بررسی واقعیت فیلم تالکین؛ فیلم تا چه حد به وقایع تاریخی وفادار باقی مانده است؟

فیلم «تالکین» به کارگردانی دام کاروکوسکی، نمای نزدیکی از زندگی جی.آر.آر تالکین، فانتزی‌نویس شهیر و خالق سری کتاب‌های ارباب حلقه‌ها را به نمایش می‌گذارد اما این تصاویر تا چه حد با زندگی واقعی او خوانایی دارند؟ در مقاله‌ی ذیل که ترجمه‌ایست از سایت History Vs Hollywood، رخدادهای موجود در فیلم با واقعیت تطابق داده می‌شوند تا متوجه صحت یا عدم صحت آن­ها بشویم. با ویجیاتو همراه باشید.

آیا مادر جی. آر.آر تالکین معرف او به دنیای اساطیر بود؟

بله. داستان حقیقی که پشتوانه‌ی فیلم «تالکین» است، نشان می‌دهد که مِیبِل تالکین، مادر جی. آر.آر تالکین، پیش از مرگ به دو فرزندش در خانه تدریس می‌کرد. رونالد، اینطوری که در خانواده شناخته می‌شد، شاگرد زرنگ بود و زبان‌های مختلف، از جمله لاتین و همین‌طور گیاه‌شناسی را فرا گرفت و مشتاق بود تا کتاب‌های زیادی بخواند، از جمله داستان‌های تخیلی. میبل به فرزندش حماسه‌ها و اساطیری را معرفی کرد که در آینده‌ی نویسندگی‌اش الهام‌بخش بود.

آیا تالکین در دوازده سالگی، یتیم شده بود؟

بله. جان رونالد روئول تالکین در جایی که الان آفریقای جنوبی‌ست، در سال 1892 چشم به جهان گشود. پدر انگلیسی‌اش، آرتور، از جانب بانک بریتانیا به آن‌جا اعزام شده بود تا مدیریت یک زمین زراعی را به عهده بگیرد. هرچند، آرتور بر اثر تب روماتیسمی فوت کرد تا هیچ‌وقت نتواند شاهد بازگشت خودش و خانواده‌اش به انگلیس باشد. تالکین آن زمان‌ها فقط سه سال داشت و همراه با مادر و برادرش، هیلاری، در فقری تقریبی به سر می‌بردند. مجبور بودند که ابتدا همراه با خانواده‌ی میبل به بیرمنگام انگلیس مهاجرت کنند و دست آخر، از اجاره‌ی فِرن کاتج (خانه‌ی دوران کودکی تالکین) در شهر رِدنال، سربرآورند؛ خانه‌ای که هم‌چنان پابرجاست.

وقتی که مادرش بخاطر عوارض بیماری دیابت نوع اول در سال 1904 فوت کرد، تالکین و هیلاری یتیم شدند. درست مثل فیلم، فرانسیس ایگزِیویر مورگان، کشیشی محلی که لطفش شامل حال میبل می‌شد، سرپرستی قانونی جی.آر.آر و برادرش را دست گرفت و اطمینان حاصل کرد که جفت آن‌ها، تحصیلاتی خوب را تجربه کنند. در شانزده سالگی، تالکین همراه هیلاری، به پانسیونی در بیرمنگام نقل مکان کردند و آن‌جا بود که با ادیث بِرَت، یتیمی مثل خودش، آشنا شد.

آیا واقعا تالکین جوان، هم‌سن و سالان خود را با آگاهی‌اش از زبان انگلیسی میانه (رایج تا قرن 15)، متحیر کرد؟

بررسی این صحنه از فیلم تالکین نشان می‌دهد که همه‌چیز سر هم شده‌ست. دوران مدرسه تالکین برای فیلم نمایشی شده و همچنین هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد بیلیارد بازی‌کردن چند دوست کنار هم تبدیل به شورشی می‌شود علیه هیئت مدیره.

چه زمانی تالکین گروه «تی‌کلاب از انجمن بارویان» را بنا نهاد؟

در 1911، تالکین گروه کوچک چهار نفره‌ای را از دوستانش شکل داد که در مدرسه‌ی کینگ ادواردِ بیرمنگام حضور داشتند؛ خودش، جفری بِیچ اسمیت، رابرت گیلسن و کریستوفر وایزمن.

