نقد فیلم Inheritance – آش شله قلم‌کار نیم‌پز

فیلم Inheritance ترکیب عجیبی از ایده‌های خام با خرده داستان‌های نخ‌نما شده‌است که در بهترین حالت از یک اثر متوسط فراتر نمی‌رود. با نقد فیلم وراثت همراه ویجیاتو باشید.

انتقام معمولا یک حق برای خروج از قانون تلقی می‌شود، اغلب آحاد جامعه اتفاق نظر دارند که گاهی برای انتقام می‌توان قانون را زیر پا گذاشت. به این دلیل که از نظر روانی فرد انتقام گیرنده معتقد است دادگاه رسمی توانایی اجرای عدالت را ندارد. شاید به همین خاطر است که شخصیت‌های انتقام‌جو در آثار سینمایی سطح بالا معمولا هم‌ذات‌پنداری بیننده را برمی‌انگیزند و ما دلایل اعمال و رفتارهای آن‌ها را بهتر از سایرین درک می‌کنیم. فیلم وراثت تماشاگر را به دل یک ماجراجویی نسبتا بی‌منطق می‌برد که در آن پدر خانواده‌ای مرفه و قدرتمند، پس از مرگ سهم ناچیزی از اموال خود را برای دخترش باقی می‌گذارد و او را به‌جای پول، ماشین و خانه میراث‌دار رازهای تاریک و خطاهای خانوادگی می‌کند.

تم‌های کلی داستان فیلم وراثت بیش از آن‌که قابل شمارش باشد دست‌مایه ساخت آثار سینمایی و تلویزیونی گوناگونی قرار گرفته‌اند. وکیل شریفی که در یک بزنگاه مهم در زندگی شخصی-اجتماعی خود با یک چالش اخلاقی مواجه می‌شود که در صورت اجرای عدالت خانواده‌اش آسیب خواهند دید. لورن مونرو (با بازی لی لی کالینز) دختر خوب قصه است که سعی دارد با پیروزی در پرونده قضایی که درگیرش شده به رای آوردن برادرش برای کنگره آمریکا کمک کند. آیا در سال 2020 روایت چنین داستانی جذابیت خاصی دارد؟ بی‌تردید خیر. این الگوی نسبتا قدیمی روایی که فرد بزه‌کار یا جانی، مدافع قانون را فریب می‌دهد و در انتهای قصه شاهد تقابل میان آن‌ها هستیم بدون بهره‌گیری از شخصیت‌هایی قابل لمس هرگز به خجستگی نمی‌رسند و نهایتا به یک سرگرمی نه‌چندان قابل‌توجه تبدیل می‌شود. فیلم وراثت متاسفانه فراموش کرده‌است که در کنار پیشبرد داستان باید کمی هم به شخصیت‌ها بها داد.

مورگان وارنر (با بازی سایمون پگ) بیش از سی سال در زیرزمین خانواده مونرو زندانی شده و آرچر مونرو به مرور رابطه دوستانه‌ای با زندانی‌اش برقرار می‌کند و تمام رازهای خود را با او در میان می‌گذارد! می‌پرسید آرچر را مورگان را نکشت؟ فیلم پاسخی برای شما ندارد. می‌پرسید چرا تمام رذیلت‌های اخلاقی برای اینکه از مورگان متنفر شویم ردیف شده‌است، اما حس انزجار خاصی نسبت به او پیدا نمی‌کنیم؟ چون فیلم در معرفی شخصیت‌های مثلا قربانی قصه ناتوان است، پس ما هم از وارنر علی‌رغم تلاش‌های پگ، متنفر نمی‌شویم و حتی در پاره‌ای از مواقع او را محق می‌دانیم؛ زیرا در عدالت بدوی «چشم در مقابل چشم» شیوه عمل است و اگر لورن و مادرش حق دارند خودشان مجری قانون باشند (کشتن مرد و سوزاندن جسدش) باید به مورگان هم اجازه بدهیم کمی آن‌ها را شکنجه دهد تا بی‌حساب شوند! پرسش دیگر در زمینه داستان فیلم Inheritance این است که آیا ما واکنش‌های شخصیت‌ها را (فارق از نحوه شخصیت‌پردازیشان) باور می‌کنیم؟ به‌طور کلی خیر. چون فراتر از ادا بازی و واکنش‌هایی غیرمنطقی چیزی نمی‌بینیم.

دیگر ضعف غیرقابل انکار فیلم وراثت شخصیت‌های فرعی قصه هستند. اگر همسر و فرزند لورن را از داستان حذف کنیم یا به کل وجود همسر مخفی آرچر را نادیده بگیریم کوچک‌ترین لطمه‌ای به ماجرای اصلی وارد نمی‌شود. متاسفانه این خرده‌پیرنگ‌ها نه تنها در خدمت مضمون و روایت اصلی داستان نیستند، بلکه فیلم را در جمع‌بندی حرف‌هایش سردرگم می‌کنند و بی‌خودی وقت بیننده را می‌گیرند! ظاهرا این شخصیت‌ها نوشته شده‌اند (آگاهانه از لفظ «خلق» استفاده نمی‌کنم) تا کمی قصه شلوغ‌تر به‌نظر برسد و زن و مردهای فیلم هم خانواده‌دار شوند.

در یونان باستان عدالت رفتاری معنی می‌شد که در آن حکمت، شجاعت و عفّت معنا پیدا کنند و طی آن عمل فردی متحمل زیان عمده‌ای نشود. در فرهنگ لغات فارسی «داد» معادل عدل، و «دادمندی» یا «دادگری» معادل عدالت است. «دادگر» نیز به معنی عادل بوده و «دادگستر» نیز به منزله گسترندهٔ عدل است. انگار متیو کندی در مقام نویسنده متوجه این نیست که برای ساخت یک درام بر پایه انتقام و تم‌های قضایی و سیاسی شما نیازمند علت و معلول‌هایی باورپذیر هستید تا مخاطب دلایل دادگر و لزوم برقراری عدل را اگر درک نماید، اما در اینجا فیلم سعی دارد مدام بیننده را با چالش‌های سطحی خود شوکه کند که همانند سایر قسمت‌هایش در این زمینه نیز توفیق خاصی پیدا نمی‌کند.

فیلم Inheritance هیچ حرف تازه‌ای برای ارائه ندارد و تمام مفاهیم، مضامین و شگردهای سینمایی آن را پیش از این بارها و بارها به شکل‌های مناسب‌تری تماشا کرده‌ایم. بعضی وقت‌ها فیلم‌های تریلر و جنایی متوسطی را شاهد هستیم که برای گذران وقت در یک بعد از ظهر بهاری مناسب هستند، اما فیلم وراثت در زمره این آثار قرار نمی‌گیرد چون فیلم‌های بسیار بهتری برای این کار وجود دارد! اگر مجذوب تریلرهای اثر شده‌اید یا همچنان قصد دارید به تماشای جدیدترین ساخته واین اشتاین بنشینید، پیش از این کار فیتله انتظاراتان را تا حد زیادی پایان بکشید تا -شاید- از تماشای فیلم راضی شوید.