داستانهای اساطیر ایران – لشکریان اهورامزدا؛ امشاسپندان و ایزدان
مردمان آریایی‌نژاد نزدیک به دو هزار سال پیش از میلاد مسیح وارد قاره آسیا شدند و سپس گروهی راهی هند شده و عده‌ای فلات ایران را برای سکونت انتخاب کردند و نام خود را بر ...
مردمان آریایی‌نژاد نزدیک به دو هزار سال پیش از میلاد مسیح وارد قاره آسیا شدند و سپس گروهی راهی هند شده و عده‌ای فلات ایران را برای سکونت انتخاب کردند و نام خود را بر اراضی جدید نهادند. این دو گروه در فرهنگ و نژاد، اشتراکات فراوانی دارند که به ویژه در زبان و اسطوره‌ها و آئین پرستش خدایانشان دیده می‌شود. این دوران با پیدایش دین مزَدَیَسنا (زرتشتی) در حدود هزار سال پیش از میلاد مسیح پایان می‌یابد.
از خدایان پیش از ظهور زرتشت که با نام خدایان کهن شناخته می‌شوند اطلاعات بسیار کمی در دست است اما مطابق مزدیسنا؛ خدایان، موجودات و سراسر هستی آفریده «مزدا» هستند. مزدا به معنای خرد و فرزانگی است. سپس لقب «اهورا» به نام او اضافه می‌شود که به معنای سَرور است؛ به گفته برخی از تاریخ‌دانان، نام یکی از خدایان کهن ایرانیان نیز بوده که بالاترین مقام را در میان آنها داشته است.
خدایان کهن در اساطیر ایرانی، نظیر اساطیر هندو، دارای سلسله مراتب سه‌گانه هستند: فرمان‌روایان، جنگ‌جویان و پیشه‌وارن. این سلسله مراتب در آیین زرتشتی دیده نمی‌شوند اما نام خدایان گروه اول که فرمان‌روایان باشند در آیین کهن «اَسورا» است که خدایی بزرگ و باابهت است، این نام در آیین زرتشتی به اَهورا تغییر می‌کند که آفریده‌هایی مانند امشاسپندان دارد.
گروه دوم خدایانی جنگ‌جو بودند که در آیین کهن ایرانی «دَیوَه» (Daeva) نام داشتند که در راس آنها ایندره قرار دارد که خدای طوفان و باران‌های سیل‌آساست. نام خدایان این گروه در آیین زرتشتی به دیو تغییر می‌کند و همان‌طور که در پنج‌شنبه گذشته دیدیم، از آفریده‌های اهریمن هستند که در نبرد هزاره سوم، مقابل امشاسپندان قرار می‌گیرند.
در هزاره اول؛ اهورامزدا در نور و پاکی، سلامت و شادی، تن‌درستی و خوش‌بویی زندگی می‌کند اما از وجود برادرش اهریمن آگاه است. اهریمن در قطب دیگر خلاء هستی زندگی می‌کند که سرشار از تاریکی و زشتی، نابودی، بیماری و غم و بدبویی است (هر آنچه ذهن انسان «بد» تلقی می‌کند از ذات اهریمن است)
امشاسپندان
همان‌طور که گفتیم در هزاره اول اهورامزدا با استفاده از قدرت‌های خود، ایزدانی خلق می‌کند و به هر یک از آنها یکی از قدرت‌ها و ویژگی‌های خود را می‌بخشد.
بهمن (وهومَنَه - Vohu Manah): به معنای اندیشه نیک است که جایگاه ویژه‌اش میان ایزادان در سمت راست اهورامزدا قرار دارد و به نوعی مشاور او محسوب می‌شود. او نگهبان حیوانات و مظهر خرد اهورامزداست. وظیفه او این است که اندیشه نیک و امید را به ذهن انسان‌ها برده و آنان را به سوی آفریدگار هدایت کند. این امشاسپندان مذکر در انتهای هر روز گزارشی از اندیشه، گفتار و کردار مخلوقات اهورامزدا تهیه کرده و در اختیار او قرار می‌دهد.