مثل فیلم، داستان واقعی تالکین تأیید می‌کند که این پیوند برادری مشتاق به شاعرانگی و هنرمندانگی، اغلب اوقات در مورد هنر و ادبیات بحث و گفتگو و برای آینده، رویاپردازی می‌کردند.

همان‌طور که در فیلم دیده شد، اغلب در فروشگاهی نزدیک مدرسه با نام باروز، همدیگر را می‌دیدند و چای می‌نوشیدند که همین ملهم نام‌گذاری گروه شد. آن‌ها همچنین در کتاب‌خانه مدرسه هم مخفیانه دیدار می‌کردند. بعد از فارغ ‌التحصیلی، هر چهار تن با یکدیگر در ارتباط ماندند و در دسامبر 1914، در خانه‌ی کریستوفر وایزمن در لندن گرد یکدیگر آمدند؛ این ملاقات تالکین را تشویق کرد تا روی شعرنویسی تمرکز کند. عضویت در این گروه الهام‌بخش تالکین بود برای خلق گروه نه نفره‌ی یاران حلقه در در سری رمان‌های ارباب حلقه‌ها.

تالکین کی ادیث برت را ملاقات کرد؟

تالکین همسر آینده‌اش ادیت برت (با بازی لیلی کالینز) را در شانزده سالگی و در زمانی که به پانسیونی در بیرمنگام نقل مکان کرده بودند، در حومه‌ی شهر ادجبَستن ملاقات کرد. برت هم یتیم بود و ساکن همان پانسیون. با رجوع به زندگی‌نامه‌ موثقی که همفری کارپنتر نوشته، هر دو فرد، شخصیت هایی مشابه به یکدیگر داشتند و با هم دوست شدند. با علم بر اینکه هر دو تشنه عشق بودند، معقول است که در این بین داستانی عاشقانه شکوفه بزند.

آیا تالکین تا بیست و یک سالگی از دیدن ادیث برت منع شده بود؟

بله. در حین جدا کردن حقایق و داستان از فیلم تالکین، متوجه شدیم که او حقیقتاً از رابطه داشتن با ادیث نوزده ساله منع شده بود؛ منوط به عقاید پروستانی­ ادیث که رابطه با فرد کوچک‌تر را روا نمی‌دانست. درست مثل فیلم، پدر فرانسیس، سرپرست تالکین، از او خواست تا روی تحصیلاتش تمرکز به خرج دهد تا به دانشگاه آکسفورد راه پیدا کند. او اجازه نداشت ادیث را تا سن بیست و یک سالگی ملاقات کند.

آیا تالکین برای تحت تأثیر قرار دادن چند دختر زیبا، اتوبوس دزدید؟

بررسی واقعیت تأیید می‌کند که او یک اتوبوس دزدید اما دخترانی برای تحت تأثیر قرار گرفتن، وجود نداشتند.

آیا اینقدر مست کرده بود که با سر و صدا، معلم‌هایش را از خواب بیدار کند؟

نه. این یک صحنه‌ی سرگرم‌کننده در فیلم است که ما هیچ مدرکی برای صحت وقوع آن در زندگی واقعی نداریم.

آیا واقعا ادیث برت نامزدی‌اش با مرد دیگری را به هم زد تا با جی. آر.آر تالکین باشد؟

بله. بعد از اینکه دوباره با یکدیگر ارتباط برقرار کردند، ادیث به محض شنیدن اعتراف تالکین به دوست داشتن او، نامزدی‌اش با مرد دیگری را به هم زد. از او خواست تا در ژانویه سال 1913 با یکدیگر ازدواج کنند و او هم پذیرفت. ادیث بر اثر اصرار تالکین، با اکراه مذهب پروتستان خود را به کاتولیک تغییر داد و این دو در 22 مارچِ سال 1916، قبل از اینکه تالکین عازم جنگ شود، ازدواج کردند.

