تارانتینو و روزی روزگاری در هالیوود – خداحافظی با عصر طلایی

فیلم «روزی روزگاری در هالیوود» در ظاهر روایتگر اتفاقات دهه ۶۰ میلادی در هالیوود است، امّا این عنوان در حقیقت یک سوگواری و خداحافظی با صنعت سینمای آن دوران محسوب می گردد که با ورود تکنولوژی، زنگار زمان و تغییر سلایق به کلی دگرگون گشت. با ویجیاتو همراه باشید.

واژه هالیوود این روزها دیگر معنا و عمق اصلی خود را از دست داده‌ است؛ زمانی، وقتی نام هالیوود برده می‌شد، قدرت و عظمت را به شنونده خود منتقل می کرد. حال صرفاً با یک سری کمپانی بزرگ و چند ملیتی طرف هستیم که سعی می‌کنند با رقبای جدید همگام شوند. شاید دیدن چهره کوئنتین تارانتیو پس از شنیدن خبر پیوستن مارتین اسکورسیزی به شبکه نتفلیکس برای به‌دست آوردن بودجه فیلم جدیدش، The Irishman جالب‌توجه باشد. ظاهراً همان اتفاقی که در اواخر دهه ۶۰ برای هالیوود افتاد، در حال تکرار شدن است. امروز هم شاهد یک دوره از تغییرات وسیع هستیم و اینکه اوضاع رو به بهبود است و یا وخامت، در حوضه تخصص امثال ما نیست. امّا در اینکه یک دگرگونی عظیم درحال رخ دادن است، شکی نمی‌ماند.

هنگامی که به آمار فروش در باکس آفیس نگاه کنیم، می‌بینیم که یک ابرکمپانی بی‌شاخ و دم مانند دیزنی (که شامل استودیوهایی چون مارول، پیکسار و فاکس هم می‌شود) توانسته تمام بازار را به دست گیرد. حتی فروش آخر هفته روزی روزگاری در هالیوود با آنکه یک آمار قابل قبول است، توان رقابت با عنوانی چون شیرشاه را ندارد. نکته اینجاست که اهالی اصیل هالیوود، دیزنی را جزئی از هالیوود نمی‌دانند و معتقدند این شرکت بیش از هرچیز شبیه یک فروشگاه بزرگ و پرزرق و برق است. حتی تا ۱۰ سال پیش، هالیوود یک اتمسفر ویژه داشت و امروز چیزی از آن باقی نمانده است؛ یک ضرب‌المثل جالب وجود دارد که می‌گوید: تولد گودزیلا، نشان از داشتن یک اقیانوس سالم نیست!

هالیوود همیشه فیلم‌های پر سر و صدا و پرفروشی به سینماها می‌آورد؛ روزی روزگاری در هالیوود دیگر یک اتفاق کمیاب به شمار می‌آید و استودیوهایی که روزی این نوع فیلم‌ها سرمایه‌گذاری کنند، رو به کاهش است. اثر جدید تارانتینو نه ادامه یک فرانچایز است و نه ابرقهرمانان را دور هم جمع می‌کند. در دهه نود، زمانی که تارانتینو یک موج عظیم و بی‌سابقه در هالیوود به راه انداخت، چنین ابرکمپانی‌هایی بازار را به تسخیر خود در نیاورده بودند. پس از بحران اقتصادی در سال ۲۰۰۸، استودیوهای هالیوودی کمی پا پس کشیدند و تنها به آثار قابل‌اعتماد و مطمئن بودجه‌رسانی کردند.

اینکه چنین اتفاقاتی تا چه حد یک هوادار هالیوود را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد را نمی‌دانیم. اما تمام بلاهایی که سر این صنعت آمد، دلیلی پشت خود دارد. از یک نقطه به خصوص، پول و سودآوری حرف بی‌قید و شرط را زد و پس از آن هالیوود رو به ضعف نهاد. در عین حال نمی‌شود برای این صنعت گریه و زاری به راه انداخت، چراکه اگر هیولاهای غول‌پیکر بر آن حکم‌ می‌رانند، خودش هم بی‌تقصیر نبوده است.

کوئنتین، تنهای تنها؟

یک سر دیگر از این پایان‌های بی‌پایان، به تارانتینو بازمی‌گردد. روزی روزگاری در هالیوود اولین فیلم کوئنتین تارانتینو بدون حضور هاروی واینستین (تهیه‌کننده) محسوب می‌شود. او در تمام این سال‌ها مخصوصاً پس از موفقیت کم‌نظیر عنوان «سگ‌های انباری» (Reservoir Dogs) حضوری سمبلیک و موثر داشته است. پس از جریانات فمینیستی مربوط به کمپین MeToo# واینستین به آزار جنسی چند زن متهم گشت؛ مدتی پس از انتشار اولین اتهامات، واینستین از شرکت خود، واینستین کمپانی، اخراج شد. همچنین وی از آکادمی علوم و هنرهای سینما و انجمن‌های حرفه‌ای دیگر بیرون رانده شد. تحقیقات جنایی در نیویورک، لس آنجلس و لندن راجع به شکایت حداقل شش زن همچنان در جریان است.

جالب‌تر آن است که ترامپ در مواردی با به‌کارگیری ترفندهایی خود را طرفدار هالیوود معرفی کرد و از آن برای پیروزی در انتخابات استفاده نمود. یکی از دوستان نزدیک دونالد ترامپ، هاوارد استرن در کمپینی اعلام داشت: «ترامپ عاشق فیلم است!» امّا افراد بزرگ و مطرحی مانند تام هنکس که سال‌های سال نماد و اسطوره هالیوود بوده پیش از انتخابات اظهار داشت که اگر ترامپ رأی بیاورد، «زمین روزهای تلخ و تاریکی را به خود خواهد دید».

شاید خود تارانتینو به درک درستی از تغییرات فرهنگی روز داشته و می‌داند که آنچه او از هالیوود و سینما می‌خواسته، دارد از میان می‌رود. اما این کارگردان اولین نفر در این پروسه نبود؛ سال‌ها پیش دیوید لینچ نیز پس از کار روی «جاده مالهالند» کم‌کم از عرصه خارج شد و طی این بیست سال، تنها دو عنوان اصلی ساخته است. لینچ دوران تغییر را از همان روزها دید و خود را زودتر از آنچه فکرش را می کردیم کنار کشید.

در مقابل، تارانتینو با عشقی که به سینما و هالیوود داشت همچنان ماندگار شد و به دنبال رویاهایش رفت. حال که به پایان راه این افسانه هالیوود نزدیک می‌شویم، سخت است راجع پایان او قضاوت کنیم. گاهی پایان‌ها به‌شدت گول‌زننده هستند؛ سرنوشت هاروی واینستین همچنان در هاله‌ای از ابهام است و کسی نمی‌داند در دادگاه نهایی امسال، وی محکوم خواهد شد یا خیر. در نهایت امروزه صنعت سینما بیش از هر چیز دیگر در وجوه مالی خلاصه می‌شود و اگر «روزی روزگاری در هالیوود» به موفقیت‌های بیشتری در باکس آفیس دست یابد، میزان وفاداری تارانتینو به صحبت‌هایش درباره بازنشستگی در آینده‌ای نزدیک مورد آزمایش قرار خواهد گرفت.