۱۰ فیلم به‌یادماندنی سینمای کودک و نوجوان – تازه کردن خاطرات کودکی

سینمای کودک و نوجوان پس از انقلاب شروع به فعالیت جدی کرد و شاید پیش از آن آثار چندان مشهوری برای کودکان و نوجوانان ساخته نشده بود. باید گفت مهم‌ترین هدفی که سینمای کودک و سرمایه‌گذارانش در ذهن داشتند این بود که از این طریق بتوانند فرهنگ عموم را تغییر داده و شروع به فرهنگ سازی اسلامی کنند. مهم‌ترین سرمایه‌گذار این حوزه، کانون پرورش فکری کودک و نوجوان بود. به قولی تنها سرمایه‌گذار این حوزه در سینما. در این مطلب با هد فیلم برتر سینمای کودک ایران آشنا خواهیم شد.

پس از انقلاب آثار زیادی درباره‌ی کودکان ساخته شد. اما در این مقاله ما تنها با ده اثر خوب و خاطره‌انگیز کار داریم. پس با ویجیاتو همراه باشید، تا سفری به دوران کودکی‌مان داشته باشیم.

همچنین اگر به دنبال لیستی جامع از فیلم مناسب کودکان در سینما هستید، مقاله مرتبط با این موضوع را از ویجیاتو مطالعه کنید.

1- دونده 1363

دونده فیلمی از امیر نادری است. فیلمی که موتور محرکه‌ی موج نو و سینمای کودک محسوب می‌شود. مهم‌ترین ساخته‌ی سینمایی پس از انقلاب. دونده متفاوت‌ترین ساخته‌ی نادری بود. چه در روایت و چه در تدوین. تدوین فیلم را بهرام بیضایی انجام داده بود که اگر شخصی غیر از بیضایی، تدوین را انجام می‌داد معلوم نیست چه بر سر فیلم می‌آمد.

نادری با بهره‌گیری از زیست خود، فضای فیلم‌اش را برای کودک تنهای فیلم می‌سازد. دوربین هم ما را همراه امیرو می‌دواند. به کجا؟ مشخص نیست. شبیه دویدن آنتوان در چهارصد ضربه، ساخته‌ی فرانسوا تروفو. داستان درباره‌ی امیرو، پسربچه‌ای تنها در جنوب ایران است. امیرو با واکس زدن کفش‌های گردشگران خارجی و فروش بطری, رویای سفر به آن ور آب را دارد.

2- شهر موش‌ها 1364

شهر موش‌ها ساخته‌ محمدعلی طالبی است. طالبی این فیلم را به دلیل موفقیت مجموعه‌ی تلویزیونی مدرسه موش‌ها که برای ترغیب کودکان برای رفتن به مدرسه ساخته بود، ساخت. کارگردانی سینمایی اثر بر عهده محمدعلی طالبی و کارگردانی عروسکی را هم مرضیه‌ برومند انجام داده است و تلاش هر دو برای ساخت این اثر ستودنی است. شهر موش‌ها را همه به یاد دارند و به نوعی کلنگ سینمای کودک را در همان سال به زمین کوبید، و الگوی بسیاری از آثار سینمایی و تلویزیونی عروسکی شد.

داستان شهر موش‌ها از این قرار است که گربه‌ای سیاه، که موش‌ها به آن اسمشو نبر می‌گفتند به شهر آمده است. موش‌ها قرار است به شهری دیگر بروند و پدر و مادرها از راه کوتاه و سخت و بچه موش‌ها از راه طولانی عازم سفر شوند.

قسمت دوم شهر موشها سالها بعد ساخته شد و توانست با بخت و اقبال خوبی هم در بین گیشه و هم منتقدین روبرو شود اما هیچ گاه نتوانست به گرد پای قسمت اول خود برسد. گفته می‌شود قسمت سومی نیز در راه است و در سالهای آتی اکران خواهد شد.

3- خانه دوست کجاست 1365

خانه دوست کجاست اثری ناب و دوست‌داشتنی از عباس کیارستمی است. اولین فیلم از سه گانه کوکر که بعد از آن هم، دو فیلم دیگر به نام‌های زیر درختان زیتون و زندگی و دیگر هیچ، ساخته شد. فیلم در جشنواره‌های خارجی خوش درخشید و پلنگ برنزی را از جشنواره لوکارنو بدست آورد. همچنین فیلم در لیست 50 فیلمی که تا قبل از چهارده سالگی باید دید از سوی بنیاد فیلم بریتانیا انتخاب شد و جزو پنج فیلم برتر ورنر هرتزوگ، فیلمساز بزرگ آلمانی نیز می‌باشد.