آیا تالکین به­ راحتی فرمان اعزام به جنگ برای کشورش را پذیرفت؟

خیر. فیلم نشان می‌دهد که تالکین و دوستانش مستقیم به جنگ می‌روند. گرچه، در زندگی واقعی، تالکین آن­قدر در پیوستن به ارتش تعلل کرد که داد دیگران، خصوصاً اطرافیان را برآورد. «در آن روزها، یا باید اعلام آمادگی می‌کردی یا در عموم، تحقیر می‌شدی.» این را سال‌ها بعد به پسرش، مایکل، در نامه‌ای گفت:« دوراهیِ زننده‌ای بود برای مرد جوانی که خیال‌پردازی‌اش بسیار بود و جرأت جسمانی‌اش، کم.» تالکین، نام‌نویسی برای ارتش را تا زمان اخذ مدرک، یعنی جولای 1915 به تعویق انداخت؛ تقریباً یک­سال بعد از ورود بریتانیا به جنگ جهانی نخست. او کمپ‌های تمرینی انگلیس را ترک کرد و در جوئن سال 1916 به فرانسه رسید. او چهار ماه را در سنگرهای جنگِ سُم گذراند ولی به علت مبتلا شدن به بیماری تب خندق، کنار گذاشته شد. در اوایل نوامبر برای درمان به انگلیس بازگردانده شد ولی باز هم از عود بیماری رنج می‌برد تا مانعی برای حضور او در باقی جنگ شود.

آیا واقعاً تالکین وقتی که در سنگرهای جنگ جهانی اول بود، گرفتار اوهام اژدهایان و هیولاهای دودی می‌شد؟

خیر، حداقل اینکه ما هیچ مدرکی مبنی بر تأیید شخص تالکین نیافتیم. فیلم با استفاده از تصاویر CGI به تماشاگران نشان می‌دهد که تالکین گرفتار توهم دیدن اژدهایان، هیولاهای دودی و اشخاصی مخفی، سوار بر اسب در کناره‌های میدان جنگ است که خبر از حضور آن‌ها در داستان‌های آتی‌اش می‌دهد.

تالکین واقعی اشاره نکرده که بعد از دچار شدن به تب خندق، چنین توهماتی داشته است؛ تبی مسری که توسط شپش‌ها به بدن فرد منتقل می‌شود.

بیماری و مشکلات سلامتی بعد از آن مثل تب، سردرد، درد پا، جوش‌ها، التهاب چشم و ... باعث شدند که برای باقی جنگ یا در بیمارستان بستری باشد یا در خانه که شاید خیلی خوب از جانش محافظت کرد؛ در واقع، یازدهمین هنگ پیاده‌نظام بریتانیا با نام Battalion Lancashire Fusiliers که تالکین در آن عضو بود، مورد حمله‌ی خمپاره‌اندازهای آلمانی قرار گرفت که بسیاری را زخمی کرد؛ این واقعه با یک بمباران شدید در خط مقدم همراه بود. تالکین تنها نویسنده‌ی مشهوری نبود که از تب خندق رنج می­برد؛ سی. اس لوئیس و اِی. اِی میلن هم در طول جنگ جهانی اول به تب خندق دچار شدند.

آیا خدمتکار تالکین در جبهه‌ی جنگ، سم نام داشت؟

همان­طور که جی. آر.آر در جنگ به دنبال اعضای گروه تی کلاب می‌گشت، در فیلم، از بتمنی (خدمتکار امور شخصی سربازان در طول جنگ) کمک می‌گرفت که سم نام داشت. این حس متبادر می‌شد که رابطه‌ی آن دو مستقیم از کتاب «بازگشت پادشاه» برداشت شده است. البته که همین‌طور است چون فیلم عامدانه اسم کاراکتر را سم گذاشته، چیزی که تا آن­جایی ما می‌دانیم، ساختگی‌ست.

آیا واقعاً تالکین دو دوست صمیمی‌اش را در جنگ جهانی نخست از دست داد؟

بله. داستان اصلی پشت فیلم تأیید می‌کند که دو نفر از چهار عضو تی کلاب از جامعه بارویان در جنگ جهانی کشته می‌شوند. این دو فرد، رابرت گیلسن هنرمند و جفری بیچ اسمیت شاعرند. گیلسن در روز اول جنگ سُم در اول جولای سال 1916، با بمب افکنی کشته می‌شود. یکی از شش هزار و سی­صد و هشتاد نفر تلفات رسته‌ی سی و چهارم ارتش بریتانیا در روزی که مرگبارترین جنگ در تاریخ ارتش نظامی بریتانیا نامیده می‌شود.

