نقد فیلم Texas Chainsaw Massacre – طغیان صورت چرمی پیر

وقتی صحبت از تایتان‌های وحشت به میان می‌آید، چهار نام به ذهن می‌رسد: مایکل مایرز، جیسون ورهیز، فردی کروگر و صورت چرمی. هر کدام برند و سبک خاص خود را دارند و همگی تعداد زیادی از طرفداران را برای خود جمع آوری کرده‌اند. اما صورت چرمی کسی است که در 48 سال گذشته قربانیان (و مخاطبان) ناآگاه را به شکلی ویژه و با خشونتی افسارگسیخته به وحشت انداخته و حالا بار دیگر به لطف بازگشت فرنچایز «کشتار با اره‌برقی در تگزاس» به بحث اول طرفداران این ژانر تبدیل شده است. سوال: آیا این دنباله مستقیم نسخه اصلی این فرنچایز توانسته حرف برای گفتن داشته باشد یا یک شکست دیگر در احیای آثار ماندگار ژانر وحشت است؟! برای یافتن پاسخ با نقد فیلم Texas Chainsaw Massacre همراه ویجیاتو باشید.

خاستگاه فرنچایز کشتار با اره‌برقی در تگزاس

اگر یک ژانر وجود داشته باشد که دائماً بیش از هر ژانر خود را دوباره تجسم و اختراع کند، آن ژانر وحشت است. در دهه 1980 میلادی، ما شاهد اسلشرها بودیم؛ آثاری وحشتناک مانند جمعه سیزدهم و فرانچایز هالووین جان کارپنتر، که تماشاگران را با هیجان خشونت خام، خونین و کشتار غیرقابل پیش‌بینی آشنا می‌کرد. دهه 90 میلادی، در کنار فیلم‌های ترسناک‌کمدی نمادین چون Scream، احیای وحشت‌های روان‌شناختی مانند «حس ششم» و «حلقه» را نیز به همراه داشت.

پس از سیل دنباله‌ها و بازسازی‌ها در اوایل دهه 2000 میلادی، آثار ترسناک «اجتماعی» ظهور کرد، با فیلم‌های هوشمندانه و انقلابی مانند «برو بیرون» و «مرد نامرئی» که راه را برای تفسیر اجتماعی و سیاسی پیشرو در این ژانر باز کردند. و اکنون، با ورود به دهه ابتدایی 2020، ژانر وحشت در مسیر دیگری حرکت می‌کند، مسیری منتهی به دنباله‌ها یا بازسازی مجدد میراث گذشته هالیوود در این ژانر. با این اوصاف فیلم «Texas Chainsaw Massacre» به صورت دقیق یکی از همین دست آثار است.

اما کشتار با اره‌برقی در تگزاس محصول 1974 میلادی، ساخته توبی هوپر یکی از بدیع‌ترین و ناراحت‌ کننده‌ترین فیلم‌های ژانر اسلشر است. اما چرا؟ چون که داستان آن ریشه در حقیقت دارد و جنایت واقعی اکنون بیش از همیشه بین مخاطبان محبوب شده است. این ایده وحشتناک در اوایل دهه 1970 زمانی که هوپر به عنوان دستیار کارگردان در دانشگاه تگزاس در آستین و به عنوان فیلمبردار مستقلِ مستند کار می‌کرد به ذهنش خطور کرد. هوپر در مصاحبه‌ها، پوشش گرافیکی خشونت توسط رسانه‌های خبری سن آنتونیو در تگزاس را به عنوان یکی از موارد الهام‌بخش‌ خود برای ساخت فیلم معرفی کرد، اما او عناصر کلیدی طرح را بر اساس یک قاتل مخوف و آدم‌خواری به نام اد جین طراحی کرد.

جین که جنایات خود را در دهه 1950 میلادی مرتکب شده بود، اعتراف کرد که از پوست انسان «کت و شلوار زنانه» می‌سازد تا بتواند شبیه به مادرش شود؛ این حادثه و این شخصیت الهام‌بخش چندین فیلم ترسناک دیگر از جمله روانی و سکوت بره‌ها بود. همچنین شخصیت «صورت چرمی» که نماد فرنچایز کشتار با اره‌برقی در تگزاس است هم بر پایه اد جین و خصوصیاتش طراحی شده است.

اولین فیلم این فرنچایز داستان گروهی از جوانان که مسیر خود را در جریان سفری به تگزاس گم کرده‌اند دنبال می‌کرد. در واقع گروهی از افراد در یکی از جاده‌های فرعی با جوانی روبرو می‌شوند که رفتاری عجیب و غریب دارد. جوانان نا‌آگاه فیلم این فرد را سوار اتومبیل شان می‌کنند. اما پس از اتفاقاتی چند، اعضای گروه آرام آرام به دام یک خانواده آدم خوار تگزاسی که در منطقه‌ای دورافتاده که در آن حوالی منزل دارند، می‌افتند.