خانه دوست کجاست نامش برگرفته از شعری به همین نام از سهراب سپهری است. وداستانش از این قرار است که، یک بچه مدرسه‌ای دفتر دوستش را به اشتباه برمی‌دارد و پس از اینکه در خانه متوجه این جریان می‌شود به بهانه خرید نان به دنبال دوستش می‌گردد. اما در این مسیر با چالش‌هایی روبرو می‌شود.

4- باشو غریبه کوچک 1368

باشو غریبه کوچک اثری بیادماندنی از بهرام بیضایی است. فیلمی که توانست در بین منتقدان داخلی در لیست سه فیلم برتر تاریخ سینمای ایران جای بگیرد. فیلم به مدت پنج سال توقیف بود اما پس از آن به محبوبیت بالایی نزد مخاطبین و منتقدین رسید. باشو فیلمی متفاوت در کارنامه بیضایی محسوب می‌شود. فیلمی که به گونه‌ای اولین و نزدیک‌ترین اثر قابل لمس از دوران جنگ است. و فیلمساز این تجربه را به خوبی برای مخاطب ملموس کرده است.

باشو پسربچه‌ای است که پدر و مادرش در جنگ کشته شده‌اند و حال او کودکی تنها و آواره در جنوب ایران است که خود را پشت کامیونی مخفی می‌کند تا اینکه خود را در شمال ایران می‌بیند و به منزل خانمی به نام نایی پناه می‌برد و ...

5- گربه آوازه خوان 1369

گربه آوازه خوان فیلمی عروسکی به کارگردانی و نویسندگی کامبوزیا پرتوی است. اولین حضور پگاه آهنگرانی در این فیلم بود. گربه آوازه خوان از آن دست فیلم‌های جذاب بود که علی‌رغم کودکان، بزرگسالان هم به تماشایش نشسته‌اند.

داستان فیلم از این قرار است که حسنی و گلدونه خواهر و برادری هستند که در پرورشگاه زندگی می‌کنند. روزی خانواده‌ای گلدونه را انتخاب می‌کنند, اما حسنی مانع اینکار می‌شود و ...

6- دزد عروسک‌ها 1369

دزد عروسک‌ها فیلمی به کارگردانی محمدرضا هنرمند است. فیلمی رئال-عروسکی که با بازی‌های خوب اکبر عبدی و آزیتا حاجیان که اولین حضورش در جلوی دوربین آن هم در سن هشت سالگی بود. اکبر عبدی با دیالوگ شعرگونه آی ننه گشنمه و با آن میمیک صورتش که برای نقش‌های کمدی گویی ساخته شده است، خاطرات خوبی را برای دهه شصتی‌ها به ارمغان آورد.

مادر لیلا و بهرام قرار است با گرفتن وام مسکن و خریداری یک خانه بچه‌هایش را از دردسرهای صاحب خانه‌شان، خورخور، نجات دهد. اما عجوزه که بیرون از شهر زندگی می‌کند و نمی‌خواهد آن‌ها روی آرامش به خود ببینند و لیلا و بهرام از شهر بیرون می‌زنند و به دست عجوزهٔ پیر و گنجو می‌افتند ولی آن‌ها با امید و همت توانستند گنجو و عجوزه را به دام می‌اندازند، اما ...

7- کلاه قرمزی و پسرخاله 1373

کمتر کسی را می‌توانید پیدا کنید که کلاه قرمزی را ندیده باشید یا نامش به گوشش نخورده باشد. کلاه قرمزی از محبوب‌ترین عروسک‌های سینمای ایران است. کلاه قرمزی و پسرخاله، به کارگردانی ایرج طهماسب است. این فیلم رکورددار فروش در گیشه را در تاریخ سینمای ایران ثبت کرده است. صداپیشگی اصلی را حمید جبلی و عروسگردانی را هم دنیا فنی زاده انجام داده است.