چند ماه بعدتر در 29 نوامبر سال 1916، نزدیک روستای سوئس در دالیان فرانسه، وقتی که نوزدهمین هنگ پیاده نظام Battalion بمباران شد، اسمیت توسط ترکش‌ها صدمه دید و از جراحات ناحیه‌ی بازوی دست راست، درد می‌کشید. هر چه جراحات نگران‌کننده‌تر می‌شدند، وضعیت او روی به وخامت می‌گذاشت تا آن‌جا که در صبح سوم دسامبر، چشم از جهان فروبست.

درست پیش از مرگ، جفری اسمیت نامه‌ای به تالکین نوشت:

«بزرگ‌ترین دلخوشی من این است که اگر امشب زمین‌گیر بشوم، هنوز افرادی از گروه مدرسه‌مان وجود دارد تا صدای رویاهایم و چیزهایی باشند که روی آن موافق بودیم. با مرگ یک عضو، اعضای گروه نمی‌توانند که گروه را منحل کنند؛ همان­طور که من اصرار می‌ورزم. مرگ می‌تواند که ما را حقیر و درمانده کند اما نمی‌تواند پایانی باشد بر چهار جاویدان. خدا حافظت باشد ای جان رونالد عزیزم و باشد که چیزهایی را بعد از نبودنم بگویی که قصد گفتنش را داشتم.

دوست همیشگی تو

جی. بی. اس.»

چرا فیلم تأثیر ایمان به مسیحیت تالکین را در کارهایش را ذکر نمی‌کند؟

شاید مسیحیت بیشترین تأثیر را بر کارهای تالکین گذاشته اما این تأثیر در فیلم حضوری ندارد که از این حذف، چشم‌پوشی غیر ممکن است. در عوض، فیلم نشان می‌دهد که کل طرح و دورنمای دنیای میانه و ساکنانش، مستقیم از سه چیز دیگر می‌آید: عضویت او در گروه تی کلاب که با سه‌تا از دوستان صمیمی‌اش آن را بنا کرد (که باعث پی‌ریزی ایده‌ی داستان یاران حلقه شد)، تجاربی که در جنگ جهانی نخست به دست آورد و از برخی زوایا، معاشقه‌ی پُر هیاهویش با ادیث برت (که الهام‌بخش خلق آرون آندومیل و لوتین تینوویل شد.)

با این حال آنچه که در فیلم باعث تأثیرگذاری بر او می‌شود، صحت دارد اما اعتقادات مسیحی‌اش حتی نقش بزرگتری بر نویسندگی‌اش دارد. با این­ حال، این امر کاملاً در فیلم غایب است به جز یک صحنه‌ که کارگردان، دام کاروکوسکی نشان می‌دهد که تالکین شاهد آمرزش‌خوانی پدر فرانسیس، سرپرست او برای بیماری روی به مرگ است.

تالکین کاتولیک بزرگ شد (در واقع مادرش به کاتولیک گرویده بود) و درحالی‌که در آکسفورد حضور داشت، صبح زود هر روز با دوچرخه‌اش برای شرکت در مراسم عشا به بیرون می‌زد. برای او، نوشتن داستان فانتزی یک  جهد مسیحانه بود و به کارش اصطلاح ابداعی «خلق فرعی» را تعلق داد یا به عبارتی دیگر؛ روند ساخت دنیاها و اساطیر به عنوان عملی که زیرمجموعه‌ی دنیای یگانه‌ی خداوند است. یکی از شعرهای ابتدایی به زبان آنگلو سکسون را که سبب خلق دنیای خیالی‌اش شد، می‌خوانیم:

Eala earendel, engla beorhtast,

ofer middangeard monnum sended…

پاینده باد ایرندیل، درخشان‌ترین فرشته‌ها

فرستاده‌شده برای بشر در سرزمین میانه

باور دارند که این شعر در مورد «ستاره‌ی روز» است که به حضور و خیزش عیسی مسیح اشاره می‌کند. حتی خود تالکین، شخصیت ایرندیل را از آن اتخاذ کرد.

