مادربرد چیست و از چه بخش‌هایی تشکیل شده؟

مادربرد بدون شک یکی از مهمترین عناصر در هنگام سرهم بندی یک رایانه است. در این مقاله توضیح خواهم داد که این قطعه از چه چیزی تشکیل شده است، انواع آن کدام است و لیستی از اجزای مهم تشکیل دهنده آن را بررسی می‌کنیم. بنابراین بیایید به طور کامل ببینیم که مادربرد چه کاری انجام می‌دهد، اجزای آن و همچنین هدف این قطعه در رایانه‌ها چیست.

مادربرد چیست؟

مادربرد در واقع یک برد الکترونیکی است. این برد الکترونیکی بستری است برای اتصال تمام قطعات رایانه شما به یکدیگر، همچنین این برد دارای شکاف‌ها و اتصالاتی است که بقیه قسمت‌های کامپیوتر، به مانند پردازنده و رم به آن متصل می‌شوند، تا قطعات رایانه کنار یک دیگر همامنگ شده و به درستی کار کنند.

می توان گفت مادربرد پایه و اساس تشکیل یک رایانه است، زیرا اجزای ضروری مانند پردازنده، کارت گرافیک، رم، حافظه، اسلات‌های توسعه، بایوس، ماوس، صفحه کلید و منبع تغذیه به طور مستقیم به آن متصل می‌شوند.

---

مادربرد کجا قرار دارد؟

مادربرد در درون کیس رایانه قرار دارد. حتی اگر تقریباً چیزی در مورد رایانه نمی‌دانید، برای پیدا کردن آن مشکلی نخواهید داشت، زیرا بزرگترین برد الکترونیکی داخل کیس رایانه یا لپ تاپ شما است.

---

چرا کامپیوتر به مادربرد نیاز دارد؟

مهم نیست که پردازنده، رم، کارت گرافیک و دستگاه های ذخیره سازی اطلاعات چقدر سریع است، برای تبدیل آن‌ها به یک رایانه، به پلتفرمی نیاز است که همه اجزای گفته شده را در یک واحد سیستم کاری هماهنگ و متصل کند. این عمل توسط مادربرد انجام می‌شود.

علاوه بر اتصال قطعات اصلی، جایگاه‌هایی برای اتصال دستگاه‌های خارجی و لوازم جانبی نیز روی مادربرد در نظر گرفته شده است. بنابراین، مادربرد تمام دستگاه‌ها را با یک دیگر ادغام می‌کند.

---

مادربردها چه اندازه و شکلی دارند؟

اندازه مادربردها فرم فاکتور (Form Factor) نامیده می‌شود و کاربر نباید فریب ابعاد آنها را بخورد و اندازه آن‌ها را به عنوان قدرت و ظرفیت آن در نظر بگیرد، زیرا اندازه آن هیچ ارتباطی به قدرت و توانایی‌ آن ندارد.

در اصل فرم فاکتور فقط تعیین می‌کند که اندازه مادربرد طبق کدام یک از استاندارد‌های موجود است. در صورت داشتن یک کیس بزرگ می‌توانید یک برد با فرم فاکتور ATX یا microATX را انتخاب کنید، از طرف دیگر اگر می‌خواهید کامپیوتری کوچک داشته باشید می‌توانید یک برد با فرم فاکتور Mini ATX را انتخاب کنید.

انتخاب مادربرد و فرم فاکتور آن به اندازه کیس شما بستگی دارد. جدول زیر فهرست ابعاد و استاندارد‌های مختلف فرم فاکتور‌های موجود در بازار است.

عرض (سانتی متر)	طول (سانتی‌ متر)	استاندارد
۲۴.۳۸	۳۰.۴۸	ATX
۲۴.۳۸	۲۴.۳۸	Micro ATX
۲۰.۸۲	۲۸.۴۸	Mini ATX

---

انواع مادربرد

اکنون که می‌دانید مادربرد چیست، بیایید انواع آن را بررسی کنیم. انواع آن در ویژگی و قابلیت‌های مختلفی برای رایانه‌ها در دسترس است. و قابلیت‌ها و ویژگی‌های مادربرد در اکثر موارد به تولیدکنندگان آن بستگی دارد. بنابراین هیچ نوع خاصی از آن وجود ندارد. اما بر اساس ساختار به دو ساختار اصلی تقسیم می‌شود.

مادربرد غیر یکپارچه

مادربردهای غیر یکپارچه (non-integrated motherboard) آن دسته از مادربرد‌هایی است که در آن‌ها چندین پورت و شکاف برای اتصال دستگاه‌های مختلف در تعبیه شده است.

این نوع از مادربرد‌ها به کاربر امکان می‌دهند، قطعاتی مانند پردازنده، رم، کارت گرافیک را اضافه یا کاهش دهند. مادربرد‌های غیر یکپارچه معمولاً در رایانه‌های خانگی، سرورها و لپ‌تاپ‌ها استفاده می‌شود.

مادربرد‌های یکپارچه

مادربردهای یکپارچه (integrated motherboard) آن دسته از مادربرد‌هایی است که هیچ درگاهی اضافه‌ای برای اتصال سخت افزار جدید، یا تعویض سخت افزار‌ نصب شده بر روی آن‌ها وجود ندارد.

