تفاوت پنل‌ نمایشگر TN ،IPS و VA در چیست؟

یک سیستم مناسب بدون استفاده از نمایشگری قدرتمند و با قابلیت‌های مناسب نمی‌تواند تجربه‌ی بصری عالی از ویرایش، مشاهده فیلم و عکس و مهم‌تر از همه گیم، را در اختیار ما قرار دهد. تهیه یک مانیتور مناسب برای آن دسته از کاربرانی که ساعت‌های متوالی را پشت مانیتور می‌گذرانند امری ضروری است. با این حال تهیه یک مانیتور مناسب آن قدرها هم ساده نیست.

باتوجه به افزایش قیمت و کاهش موجودی مانیتورهای برند در بازار ایران، تهیه این قلم بیش از پیش برای کاربران دشوار شده است. از طرفی قیمت بالای مانیتورهای حرفه‌ای و از طرف دیگر کمبود محصول به یکی از معضلات اصلی خریداران ایرانی بدل گردیده است.

همچنین این روزها هنگام انتخاب و خرید این نمایشگرها با تنی از ویژگی‌ها، اصطلاحات جدید و تکنولوژی‌های متفاوت برخورد می‌کنیم، که انتخاب را برای ما بیش از پیش دشوار می‌کنند. پیش از این و در مقاله «هرآنچه که باید پیش از خرید مانیتور گیمینگ بدانید» به بررسی عمیق این ویژگی‌ها پرداختیم.

یکی از این مسائل پنل نمایشگرهاست. احتمالا اگر تا به حال به قصد خرید نمایشگر ال‌سی‌دی (LCD) اقدام به جستجو کرده باشید، اسم TN ،IPS و VA به گوشتان خورده است. برخی از نمایشگرها به خاطر نوع پنل قیمت بسیار متفاوتی دارند. اما این تفاوت تا چه حد روی تجربه بصری کاربر تاثیر گذار است؟

---

ال‌سی‌دی (LCD) چیست؟

ال‌سی‌دی (LCD) مخفف عبارت Liquid Crystal Display است و به معنای صفحه نمایشی با محلول کریستال مایع است. ال‌سی‌دی‌ها در واقع لایه‌های نازکی از کریستال مایع هستند که مابین الکترود و فیلتر قرار گرفته‌اند. این صفحه‌ها به علت قابلیت ارائه تصویر باکیفیت و درخشان به صورت گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ظهور ال‌سی‌دی‌ها نمایشگرهای CRT (لامپ پرتوی کاتدی) را از میان برداشت و انقلابی را در حوزه نمایشگرها رقم زد. در حال حاضر ال‌سی‌دی‌ها همچنان پیشرفته‌ترین تکنولوژی مربوط به نمایشگرها نیستند اما به علت مقرون به صرفه بودن، رایج‌ترین آن هستند. ال‌سی‌دی‌ها با پنل‌های مختلف و در نتیجه کاربردهای گوناگون عرضه می‌شوند.

---

پنل نمایشگر TN چیست؟

این پنل‌ها قدیمی‌ترین تکنولوژی مربوط به ال‌سی‌دی بهره می‎‌برند. و به عنوان جایگزین‌های پیشرفته نمایشگرهای CRT (لامپ پرتوی کاتدی) وارد بازار شدند. کلمه TN بیان‌گر عبارت Twisted Nematic است که معرف عملکرد درهم تنیده شدن کریستال مایع است. این تکنولوژی اجازه کنترل کریستال مایع را به وسیله ولتاژ (voltage) می‌دهد.

در واقع ولتاژ وارده توانایی تغییر حالت چیدمان مولکول‌های کریستال را دارد. و بدین وسیله نور نمایشگر را کنترل می‌نماید. در واقع مولکول‌های کریستال با زاویه ۹۰ درجه در یک دیگر می‌تنند تا امکان عبور نور را مهیا می‌سازند. سپس با اعمال ولتاژ، این کریستال‌ها به چیدمان پیشین خود بازگشته و مانع عبور نور می‌شوند. بدین شکل نمایشگر قادر به نمایش تصاویر می‌شود.