تالکین، لغت «eucatastrophe» را برای طرح و پیرنگ‌هایش ابداع کرد و آن را این‌چنین تعریف کرد که ناگهان وقایع به سمت مثبت می‌چرخد؛ با اتکا به خواست خدا تا اطمینان حاصل کند که پروتاگونیست دچار عذابی قریب‌الوقوع نشود. او فرج مسیح را همان eucatastrophe تاریخ بشریت می‌دانست. اعتقادش به مسیحیت چیزی‌ست که به کاراکترهایش جنبه‌ی نیک‌بینی بخشید. دنیای میانه تالکین بر اساس تجسم دنیای ما در هزاران سال پیش، خلق شد. این یک شبیه‌سازی بر اساس آفریده‌ی اصلی‌ست، بازنمایی برپایه دنیایی که خدا خلق کرده است. انکار تمام این‌ها در روند ساختن فیلمی که مشخص می‌کند چه چیزهایی باعث شکل‌گیری قلم تالکین شده، حذف تقدسی‌ست که کاتولیک هیچ‌وقت با آن راحت نخواهد بود. – ایندیپندت

آیا تالکین و ادیث برت تا پایان عمر، همسر ماندند؟

بله. فارغ از موانعی بسیاری که در ابتدای رابطه‌شان حضور داشت، بررسی واقعیت ما بر فیلم تالکین تصدیق می‌کند که این دو با یکدیگر ازدواج کردند و تا پایان عمر با هم باقی ماندند. (البته ادیث ابتدا فوت کرد.) آن­ها چهار بچه داشتند: جان فرانسیس (ت.ت 1917)، مایکل هیلاری (ت.ت 1920)، کریستوفر جان (ت.ت 1924) و پریسیلا آن (ت.ت 1929). پسرشان، کریستوفر به یادبود کریستوفر وایزمن این نام را گرفت.

ادیث در سال 1971 پس از پنجاه سال زندگی مشترک با تالکین، درگذشت. به نقل از سایمن، نوه‌ی تالکین، او هر از گاهی ناراحت به نظر می‌رسید و شرح می‌داد که تا چه حد دلتنگ ادیث است. سرانجام تالکین در سال 1973 فوت کرد؛ فقط بیست و یک ماه بعد از ادیث.

آیا دام کاروکوسکی، کارگردان اثر، اضافه کردن صحنه‌های ساختگی را به فیلم تأیید کرده است؟

بله. در مصاحبه با CNET گفت که فیلم‌های بیوگرافی «همیشه جدالی‌اند بین حقیقت و داستان». شرح می‌دهد که حتی اگر برخی حقایق دست‌کاری شدند، به این‌خاطر بوده که «حس حقیقی» داستان را پیدا کند. این یک راه ساده برای گفتن این است که اتفاقات ساختگی اضافه شدند تا جنبه‌های گوناگون زندگی تالکین، بیشتر دراماتیک بشوند.

آیا بنیاد تالکین این فیلم را تأیید می‌کند؟

خیر، فیلم از سوی بنیاد تالکین به صورت رسمی پشتیبانی نمی‌شود ولی حتی سه‌گانه‌ی ارباب حلقه‌ها هم که اُسکار برد، از سوی بنیاد تالکین حمایت نمی‌شد. در ماه پیش از عرضه‌ی فیلم، بنیاد تالکین بیانیه‌ای بیرون داد که شرح می‌داد که خانواده‌اش «این فیلم را نه تأیید می‌کنند، نه حمایت و نه در ساخت آن مشارکت داشتند.» و «آن­ها نمی‌خواهند که بر محتوا یا محتواهایش، مُهر تأیید بکوبند.» سخن­گویی از بنیاد گفت که آن­ها قصد هیچ اقدام قانونی در این جهت ندارند ولی نمی‌خواهند که مردم دراماتیزه کردن کارگردان را با حقایق تاریخی اشتباه بگیرند. - گاردین