اَردیبهشت (اَشه وَهیشته Asha Vahishta): به معنای بهترین اشه (راستی) است که زیباترین امشاسپندان محسوب می‌شود. او نماد نظم و قانون طبیعت است و سخن درست گفته شده، آیین خوب برگزار شده، گندم به سامان رشد کرده و... نمادی از قدرت اردیبهشت هستند. این امشاسپند مذکر نه تنها وظیفه نظارت بر برقراری نظم و عدالت در مسائل دنیا را به عهده دارد بلکه در دنیای پس از مرگ نیز مراقب است خطاکاران بیشتر از سزایشان تنبیه نشوند.
شهریور (خَشثرَه وَثیریه - Khshathra Vairya): به معنای پادشاهی و سلطنت مطلوب، مظهر توانایی، شکوه و قدرت اهورامزداست. در دنیای مادی او نماد پادشاهی عادل و درست‌کار و در دنیای معنوی نماد فرمان‌روایی بر بهشت است. تمامی فلزات، نماد شهریور بر روی زمین هستند و ایزد بیچارگان و درماندگان محسوب می‌شود. طبق اساطیر ایرانی، این امشاسپند مذکر در زمان پایان هستی با جاری کردن فلزات گداخته، سرشت انسان‌ها را مورد آزمون قرار می‌دهد.
اسپندارمد (سِپَنته اَرمَثیتی - Spanta Armaiti): به معنای صبر و حوصله، نماد زنانگی و دختر اهورامزداست که در مقر ایزدان در دست چپ اهورامزدا می‌نشیند. او الهه زمین و نماد تحمل و بردباری است، عشق، شادی، کشت و کار و پرورش گیاهان و چهارپایان او را خوشنود ساخته و دزدی، قتل و دشمنی بر روی زمین او را آزرده می‌کند. اوست که مانند زمین تمام رازها و بارها را تحمل و حفظ می‌کند.
خرداد (هئوروَتات - Haurvatat): به معنای کمال و تمامیت؛ مظهر نجات بشریت است. این امشاسپند مونث نماد و نگهبان آب و شادمانی طبیعت است.
مرداد (اَمِرِتات - Ameretat): به معنای جاودانگی و بی‌مرگی است که تجلی قدرت رستگاری و جاودانگی اهورامزدا محسوب می‌شود. این امشاسپند مونث به همراه خواهرش خرداد همواره در کنار هم هستند و مسئول رویش، جریان و حرکت زندگی می‌باشند.
در روایتی امشاسپندان شش تن و در روایت دیگر آنها هفت تن معرفی می‌شوند و از آنجا که می‌خواهیم به کامل‌ترین شکل با اساطیر ایران آشنا شویم روایات کامل‌تر را نیز بررسی خواهیم کرد.
7. سپندمینو (سپنته مئینیو - Spanta Mainiyu): نماد اصلی اهورامزدا و روح و اندیشه مقدس اوست. او تنها ایزدی است که خصوصیتی از اهورامزدا را به ارث برده که در اختیار هیچ ایزد و موجود دیگری در هستی قرار ندارد. اوست که روح زندگی در موجودات و مخلوقات دمیده و حیات مقدس را به مخلوقات عطا می‌کند.
ایزدان
امشاسپندان همراهان اهورامزدا محسوب می‌شوند که به او برای آفرینش ایزدان بعدی کمک میکنند. اهورامزدا که از نبرد پیش رو با اهریمن آگاه بود، لازم می‌داند که ارتشی از ایزدان یا خدایانی خلق کند که بتوانند در مقابل دیوهای بزرگ و کوچک ارتش اهریمن مقابله کنند.
تعدادی از این خدایان آئین زرتشتی ریشه مشترکی با خدایان کهن ایرانی دارند؛ خدایانی آسمانی نظیر مهر یا میترا (خورشید)، ناهید یا آناهیتا (خدای آب و عشق)، رَشنو (خدای عدالت)، سروش (خدای ایزد نظم و فرمان‌برداری)، وای (خدای باد)، تیشتر (خدای آب و باران)، بهرام (خدای جنگ) و رپیثوین (خدای گرما و هوای خوش)، و دیگر خدایان زمینی مانند ایزد آتش و ایزد هوم (گیاه درمان‌گر) در این دوره پس از خلقت امشاسپندان، خلق شده و قدرت‌های منحصربه‌فردی از امشاسپندان و اهورامزدا به ارث می‌برند.