متاسفانه پنل‌های TN نیز کمترین کیفیت کلی تصویر را تولید می‌کنند. این پنل‌ها طیف رنگی باریک و محدودی دارند (یعنی به اندازه سایر فناوری ها طیف رنگی کل را نشان نمی‌دهند). به طور معمول هر عنصر زیر پیکسل می‌تواند ۶ بیت روشنایی را نشان دهد. به این معنی که شما می‌توانید فقط ۶۴ سایه قرمز، سبز و آبی را برای تولید رنگ ترکیب کنید.

مشکل پنل‌های TN

اکثر پنل‌های TN از طریق فرآیندی معروف به «dithering» اقدام به شبیه سازی رنگ‌ها می‌کنند. در این روش هر پیکسل از پیکسل‌های همسایه خود برای سایه‌سازی کمک می‌گیرد. این متد منجر به غیرطبیعی جلوه نمودن رنگ‌ها می‌شود.

این پنل‌ها که کنتراست بالایی نیز دارند، از محدودیت زاویه دید بهره می‌برند. احتمالا اگر به مانیتور لپ‌تاپ‌های ارزان قیمت توجه کنید، متوجه می‌شوید که با تغییر زاویه دید و یا باز و بسته کردن در نوت بوک میزان روشنایی رنگ کاهش یا افزایش می‌یابد. درواقع با تغییر زاویه دید بیننده رنگ‌ها متفاوت به نظر می‌آیند.

از این رو، پنل‌های TN بدترین انتخاب برای کاربرانی است که به دقت رنگ بالا نیاز دارند. کسانی که در حوزه ویرایش تصویر، طراحی، گرافیک و غیره فعالیت می‌کنند باید از خرید این پنل‌ها صرف نظر کنند. پنل‌های TN با وجود نرخ نوسازی بالا (Refresh rate) و قیمت مقرون به صرفه مناسب گیمرهای اقتصادی هستند.

---

پنل نمایشگر VA چیست؟

پنل‌های VA نیز تکنولوژی مشابه اما جدیدتر از TN دارند. VA سرواژه عبارت Vertical Alignment است. این تکنولوژی مشابه با TN از کریستال‌های مایع برای نمایش تصویر بهره می‌برد. با این تفاوت که این کریستال‌ها ساختاری عمودی دارند. این کریستال‌ها با اعمال ولتاژ مسیر پخش نور را باز می‌کنند.

در واقع در پنل VA، رشته‌های کریستال‌ مایع بر بستر خود به صورت عمودی قرار گرفته‌ند. اما در IPS به صورت موازی و در کنار یکدیگر قرار دارند. به دلیل ساختار متفاوت پنل‌های VA از نرخ کنتراست بالا و دقت رنگ عالی برخوردار هستند. این مورد آن‌ها را به انتخاب خوبی برای کسانی که با دقت رنگ سروکار دارند، تبدیل می‌کند. پنل‌های VA از طیف رنگ بالاتری برخوردار بوده و محدودیت زاویه دید ندارند.

این پنل‌ها برخلاف TN سرعت پاسخ دهی پایین‌تری دارند. از این رو و با توجه به قیمت بالاترشان و کمیابی آن، شاید انتخاب مناسبی برای همه طیف گیمرها نباشند. پس اگر طرفدار تجربه بازی رقابتی آنلاین هستید، نمایشگرهایی با پنل VA به دلیل زمان پاسخگویی بالا گزینه چندان مناسبی نخواهند بود.

---

پنل نمایشگر IPS چیست؟

پنل‌های IPS یا همان In-Plane Switching ترند نسبتا جدیدی در تولید نمایشگرها هستند که قیمت بالاتری دارند. این پنل‌ها مشابه دو مورد قبل نیز از کریستال برای انتقال نور و در نتیجه نمایش تصویر استفاده می‌کند. با این حال چینش این کریستال‌ها در پنل‌های IPS بسیار متفاوت‌تر از دو مورد قبلی است.

برخلاف پنل‌های TN که مولکول‌های کریستال به‌صورت عمودی چیده‌شده‌اند، چیدمان مولکول‌ها در پنل IPS به‌صورت افقی است. بدین شکل پراکندگی نور کاهش یافته و مانیتور تصویری زنده‌تر و با رنگ‌هایی طبیعی‌تر ارائه می‌دهد. دقت رنگ و وضوح دید در نمایشگرهای IPS با تغییر زاویه دید کاربر کاهش نمی‌یابد و تصویری زنده را از تمامی زاویا عرضه می‌کند.