کلاه قرمزی که بزرگ شده، مشغول تحصیل است اما بازیگوشی‌هایش سبب می‌شود تا از مدرسه اخراج شود. تلاش او برای اینکه شغلی به دست آورد نیز نتیجه‌ای عاید نمی‌کند، تا اینکه از طریق تماشای تلویزیون و تماشای برنامه آقای مجری تصمیم می‌گیرد تا روانه تلویزیون شود. کلاه قرمزی به تهران نزد پسرخاله می‌رود و با کمک او راهی تلویزیون می‌شود و در آنجا به خاطر علاقه زیادش به آقای مجری سعی می‌کند تا موانع راه ازدواج او را از بین ببرد اما مشکلاتی را باعث می‌شود.

8- الو الو من جوجوام 1373

فیلمی به کارگردانی مرضیه برومند و جزو بهترین کارهای عروسکی در سینمای ایران است. در این فیلم گروه عروسک‌گردانی هم به جلوی دوربین می‌آیند و مرضیه برومند هم در مقام کارگردان ظاهر می‌شود و به نوعی فیلمی در فیلم در حال ساخت است. عروسک‌های خانه مادربزرگ نیز در این فیلم حضور دارند. تکنیکی که در عروسک گردانی این فیلم بکار گرفته شده است در این ژانر کمتر دیده شده بود. در این فیلم عروسک‌ها پشت چیزی قرار نگرفته بودند و احتمال اینکه از تکنیک کروماکی استفاده شده باشد در فیلم وجود دارد.

داستان فیلم مخصوص کودکان الو الو من جوجوام، داستان عروسک سازی به نام آقای صمیمی است که برای برنامه‌ای عروسکی به کارگردانی مرضیه برومند قرار است عروسک بسازد. در نهایت با اینکه از موعد مقرر می‌گذرد اما او عروسک‌ها را آماده می‌کند. اما در راه تحویل عروسک‌ها، ناگهان به سرقت می‌روند و ...

9- بچه‌های آسمان 1375

بچه‌های آسمان، فیلمی به کارگردانی مجید مجیدی است. کارنامه مجیدی غالبا درباره‌ی کودکان است و به مشکلات آن‌ها در جامعه می‌پردازد. مجیدی در بچه‌های آسمان، به خوبی دنیای پاک و صادق کودکان را به تصویر می‌کشد. بچه‌های آسمان بهترین ساخته او، و معرف سینمایش به غرب بود. در سال 1998 جزو پنج فیلم نامزد شده برای بهترین فیلم خارجی زبان در جشنواره اسکار بود. جایزه‌های معتبر متعددی هم از جشنواره‌ها دریافت کرد.

داستان فیلم از این قرار است که: پسربچه‌ای به نام علی پس از اینکه کفش خواهرش را گم می‌کند، مجبور می‌شود نوبتی کفشی را با خواهرش شریک شوند و نوبتی بپوشند. اما علی دائم دیر به مدرسه می‌رسد. تا اینکه مسابقه‌ای در مدرسه برگزار می‌شود و علی در آن شرکت می‌کند تا ...

10-خورشید 1399

خورشید فیلم دیگری از مجید مجیدی در سینمای کودک است. مجیدی را شاید بتوان کاربلدترین فیلمساز این حوزه دانست. خورشید برنده بهترین فیلم و فیلمنامه از جشنواره فیلم فجر شد. در جشنواره‌های خارجی هم جایزه فانوس جادویی جشنواره ونیز را دریافت کرد. بار دیگر مجیدی با جهان همیشگی‌اش به همان موضوعات قدیمی اما در قالب داستانی جدید می‌پردازد. درباره‌ی این فیلم اندک نقدی دارم اما از جهات دیگر فیلمی خوب در سینمای کم نور کودک و نوجوان است، که مجیدی چراغش را بار دیگر روشن کرد.

خورشید داستان چهار پسربچه است. هرکدام به دلایلی پدر یا مادر خود را از دست داده‌اند و مشغول به کارهایی هستند که مناسب سن‌شان نیست. علی که بزرگتر دیگر بچه‌هاست, از طرف پیرمردی به دنبال گنجی در زیرزمین یک مدرسه می‌رود اما ...

جهان جذاب انیمیشن‌ها را با ویجیاتو بشناسید:

• انیمیشن‌هایی که بر اساس آثار ادبی ساخته شده‌اند
• ۲۰ فیلم مناسب کودکان که آن‌ها را سرگرم می‌کند
• ۱۰ انیمیشن فرانسوی زبان که نباید از دست بدهید
• ده كارتون برتر دهه‌ هشتاد ميلادی كه شما را به كودكی‌تان بازميگرداند
• معرفی بهترین انیمیشن‌های استاپ موشن – فریم به فریم خلاقیت و نبوغ