اما در کنار این موارد لازم است بدانید کشتار با اره برقی تگزاس نهمین قسمت این فرنچایز ترسناک است. با این حال، اگر هیچ یک از هشت فیلم قبلی را تماشا نکرده‌اید، نگران نباشید، چرا که تماشای همه آنها الزامی نیست. به استثنای اولین فیلم که در سال 1974 نمایش داده شد، هیچ یک از فیلم‌های دیگر این مجموعه برای رویدادهای این نسخه از فیلم مهم نیستند. قسمت‌های دوم تا هشتم، که دنباله‌ها، پیش درآمدها یا راه‌اندازی مجدد هستند، همگی توسط تیم تولید این اثر کنار گذاشته شده‌اند. بنابراین تنها چیزی که باید در مورد آن نگران باشید، فیلم اصلی و این فیلم جدید است – و حتی در آن صورت، برای درک این اثر، واقعاً لازم نیست زیاد نگران فیلم اورجینال هم باشید.

آشنایی با داستان و فضای فیلم Texas Chainsaw Massacre

به نظر می‌رسد هدف دیوید بلو گارسیا در ساخت یک دنباله‌ مستقیم برای فیلم اول این است که تمام چیزهایی را که نسخه اصلی را به یک کلاسیک تبدیل می‌کرد، از بین ببرد و یک عروسک خیمه‌شب‌بازی معمولی‌تر و بسیار خشن را کنار هم بسازد. بنابراین این ادامه نسخه اصلی به هیچ وجه عمیق نیست، اما تمام آن چیزی است که هر طرفدار اسلشر می‌خواهد.

در این فیلم 50 سال از زمانی که یک قاتل نقابدار مرموز به گروهی از نوجوانان در تگزاس حمله کرده و به طرز وحشیانه‌ای به قتل رساند می‌گذرد. با این حال، تا به امروز، قاتل که «صورت چرمی» نام دارد، هرگز دستگیر نشده است. اما به نظر نمی‌رسد محل اختفای این قاتل گمشده، گروهی متشکل از چهار جوان را که به شهر غبارآلود و فراموش‌شده هارلو تگزاس سفر می‌کنند را آزار دهد. چرا که این جوانان سرخوش به ظاهر پول‌دار به این مکان آماده‌اند تا مالکیت یک یتیم‌خانه سابق را در اختیار بگیرند. این گروه در حال خرید املاک برای نوسازی مناطق فرسوده هستند و یتیم خانه آخرین خرید آنهاست.

با این حال، هنگامی که آنها به شهر می‌رسند، گروه متوجه می‌شود که در این ملک هنوز یک زن مسن و فرزندش ساکن هستند. زن سالخورده ادعا می‌کند که یتیم خانه هنوز به نام او است، اما این جوانان مصمم هستند که پیززن اشتباه می‌کند و باید این مکان را ترک کند. در این بین پلیس وارد می‌شود تا زن و همچنین پسر خوانده‌اش را که در ساختمان تحت سرپرستی او زندگی می‌کند، به زور از خانه بیرون کند. اما هنگامی که این دو نفر از ملک خارج می‌شوند، پیرزن دچار یک حمله قلبی تنفسی می‌ؤود و در حین مراقبت پلیس جان خود را از دست می‌دهد.

پسر او که در حال تماشای وقایع در پشت وانت پلیس است، به شدت به مرگ مادرش واکنش نشان می‌دهد. اما همانطور که پلیس به زودی کشف می‌کند، این یک مرد معمولی نیست، و در عوض صورت چرمی معروف است - قاتل آدم خواری که پنج دهه پیش ناپدید شد و اکنون به شدت مضطرب و عصبانی است. با بازگشت صورت چرمی به شیوه‌های قتل عام خود، شهر هارلو در خطر جدی قرار دارد و این شروع یک کشتار خونین است. بنابراین، این چیزی است که قبل از تماشای این فیلم باید بدانید. اکنون تنها کاری که باید انجام دهم این است که به شما بگویم آیا کشتار با اره برقی تگزاس خوب است یا خیر.