این پنل‌ها در نرخ کنتراست ضعیف‌تر عمل می‌کننده اما به دلیل قابلیت تولید رنگ مشکی واقعی‌تر، تصاویر زنده‌تری ارائه می‌دهند. در پنل‌های IPS به هر سایه رنگ قرمز، سبز و آبی ۸ بیت اختصاص می‌دهد که رنگ‌های واقعی ۲۴ بیتی را تشکیل می‌دهند. در واقع پنل‌های IPS توانایی اجرای ۱۶/۷ میلیون رنگ را دارند.

همین امر این پنل‌ها را به انتخاب اول ویرایشگران حرفه‌ای تصویر و هنرمندان کرده است. این پنل با وجود دقت رنگ فوق العاده بالا، معمولا از نرخ تازه سازی پایین‌تری بهره می‌برد. تهیه مانینتورهای پنل IPS با نرخ تازه سازی بالا و مناسب گیمرها نیز ممکن است. اما این مدل‌ها به شدت گران و محدود هستند.

---

کدام پنل نمایشگر مناسب گیمینگ است؟

پاسخ سوال فوق تا حد زیادی به بودجه و امکانات بستگی دارد. با این حال اگر چندان به دقت رنگ حساس نیستید و بیش از هرچیزی به بازی‌ها چند نفره آنلاین می‌پردازید، تهیه مانیتور با پنل TN و بعد مدل‌های VA جدید یک انتخاب مقرون به صرفه و مناسب است. این پنل‌ها سرعت پاسخگویی و نرخ به‌روزرسانی مناسبی داشته و مناسب گیمرها است.

اما اگر توانایی خرید بیشتری دارید و به دقت رنگ اهمیت می‌دهید به دنیال تهیه‌ی نمایشگر با پنل IPS باشید. این نمایشگرها معمولا با نرخ پاسخ دهی پایین عرضه می‌شوند. برای تهیه مانیتور با پنل IPS و سرعت پاسخگویی بالا بایستی هزینه به مراتب بیشتری بکنید.

	پنل نمایشگر TN	پنل نمایشگر VA	پنل نمایشگر IPS
نرخ به‌روزرسانی	بالا	پایین‌تر	پایین‌تر (وابسته به قیمت)
سرعت پاسخگویی	بالا	قابل قبول	پایین‌تر (وابسته به قیمت)
زاویه دید	محدود، ضعیف‌ترین عملکرد	بهترین عملکرد	بهترین عملکرد
گاموت رنگی	ضعیف‌ترین عملکرد	قابل قبول	بهترین عملکرد
کیفیت و طیف رنگ	ضعیف‌ترین عملکرد	قابل قبول	بهترین عملکرد
کنتراست	کمترین نرخ کنتراست	بیشترین نرخ کنتراست	قابل قبول (ضعف IPS glow یا هاله نور سفید)
قیمت	ارزان	قابل قبول	بالا
کاربرد	خانگی، اداری، آموزشی، بازی چندنفره	خانگی، اداری، آموزشی، کار گرافیکی	حرفه‌ای، کار گرافیکی، ویرایش، بازی تک‌نفر آفلاین

با این حال نمی‌توان گفت که کدام تکنولوژی ال‌سی‌دی بهترین است. هریک از این پنل‌ها نقاط ضعف یا قوت خود را دارند. شما بایستی باتوجه به نیازهای خود و البته بودجه، اقدام به تهیه منمایشگر مناسب نمایید.

---

نتیجه گیری

مانیتور گیمینگ عملکردی حیاتی در انتقال تجربه‌ی بصری ویدئو گیم دارد. از این رو انتخاب مانیتور مناسب با ویژگی‌های مد نظر شما اهمیت پیدا می‌کند. اگر گیمر و به خصوص ‌طرفدار بازی‌های رقابتی آنلاین هستید، بایستی در خرید خود نرخ تازه سازی، سرعت پاسخگویی و فناوری‌هایی مثل G-Sync و یا FreeSync را در اولویت قرار دهید.

در سوی مقابل اگر از آن دسته کاربرانی هستی که با نور و رنگ سروکار دارید، تولید محتوا می‌کنند و یا در صنعت مدیا مشغول به کارند، بهتر است مانیتور IPS با دقت رنگ بالا تهیه کنید. کنتراست، روشنایی و رزولوشن نیز از آن دسته ویژگی‌هاست که برای این دسته از کاربران حائز اهمیت خواهد بود.