باتل‌نک پردازنده یا کارت گرافیک چیست؟

اگر در دنیای پی‌سی گیمینگ تازه وارد هستید و برای اولین بار می‌خواهید یک سیستم جمع کنید، شاید هنگام تحقیق کلمه گلوگاه یا Bottleneck را دیده باشید.

خب، گلوگاه شدن چیست، چگونه از آن می‌توان جلوگیری یا آن را برطرف کرد، و اصلا از کجا بفهمیم که سیستممان دچار آن شده است؟ در این راهنما می‌خواهیم به این سوالات بپردازیم.

گلوگاه چیست؟

وقتی می‌گوییم سخت‌افزار کامپیوترمان دچار گلوگاه شده، یعنی راندمان کلی به علت ضعف یک قطعه نسبت به بقیه قطعات پایین آمده، که منجر به کند شدن توانایی کامپیوتر در پردازش داده می‌شود.

گلوگاه می‌تواند توسط هر قطعه‌ای که از نظر توانایی اختلاف زیادی با سایر قطعات دارد ایجاد شود. یعنی پردازنده، کارت گرافیک، رم، هارد، هر چه که روی راندمان تاثیر می‌گذارد - حتی اصلا چندین قطعه می‌توانند گلوگاه درست کنند، مثلا هنگامی که یک قطعه از سایر قطعات قدرتمندتر است.

با این حال، امروزه پردازنده و کارت گرافیک اصلی‌ترین فاکتورهای مربوط به مبحث گلوگاه به شمار می‌روند. یعنی یا یک CPU ضعیف باعث شده تا کارت گرافیک نتواند صد درصد عملکرد خود را داشته باشد، یا برعکس. در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد.

گلوگاه CPU

گلوگاه CPU اتفاقی نسبتا رایج در بسیاری از پی‌سی‌های گیمینگ است. چرا؟ چون کاربران بودجه‌ای محدود دارند و [به درستی] اولویت خود را بیشتر روی خرید یک کارت گرافیک قدرتمند می‌گذارند. مثلا فرض کنید که می‌خواستید سیستمی با کانفیگور یک GTX 1660 Ti به عنوان کارت گرافیک، و یک i5-9600K برای پردازنده بخرید. اما تصمیم می‌گیرید که پول بیشتری پای GPU خرج کنید و به سراغ یک RTX 2060 Super می‌روید. اما حالا بودجه کمتری برای CPU دارید و یک i3-9100 برای خود می‌خرید.

اما مشکل اینجاست که i3-9100 نمی‌تواند از عهده کارت گرافیک قدرتمندی همچون RTX 2060 Super برآید - حتی شاید GTX 1660 Ti هم برای آن زیادی باشد. به همین دلیل، با یک گلوگاه شدید مواجه خواهید شد که باعث می‌شود کارت گرافیک نهایتا از ۷۰ درصد قدرت خود بتواند استفاده کند، چون پردازنده سرعت کافی برای پردازش داده‌ها و اجرای دستورات را ندارد.

گلوگاه GPU

با این حال، برعکسش هم می‌تواند اتفاق بیافتد. شاید به خاطر بی‌تجربگی، کارت گرافیکی میان‌رده یا پایین‌تر را در کنار یک CPU رده بالا و بسیار قدرتمند قرار دهید.

لازم به توضیح نیست که ترکیب یک GTX 1660 Ti با پردازنده قدرتمندی همچون Ryzen 7 3800X ایده چندان جالبی نیست. این CPU برای چنین کارتی زیادی قدرتمند است و توانایی‌های پردازشی آن به هدر خواهد رفت (البته این را با این پیش‌فرض می‌گوییم که شما به دنبال بستن یک سیستم گیمینگ هستید). سوالی که باید از خود بپرسید این است که آیا CPU سرعت کافی برای همگام بودن با GPU را دارد یا خیر. چون این GPU است که بیشترین بار را در اجرای بازی‌ها به دوش می‌کشد و یک CPU بیش از حد قدرتمند کمکی به بهبود فریم ریتتان نخواهد کرد.

از کجا بفهمیم CPU یا GPU گلوگاه شده‌اند؟

حالا که توضیح دادیم گلوگاه چیست، به سوال بعدی می‌رسیم: اصلا از کجا بفهمیم که کامپیوترمان گلوگاه شده و عاملش چیست؟ تعیین پاسخ آن می‌تواند کمی سخت باشد، چرا که بهینه‌سازی هر بازی متفاوت است و برخی ممکن است بیشتر از بقیه از CPU کار بکشند.

یک راه برای امتحان، استفاده از نرم‌افزارهای نظارت روی سخت‌افزار، همچون MSI Afterburner، یا ASUS GPU Tweak یا AMD Control Center، یا هر نرم‌افزار مخصوص اورکلاکینگ که همراه کارت گرافیک یا پردازنده‌تان می‌آید است.

وقتی که پی‌سی تحت فشار است (مثلا هنگام اجرای یک بازی سنگین)، به مصرف CPU و GPU دقت کنید. اگر از ۱۰۰ درصد پردازنده استفاده می‌شود و GPU نه، این پردازنده است که گلوگاه را ایجاد کرده. یا برعکس، اگر کارت گرافیک ۱۰۰ درصد است و CPU نه، آن وقت مشکل از کارت گرافیک است.

البته، باید به اختلاف مصرف بین CPU و GPU هم دقت کنید. اگر یک قطعه مثلا روی ۹۰ درصد است و آن یکی تا آخر پر شده، گلوگاه آنقدری نیست که چندان نگرانش باشید. اما اگر مثلا CPU صد درصد کار می‌کند و GPU روی ۷۰٪ قرار دارد، آن وقت است که با یک مشکل بزرگ طرف هستید.

یک راه دیگر این است که از یک محاسبه‌گر گلوگاه استفاده کنید. با آن‌ها، می‌توانید مدل CPU و GPU مد نظر خود را به همراه میزان رمی که در نظر دارید تعیین کنید. سپس، می‌توانید درصد تخمینی گلوگاه را مشاهده کنید.

یادآوری می‌کنیم که هیچ سیستمی صد درصد از گلوگاه در امان نیست، چون قطعا یکی از دو قطعه از آن یکی قوی‌تر خواهد بود. به عنوان یک قانون کلی، یک گلوگاه تا نهایتا ۱۰ درصد چندان مهم نیست. اما اگر بیشتر از آن بود، بهتر است جور دیگری سیستمتان را بچینید تا ارزش پولی که خرج می‌کنید را دریافت کنید.

چگونه گلوگاه را برطرف کنیم؟

متاسفانه این یکی راه فراری ندارد. اولا که باید از قبل از بستن سیستم مطمئن باشید که هیچ مشکلی پیش نمی‌آید و همه قطعات بالانس هستند. اما اگر گلوگاه پیش آمد، یا باید قطعه‌ای بهتر را جایگزین عامل گلوگاه کنید، یا آن قطعه‌ای که تحت تاثیر گلوگاه قرار گرفته را به مدلی ضعیف‌تر تغییر دهید.

منبع: GamingScan