چرا قسمت جدید «زخم کاری» پخش نشد؟ زخم کاری صدا و سیما به VODها

مخاطبان سریال زخم کاری صبح جمعه به جای آنکه ادامه داستان مالک و پسرعموها و دخترعموهای این خاندان را ببینند با یک ویدیو یک دقیقه‌ای در فیلیمو مواجه شدند که در آن طی بیانیه‌ای اعلام شده بود نظارت ساترا و اعمال یک سری سانسور در این قسمت مانع از پخش آن برای مخاطبین شده است.

مخاطبین اگر کمی کنجکاوی می‌کردند به پست اینستاگرامی کارگردان سریال یعنی «محمد مهدی مهدویان» برمی‌خوردند؛ شخصی که هفته گذشته هم نسبت به اعمال این سیاست‌های سختگیرانه ساترا گلایه تند و تیزی کرده بود و حالا رسما اعلام کرده که به دو مورد از سانسورها تن نداده و در عوض پیشنهاد تلطیف این سکانس‌ها به شکل دیگری را کرده که بازهم از سوی ناظرین رد شده و در نهایت او به احترام مخاطب تصمیم گرفته این قسمت را با این حجم از تغییرات و اعمال سلیقه فعلا به مرحله پخش نرساند. ساترا این اقدام را اجحاف حق و حقوق مخاطب خوانده و فیلیمو این موضوع را رد کرده و از رویه‌های ساترا انتقاد کرده است.

خواب خوش صدا و سیما بر کنترل محتوای VODها و IPTVها از مدت‌ها پیش رخ داده؛ در سال‌های گذشته هم از این دست دخالت‌ها کم در برنامه سازی در این پلتفرم‌ها اتفاق نیفتاده و موضوع کشمکش بر سر قسمت جدید زخم کاری شاید تنها موردی باشد که بالاخره سازندگان لب به اعتراض گشودند و در سکوت خبری کامل دست به اطاعت نبردند. مهدویان به عنوان کارگردانی باسابقه و موفق در سینما، فیلم‌های همراستا با نگاه و ارزش‌های صدا و سیما هم در کارنامه خود دارد و زمانی که کسی مثل او اینچنین اعتراض می‌کند؛ باید گفت یک جای کار می‌لنگد.

زابیواکا از برنامه‌های اینترنتی محبوب ورزشی پلتفرم آیو بود که با گماشتن «آزاده صمدی» به عنوان مجری این برنامه با مشکل مواجه شد. در سال گذشته نیز برنامه‌هایی مثل همرفیق زمان اخذ مجوز با مشکل مواجه شدند و ساترا تاکید کرد که باید مجوز آنها نیز برای ساخت این برنامه گرفته شود و شخصی مثل عادل فردوسی‌پور نیز با سنگ‌اندازی‌هایی مواجه شد و نتوانست مجوزی برای برنامه اینترنتی‌اش بگیرد. عدم مجوزدهی به فردوسی‌پور و دلزدگی او از این موضوع کاری کرد که وی در نهایت در شبکه اجتماعی بین‌المللی مثل اینستاگرام گزارشگری کند و رکورد لایو را بشکند، اتفاقی که شاید می‌توانست در بهترین حالت در یک پلتفرم بومی و ایرانی رخ بدهد و نه یک بستر خارجی.

آنطور که پیش‌تر «محمد صراف» رئیس انجمن صنفی IPTV و VOD در گفتگوی رسانه‌ای خود درباره نحوه نظارت روی برنامه‌ها گفته: «صدا و سیما به طور مستقیم بر محتوایی که روی سامانه‌های IPTV قرار می‌گیرد، نظارت دارد و محتوا درصورت تائید، بارگذاری می‌شود. این نظارت شامل برنامه‌های لایو هم می‌شود در واقع صدا و سیما همان نظارتی که بر محتوای خود دارد بر شرکت‌های IPTV هم دارد.» با این وجود باید گفت فیلیمو جزو VODها به شمار می‌رود و حالا جانشین صدا و سیما یعنی ساترا نقش نظارتی را در این میان ایفا می‌کند.

خود ساترا در برابر پخش نشدن قسمت جدید زخم کاری متنی را در شبکه‌های اجتماعی منتشر ساخته که با انتقاد کاربران روبرو شده است. «علی سعد» در توییتر خود عملا اقدام نظارت و سانسور ساترا را پررنگ جلوه داده و تاکید کرده که اصلاحیه‌ها زمانی به تیم سازنده گفته شده که آنها مهلت اجرایی شدنشان را داشتند؛ موضوعی که تقریبا ربطی به صحبت‌های مهدویان به عنوان کارگردان این سریال ندارد و انتقاد این کارگردان و سایر اهالی هنر نسبت به ازدیاد این اصلاحیه‌ها و عدم همکاری سازمان برای برطرف کردن آنها است. او همچنین در صحبت‌های خود این اقدام فیلیمو را تکنیک بازاریابی برای دیده شدن سریال خوانده که بر اساس آمار منتشر شده پیشین از تعداد بازدید این سریال، این ادعا چندان قابل پذیرش نیست چرا که سریال به اندازه کافی در بین کاربران محبوبیت خود را پیدا کرده است.