به معنای دیگر قطعاتی مانند پردازنده یا گرافیک از قبل روی آن‌ها توسط سازنده تعبیه شده است و کاربر نمی‌تواند آن‌ها را تغییر دهد. این نوع از مادربرد‌ها معمولاً در لپ‌تاپ، گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها یافت می‌شود.

---

اجزای اصلی

اگر به انواع مادربرد‌های گفته شده نگاهی بیندازید، متوجه خواهید شد که دارای چندین بخش مختلف و مهم می‌باشند، همه آن بخش‌ها برای عملکرد صحیح کلی سیستم، اهمیت زیادی دارند. در ادامه نگاهی به چندین بخش مهم خواهیم داشت.

چیپست

چیپست مجموعه ای از مدارهای مجتمع است که برای برقراری و مدیریت ارتباط بین پردازنده و سایر اجزای نصب شده بر روی مادربرد طراحی شده است. چیپست معمولاً ارتباط پردازنده با برخی از اسلات‌های توسعه (PCI)، حافظه‌های ذخیره سازی و پورت‌های ورودی و خروجی رایانه مانند یو‌اس‌بی (USB) را مدیریت و کنترل می‌کند.

چیپست به طور کامل مسئول تمام ارتباطات درگاه‌ها و داده‌ها نیست، اما در کنار پردازنده مسئول بسیاری از ارتباطات و تعاملات بین کارت‌ها و سایر اجزای کامپیوتر است. علاوه بر این، چیپست‌ها معمولاً با هر نسل جدید رایانه‌ها و پردازنده‌ها تغییر می‌کنند.

سوکت پردازنده

سوکت پردازنده همان جایگاهی است که پردازنده درون آن قرار می‌گیرد. این قطعه ارتباط بین پردازنده و مادربرد را برقرار می‌کند. پردازنده با کمک یک چفت مخصوص در درون سوکت قرار می‌گیرد و قفل می‌شود.

با توجه به سیاست‌های شرکت‌های تولید کننده پردازنده معمولا با تغییر نسل پردازنده‌ها سوکت‌های جدیدی نیز عرضه می‌شود، سوکت باید با پردازنده سازگار باشد، در غیر این صورت پردازنده یا داخل سوکت وارد نمی‌شود یا سیستم کار نخواهد کرد.

 اسلات‌های رم

مادربرد همچنین دارای یک سری جایگاه برای اتصال رم یا همان حافظه موقت است. (حافظه رم چیست؟) اسلات‌های حافظه رم به راحتی قابل شناسایی است. آنها معمولاً به صورت جفت در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. 

اسلات‌های رم دارای مشخصات خاصی است که نوع ماژول‌های رم قابل استفاده در رایانه را مشخص می‌کند. این کانکتورها یا گذرگاه‌ها وظیفه نگهداری ماژول‌های حافظه رم را بر عهده دارند. به طور کلی، می‌توان ۲ الی ۴ اسلات رم را روی مادربرد‌های معمولی امروزی پیدا کرد.

بایوس

بایوس (BIOS) نرم افزار نصب شده بر روی مادربرد است که اجازه تنظیم و آزمایش ابتدایی سلامت قطعات نصب شده روی مادربرد را می‌دهد و به عنوان نرم افزاری برای بارگذاری سیستم عامل‌های مختلف مانند ویندوز، مک، لینوکس و غیره عمل می‌کند.

مدار تنظیم کننده ولتاژ

مدار تنظیم کننده ولتاژ (VRM) مخفف Voltage Regulator Module است. مدار تنظیم کننده ولتاژ دارای سه بخش اصلی یعنی ماسفت‌ها، چوک‌ها و خازن‌ها است که معمولا در سمت چپ و بالای پردازنده قرار دارند.

این مجموعه از اجزا، یکی از مهم‌ترین بخش‌های مادربرد است. زیرا این مجموعه جریان الکتریکی که به مادربرد می‌رسد را به ولتاژهایی با مقادیر و شدت‌های مختلف تبدیل می‌کند تا توسط سایر قطعات نصب شده استفاده شود.

سایر اجزا

در بقیه سطح مادربرد، اسلات‌ها و درگاه‌های کارت گرافیک، هارد دیسک، منبع تغذیه، فن خنک کننده، کیبورد، ماوس را خواهید دید. برای اینترنت گاهی وقت‌ها وای فای داخلی درون مادربرد وجود دارد. موارد دیگری نیز مانند جک میکروفون، پورت صدا و نمایشگر وجود دارد که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.

---

کلام نهایی

با خواندن این مقاله احتمالا می‌توانید تعریفی از مادربرد پیش خود داشته باشید و با قطعات اصلی آن آشنا شده باشید. در واقع، مادربردهای امروزی حاصل دهه‌ها پیشرفت در طراحی برد‌های الکترونیکی است. این قطعه اصلی‌ترین بخش رایانه می‌باشد که وظیفه اتصال تمام قطعات یک کامپیوتر به یکدیگر را دارد.