطه دوستانه آنها ساخته شده و تمرکز خود را روی فراز و فرود این رابطه گرم و صمیمی و عجیب و غریب گذاشته است. دوستی بین شگی و اسکوبی از زیباترین پیام‌های همیشگی این فرنچایز بوده و در این انیمیشن نیز بار دیگر بر آن تاکید شده و داستان درام زیبایی روی آن پایه‌ریزی شده است. شگی پسر تهایی است که هیچ دوستی در دنیا به جز اسکوبی ندارد و اسکوبی هم نیز زندگی مشابهی دارد. این دو شخصیت با خصوصیت‌های بارز و عجیب و غریب خود، با یکدیگر پیوند خورده و نشان می‌دهند که برای هرکسی در دنیا، یک دوست صمیمی و هم سلیقه وجود دارد.

رفاقت اسکوبی دو و شگی از آن دسته رفاقت‌هایی است که با دیدنش هر کس آرزوی داشتن آن را دارد، دنیای بیخیالی و فارغ از تمام مشکلات اطراف، محبت گرمی که وجود دارد و فداکاری‌هایی که به وقت خود صورت می‌گیرد. این رفاقت رویایی نیست و گاهی هم به لبه پرتگاه می‌رود اما با وجود دوستی قوی بین این دو، دوباره همه چیز سرجای خود برمی‌گردد.

انیمیشن !Scoob یک انیمیشن ماندگار نیست و حالا که ویروس کرونا مانع از اکران عمومی آن شده، می‌توان ادعا کرد که چه بهتر که اینطور شد. فروش Scoob با بی‌شمار هواداران بزرگسالش در ینگه دنیا که فرزندانشان را نیز همراه خود به دیدن این اثر می‌برند تقریبا تضمین شده بود و بودجه هنگفتی هم صرف ساخت آن نشده، ولی باید اعتراف کرد که حد و اندازه پرده نقره‌ای برای Scoob زیادی بزرگ است. انیمیشن جدید اسکوبی دو اثری است که بزرگ و کوچک پای آن می‌نشینند اما احتمالا این بار معادله برعکسی رخ می‌دهد و این بزگترها هستند که با طعم نوستالژی آن بیشتر کیف می‌کنند.