با این وجود باید اعتراف کرد که فیلیمو به عنوان بستری که هزینه اشتراک ۱۰۰ هزار تومانی را برای پلتفرم خود در نظر گرفته، باید به حق و حقوق کاربران پایبند باشد. کاربران در بین دعوای تیم سازنده و پلتفرم ناشر و ساترا مقصر نیستند و آنها حق ماهانه خود را برای تماشای سریال مورد علاقه‌شان پرداخت کردند و قاعدتا باید به خاطر این اختلال در پخش، فیلیمو تمدید اشتراکی به طور رایگان برای تمامی اعضای خود در نظر بگیرد.

خود پلتفرم فیلیمو در بیانیه‌ای که پس از صحبت‌های علی سعد منتشر ساخته از ساترا خواسته تا جهت تنویر افکار عمومی سکانس‌های مورد سانسور و دلایل هر کدام را در کنار اصلاحیه اعمال شده تیم تولید برای مردم منتشر سازد تا قضاوت با عموم مردم باشد؛ موضوعی که تا الان اتفاق نیفتاده است. این پلتفرم از نحوه نظارت ساترا نیز انتقاد کرده و آنها را یک طرفه خوانده است:

«گفته‌اید ساترا فرایند محور است در صورتی که فرایندهای #ساترا یک طرفه طراحی شده اند و باید در طراحی آنها از بازیگران بخش خصوصی نظر مشورتی، تجربی و حرفه‌ای گرفته شود.

بیان کرده‌اید که پلتفرم حقوق کاربران را تضییع کرده! در حالی‌که به‌جای جبران خسارت مالی وارد شده بر پلتفرم و مخاطبین، دست پیش گرفته‌اید که قطعا منصفانه و اخلاقی نیست.

نوشته‌اید که عدم پخش یک تکنیک بازاریابی است؛ اما نمی‌دانید سریال «زخم کاری» به اندازه کافی محبوب و پر مخاطب است و نیت خوانی و فرافکنی و انگ بازاریابی پس از اطلاع از همه تلاش های پلتفرم و تیم تولید تا عصر روز پنجشنبه برای پخش، نادیده گرفتن حقیقت و بدور از انصاف است.

با خویشتن‌داری اطلاعیه کلی و به‌دور از بیان جزییات منتشر کرد. به همین منظور بابت این اقدام مستقیم، تهمت صریح بازاریابی و تضعیف اعتبار برند، به‌جهت تنویر افکار عمومی سکانس‌های مورد سانسور و دلیل هر کدام را، در کنار اصلاحیه اعمال شده تیم تولید که مجدد رد فرمودید، منتشر نمایید تا همه قضاوت کنند.»

شبکه خانگی از چندی پیش رسما در اختیار ساترا قرار دارد و قائم مقام رییس و معاون امور حقوقی «ساترا» ضمن اشاره به سرفصل‌های قانونی جدید مرتبط با نظارت این سازمان در حوزه تولیدات شبکه خانگی به خبرگزاری‌ها گفته بود که ساترا مجوزهای ارشاد را دیگر به رسمیت نمی‌شناسد. این موضوع باعث شده که تیم سازنده سریال در حال حاضر نتواند از نهادهای دیگر هم برای حل این مشکل کمکی بگیرد و باید چالش موجود بین خود ساترا و سازندگان حل و فصل شود.

 «زخم کاری» نخستین تجربه سریال سازی محمدحسین مهدویان برای شبکه نمایش خانگی است؛ کارگردانی که ساخت فیلم هایی چون ایستاده در غبار، ماجرای نیمروز و لاتاری را در کارنامه دارد.

پیش از این سریال های دیگری از شبکه نمایش خانگی، همچون «می خواهم زنده بمانم»، «قورباغه»، «آقازاده» و «هم گناه» هم مشمول ممیزی های ساترا شده بودند که در پی انتقاد سازنده ها و طرح آن در فضای مجازی، از سوی برخی به عنوان تبلیغات برای بیشتر دیده شدن و از سوی عده ای دیگر به عنوان نظارت غیرحرفه ای سازمان زیرمجموعه صداوسیما و تلاش برای همسازان سازی با ضوابط رسانه ملی تعبیر شده است.

حمایت ساترا از زخم کاری در هفته‌های گذشته در برابر شکایتی که سازمان سینمایی کرده بود با اقدام کنونی آنها که مانع از پخش این قسمت شده مغایرت زیادی دارد؛ باید دید این یک بام و دوهوا در نهایت به کجا خواهد ختم شد چرا که دود این دعوا نهایتا به چشم مخاطب می‌رود و حق و حقوقش پایمال خواهد شد.

بیشتر بخوانید:
نقد سریال زخم کاری – مکبث بومی، نوآر ایرانی و یک فم فتال اصیل