این ایزدان در اساطیر ایرانی از لحاظ ظاهری ویژگی‌های عجیب و منحصربه‌فردی دارند؛ برای مثال ایزد مهر هزار گوش و هزار چشم دارد و ایزد بهرام قادر است به شکل‌های مختلف تبدیل شود.
ایزد بهرام در آئین کهن، رهبر گروه دوم خدایان یا همان دئوه‌هاست که انتظار می‌رود در آیین زرتشتی به دیو و دشمن امشاسپندان تبدیل شود اما دیوی دیگر با خصوصیات او در لشکر اهریمن پدیدار شده و بهرام به عنوان یکی از قدرت‌مندترین ایزدان در ارتش اهورامزدا باقی میماند. همچنین سه ایزد یعنی مهر یا میتر، سروش و رَشنو یا رَشن با یک‌دیگر هیأت داوران روز قضاوت را تشکیل می‌دهند.
دیدگاه‌ها و نظرات خود را بنویسید
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.
عالی بود.برای نمایشگاه هنر ، اساطیرمون رو سرچ میکردم ک مقاله های شما رسیدم.عالی
عالییییی
خیلی ممنون منتظر قسمت دوم بودم امیدوارم همینجوری ادامه داشته باشه❤️
به نظرم در ایران به اساطیر ایرلندی خیلی کم توجهی شده. کلا اقوام سلت مثل ایرلند و ولز داستانهای جذابی دارند (نمونه معروفش داستان شاه آرتور و شوالیه میزگرد) که میتونن دربارش بنویسید.
خیلی دوس دارم اساطیر ایرلندی یا سلتیک رو! بعد از اونور اساطیر اسلاوی (روسی اینا) خیلی خفنن! با ما همراه بمونید و برای دوستاتون بگید درباره این مقاله‌ها چون من هی وسطاش ناامید میشم کامنتای شما عزیزانم رو میخونم انرژی میگیرم که همینطوری قطاری همه اساطیر رو بشکافم براتون
بچها خیلیا چند خدایی قبل و ایناشون رو با زرتشت اشتباه میگیرن مثلا دوره مادها فکر کنم اهوره و امرته و بغ داشتن و رسمشون این بود که زیاد حیوون قربانی میکردن و خیلیا اهورا مزدا رو با اهوره اشتباه میگیرن و یچیز دیگه اب و اتش و خاک براشون مقدس بوده نه اینکه میپرستیدنشون مقدس با پرستیدن فرق داره
هن؟
:))) یعنی یه سری خدایان کهن داریم یه سری موجودات مقدس در آیین زرتشتی. اینارو اشتباه نگیریم با هم. زرتشتیان هم تنها به یک خالق بی‌همتا باور داشتند.
آها سپاس بابت توضیح، من به اشتباه فکر کردم میگه تو دین زرتشت برای مزدا جانداری رو قربانی میکردن، از این دست شایعات زیاد تو اینترنت دیده بودم (اگر چنین فکر میکنید لطفاً بگید).
آفرین درسته
مقاله خیلی خوب و عالی بود
ممنون از خانوم احمدی
بی صبرانه منتظر قسمت بعدی ام
پ.ن. خانم احمدی ، میشه چند کتاب و منبع که در مورد اساطیر ایران نوشته شده معرفی کنید ؟:)
بله بله. ببین من هنوز خودم دارم میگردم که منابع معتبر بیشتری پیدا کنم اما متاسفانه اساطیر ایران روایات خیلی متفاوتی دارن و خوندن یه سری منابعشون برام حقیقتن سخته
منابعی که استفاده میکنم شامل آثار ژاله آموزگار، مهرداد بهار، شاهرخ مسکوب، ابراهیم پورداوود، ذبیح‌الله صفا و وبسایت WorldHistory.org بخش ایران باستان میشه.
خیلی ممنون از منابعی که معرفی کردید ?