نقاط ضعف فیلم

ما در روزگاری هستیم که دیگر هالیوود پر رنگ و لعاب نیز حرف چندانی برای گفتن ندارد، بنابراین تمام آثار آن محکوم به کپی پیست مطلق از روی یکدیگر هستند. از همان ابتدا تریلرهای این فیلم به وضوح نشان می‌داد که کشتار با اره برقی تگزاس آشکارا تلاش می‌کند تا رفتار فیلم «هالووین» 2018 را به این فرنچایز بدهد؛ یعنی دنباله‌ای مستقیم برای فیلم اصلی محبوب ارائه کند که اساساً دنباله‌های تفرقه‌انگیز قبلی را فراموش می‌کند و در عین حال قهرمان اصلی را به بازی بازمی‌گرداند. این یک رویکرد بزدلانه و غیر متعهد به اسطوره‌شناسی این فرنچایز است. ما در این اثر شاهد بازگشت تنها بازمانده فیلم اول فرنچایز یعنی شخصیت سالی هاردستی به داستان هستیم.

سالی که بی‌شباهت به لوری استرود هالووین نیست، اکنون یک زن مستحکم سالخورده با موهای خاکستری و به ظاهر بدجنس است که نشان می‌دهد نیم قرن گذشته را تمام وقت منتظر انتقام از صورت چرمی بوده است. با این حال بر خلاف لوری هالووین، سالی در اینجا کمتر شبیه یک شخصیت و بیشتر یک تکیه گاه برای خلق نوستالژی طرفداران فیلم اصلی است. مشکل بزرگ نیز اینجاست که او تا پرده سوم فیلم از اساس در ساختار فیلم هیچ حضوری ندارد و این جایی است که فیلم واقعاً کار نمی‌کند.

جدای از این، تفسیر اجتماعی موجود در متن کار نیز به شدت دست و پا چلفتی و سطحی است. تلاش آشفته فیلم برای تفسیر اجتماعی مطمئناً تفرقه‌انگیزترین جنبه آن خواهد بود، زیرا این فیلم درک مناسبی از این موضوع ندارد، در نتیجه لنز خود را به سمت قهرمان‌های لیبرال‌تر و آزاداندیش‌تر می‌گرداند که خود دست کمی از یک شرور ندارند. به طور کلی در اینجا هیچ تعهد واقعی به یک دیدگاه یا نقطه نظر متمایز وجود ندارد، و بنابراین چند بچه پولدار لمپن که برای همیشه در گوشی‌هایشان مدفون شده‌اند و به ظاهر از اسلحه می‌ترسند، کمی احساس خطر می‌کنند.

دلیل سطحی بودن فیلم «کشتار با اره برقی در تگزاس» این است که فیلم هرگز نمی‌داند می‌خواهد به چه چیزی برسد. ایده‌های زیادی را روی میز پرتاب می‌کند، که برخی از آن‌ها می‌توانست به ساخت این فیلم کمک کند تا به یک اثر بسیار قوی‌تر تبدیل شود، اما هیچ یک از ایده‌ها به طور کامل توسعه نیافته‌اند. این فیلم در طول مدت زمان کوتاه خود که کمتر از 90 دقیقه است به نژادپرستی، تیراندازی در دبیرستان‌های آمریکا و البته سرمایه داری سمی موجود در این کشور می‌پردازد؛ و همچنین به آسیب‌های بقا از یک فاجعه خشونت انسانی ورود می‌کند. اما هیچکدام تبدیل به موضوع نمی‌شوند. به نظر می رسد که فیلم حول یک چک لیست از موضوعات داغ نوشته شده که دارای سرفصل‌های جدا در روایت هستند.

تنها مفهومی که فیلم موفق به بیان آن می‌شود، مضمون نجیب گرایی است و این ایده که افراد مرفه به شهرهای کوچک و عمدتاً فراموش شده دست درازی می‌کنند. در اصل، فیلم روشن می‌کند که انگیزه صورت چرمی برای کشتن (دوباره)، از این ایده ناشی می‌شود که موجودیت صلح‌آمیز او توسط بیگانگان تهدید شده است. این چیزی است که اجازه دارد به طور کامل اجرا شود، و به همین دلیل، این تنها ایده‌ای است که در این فیلم واقعاً خوب عمل می‌کند.

اما یکی از مشکلات غیر قابل بخشش فیلم این است که چنین اثر اسلشر هیجان‌انگیزی به طور مهلکی فاقد تعلیق است. انتظار اصلی از هر فیلم «کشتار با اره برقی تگزاس» این است که صورت چرمی گروهی از قربانیان بدبخت را در اطراف یک مکان کلاستروفوبیک پیش از اینکه به طرز وحشیانه‌ای با اره برقی قابل اعتماد خود برش دهد، به شکل موش و گربه‌واری دنبال کند، درست است؟! اما بدبختانه در این فیلم سکانس‌های مختلف تا حد زیادی از نقطه‌نظر یک «تعلیق» استاندارد فاصله دارند. در کنار این موضوع، نبود یک فیلمنامه واقعی نیز این اثر را رنج می‌دهد.