پ.ن. دیگه کم کم داشتم نامید میشدم که کامنتمو جواب ندید:)
خیلی منتظر این مقاله بودم نمیدونم چرا جذابیتش از دنیای نورث برای من بیشتره?♂️
خوب بود
ولی بنظرم داستان های اساطیر نورس جذابیت بیشتری دارن
هر فرهنگ و تمدنی به نظرم جذابیتای خودشو داره. نکته جالب اینه که ببین مثلن توی اروپای شمالی هوا سرد بوده و با بدبختی باید زنده میموندن برای همین اساطیرشون نسبتن خشنن خب؟ ولی بیاییم پایین یونان و روم باستان هوا خوب بوده، کشاورزی به راه بوده، بارون و آب فراوون هم داشتن برای همین اساطیرشون تم متفاوتی دارن. توی مصر، هند و ایران که تقریبن از لحاظ جغرافیایی با مشکلات مشابهی درگیر بودن می‌بینیم که بیشتر خدایانشون قدرت‌هایی در زمینه با آب، آتش، نور خورشید، باد و ... دارن که مشخصه تحت تاثیر قدرت زندگی‌بخشی طبیعت بودن.
واقعا بعضی وقت ها حسرت میخورم
از ایران باستان میتونن ۴۰ تا فیلم و بازی در بیارن اما چسبیدن به بعد از حمله اعراب
واقعا فکر کن همچین اسطوره هایی داریم اما خیلی ها هستن که خبر ندارن ولی اسم تک تک مردم کوفه رو حفظن(به لطف مختارنامه)
مختارم
مختار بن ابو عبید ثقفی
ایزد مهر هزار چشم و گوش نداشته ایزد سروش هزار چشم و گوش داشته
توی این منبعی که من ازش ایزدان رو نوشتم (شناخت اساطیر ایران - ژاله آموزگار) برای مهر چنین نوشته:
او دارنده‌ی دشت‌های فراخ است و هزار گوش و هزار چشم دارد و بازوانی بلند و توانا که می‌توانند به سوی همه‌ی جهان دراز شوند.
شما اگه میشه این منبعی که درباره سروش اینو گفته رو برام بنویسید
مقاله بعدی شش دیویه که علیه امشاسپندانن دیگه اسمشونو نمگم درسته؟
قبول نیس تو دیدی :))))
بله درسته
مثل همه نوشته های خانم احمدی عالی
خداقوت :)
تموم کنید این حرف رو که اساطير ما بهتر از فلان چیزه رقابت نمی کنیم که همشون قابل احترامند
پی نوشت: مگه مرداد خدای جنگ نبود ؟ گیج شدم
خیر بهرام بوده
فکر این که کریتوس و بهرام با هم در بیفتن هم خفنه?
تا وقتی رستم هست فک نکنم بهرام حریف قابلی باشه!!
رستم پهلوانه، بهرام خدای جنگ در اساطیر ایرانه که طبق اساطیر مقابل خدای جنگ یونان آیریس (Ares) و خدای جنگ نورس تیر (Tyr) قرار میگیره.
?
۱۰۰٪ که کریتوس می بره ولی ایده باحالیه
دِ!
به نظر من رستم دربرابر هرکول واقعا نبرد جذاب‌تری هست و معلومه که رستم میبره ?.
مقاله مفیدی بود ??
ممنون خانم احمدی . خیلی منتظر قسمت دوم بودم . البته به نظرم تا اون جایی که تحقیق کردم ، امشاسپندان شش تن بودن
بله در مقاله قبلی هم شش تن معرفی شدن اما چون در روایتی هم هفت تن معرفی شدن خواستم به اون هم توی این مقاله اشاره شه
عالی
فقط اگه اسم قسمت مقاله رو می‌نوشتید بهتر بود.
مثلاً الآن این میشه: "اساطیر ایران بخش دوم"
بخشِ دومه دیگه، مگه نه؟ ?
هزاره اول که عزیزان برای خودشون در صلح و صفا زندگی میکردن هزاره دوم اهریمن میاد شلوغ میکنه و بعد اهورامزدا تصمیم میگیره لشکری از ایزدان بسازه. در همین دوره هم اهریمن شروع میکنه لشکری از دیوان بسازه که هفته بعد اونارو بررسی میکنیم. (گیف خنده شیطانی)
بابا گور پدر هرچی god of war و game of therons ??