فراتر از کامنت‌های شلخته اجتماعی فوق‌الذکر، فیلمنامه مملو از دیالوگ‌ها و موقعیت‌های تکراری و غم انگیزی است که کلیشه‌های فراوانی که مخاطبان از این ژانر انتظار دارند را به نمایش می‌گذارد. با این حال، بزرگترین شکست فیلمنامه احتمالاً ناتوانی آن در برقراری ارتباط زیاد بیننده با شخصیت‌ها است.

نقاط قوت فیلم

اگر تنها برای دیدن خشونت بدون قید و بند به تماشای فیلمی به نام کشتار با اره برقی تگزاس نشسته‌اید، خب فیلم قطعا این مورد را دارد. منصفانه است که بگوییم فیلم «Texas Chainsaw Massacre» دقیقاً همان کاری را انجام می‌دهد که در عنوان می‌گوید. این فیلم یک قتل عام در تگزاس را نشان می‌دهد که شامل یک اره برقی است. جالب است بدانید فرنچایز کشتار با اره برقی تگزاس درست از زمان شروع تهوع‌آور خود، با این فیلم برخی از خلاقانه‌ترین و پررنگ‌ترین صحنه‌های مرگ را در کل فرنچایز به رخ می‌کشد. کشتار با اره برقی تگزاس نماهای فوق العاده‌ای در صحنه‌های اکشن و خشونت‌بار خود دارد که برخی از آنها به مرور زمان نمادین خواهند شد و این باید ستایش شود.

واضح است که این فیلم بودجه هنگفتی ندارد، اما از پولی که در دسترس است نهایت استفاده را می‌کند تا تصاویری قوی به نمایش بگذارد. حتی اگر داستان کوتاه باشد، جلوه‌های بصری اینطور نیست و برخی از صحنه‌ها به طرز باشکوهی خزنده، تاریک و سینمایی هستند. در واقع به لطف ریکاردو دیاز (فیلمبردار)، این فیلم بسیار زیباتر از حد تصور است. در حالی که بسیاری از آثار اورجینال نتفلیکس دارای زیبایی‌شناسی غیرسینمایی هستند، اما «کشتار با اره برقی تگزاس» اساساً شبیه یک «فیلم واقعی» به نظر می‌رسد.

همچنین طراحی شهر متروک هارلو محیطی منظم و غیرمنتظره برای این فرنچایز است؛ و این در حالی است که طراحی صدای چرخش اره برقی نیز در طول فیلم خودنمایی می‌کند؛ و موسیقی غم‌انگیز کالین استتسون (Hereditary) نیز به تنظیم لحن اثر به خوبی کمک کرده است. در کنار این موارد یک تیتراژ پایانی شگفت‌انگیز هم وجود دارد که نمای جذابی برای مخاطب است. کشتار اره برقی تگزاس قطعاً لحظات خاص خود را برای هواداران ژانر اسلشر دارد؛ بنابراین من انتظار دارم که برخی از مخاطبان آن را دوست داشته باشند و به مرور زمان مورد علاقه برخی از طرفداران دیگر نیز قرار گیرد. اما کلیت اثر به ارتفاعاتی که هدفش است نمی‌رسد و هرگز آنقدر که باید اثر قابل دفاعی نیست.

کلام پایانی: آیا فیلم Texas Chainsaw Massacre را تماشا کنیم یا نه؟

به طور کلی، کشتار با اره برقی تگزاس یک ناامیدی بسیار بزرگ است. این اثر همه چیزهایی را که فرنچایز تا به اینجا با موفقیت انجام داده است، کاملاً رد می‌کند، و روایتی بی معنی و توسعه نیافته می‌سازد که صرفاً به عنوان پس زمینه‌ای برای خشونت وحشیانه و گنجاندن کاراکترهای اساسی و نوستالژی محور عمل می‌کند. قسمت جدید به کارگردانی دیوید بلو گارسیا با یک خط داستانی قابل پیش بینی و نتیجه‌گیری غیرقابل تحمل، چیز جدیدی به این فرنچایز اضافه نمی‌کند و متأسفانه یکی از بدون فیلمنامه ترین آثار ترسناکی است که در این مدت طولانی دیده‌ایم. بنابراین اگر چنین فرمولی را دوست دارید فیلم را تماشا کنید، در غیر این صورت تماشای فیلم ارزش چندانی ندارد.