بیاید اینارو بخونید کیف کنید ❤️❤️
دقیقا اونا باید جلوی اساطیر ما لنگ بندازن
خیلی عالی لطفا پرقدرت ادامه دهید
خیلی خیلی تشکر میکنم از خانم احمدی بابت این سری مقالات
تو چند ماه اخیر برای هیچ چیزی هایپ نبودم که برای این مقالات هستم
شما همتون فرزندان عزیز من هستید 3>
مارول تو کدوم کمیک از اساطیر ایران استفاده کرده؟
Thor_26_Hercules_Encyclopaedia_Mythologica_Vol_1
خسته نباشید خانوم احمدی
عالی بود لذت بردم
فقط اون عکس اخری میتراست نه بهرام
درست میگید، اصلاح شد :)
درود بر نویسنده - خداییش نمی دونستم چنین بستر جالب داستانی و اسطوره ای در ایران داریم - جون میده برای ساختن بهترین بازی ها و فیلم ها
تازه این اول کاره
وقتی به قسمت شاهنامه برسه می بینیم که چقدررر پتانسیل عظیمی برای اقتباس توی مدیوم های سینما و گیم و ... داره
به عنوان مثال داستان نبرد رستم و اَکوان دیو که هر لحظه که می خوندمش در حال تصور بودم که اگه این داستان گیم بود چی میشد..
من خودم به شخصه برای رسیدن به بخش حماسی اساطیر ایران بی‌اندازه هایپ دارم
شما کدوم داستان شاهنامه رو بیشتر می پسندین خودتون؟
درود و سپاس و زنده باد
درود بر شما
اگر مسئولین ما به این داستان اهمیت میدادن پر فروش ترین بازی ها و فیلم ها از این داستان ها بود
حق با شماست - به امید روزهای بهتر
قضیه جایی باحال تر میشه که هنوز هم این خدایان و اساطیر در بین مردم هستند و حتی اسامی فرزندانشون رو انتخاب میکنند و این یعنی هنوز به فراموشی سپرده نشدند...
افسوس که یه همچین درّ گران بهایی رو ول کردن و چسبیدن به مختار و جومونگ...
مقاله بشدت زیبایی بود?❤️
سپاس...
به امید روزهای بهتر
بسیار عالی و لذت بخش بود خواندن یک همچین مقاله ای
جالبه بیشتر اسامی اساطیر ایرانی هنوز هم استفاده میشه و مردم هنوز هم برای بچه هاشون از این اسم ها استفاده میکنن
ولی مثلا مردم یونان و منطقه اسکاندیناوی خیلی کم از اسم اسطوره هاشون استفاده میکنن.
مقاله خیلی خوبی بود
بی صبرانه منتظر قسمت های بعدی ام
مارول از ما کمیک ساخته، ولی خودمون....
وقتی خودمون قدر چیزهایی رو که داریم نمیدونیم.....
ولی خب مارول واقعن فقط از اسامی استفاده کرده حتا یکی از کرکترها درست به تصویر کشیده نشدن.
از خشایارشاه هم کمیک ساخته ولی.... اونا دلشون به حال ما نمیسوزه بیشتر بد جلوه میدن
عالی واقعا ممنون
این همه تاریخ غنی داریم
ولی بازم برای مختار و حضرت یوسف فیلم میسازیم
هعی
الان مذهب تو کشور ما حرف اول و میزنم
به نظر من نباید مذهب و سیاست رو قاطی کرد چون نتیجش میشه وضع الان کشور
حرف حق
خیلی ببخشید ولی داری برعکس میگی اگه مذهب و سیاست رو از هم جدا کنی اوضاع به هم میریزه دقیقا مثل غرب بعد از رنسانس که دچار سکولاریسم شدش و مشکل بزرگی رو به وجود میاره و باعث میشه امور سیاسی کشور بی قید و شرط بشن و سوء استفاده مسئول ها بیشتر بشه، دین و مذهب باعث یکسری محدودیت ها میشه که یکسری جرائم رخ ندن
شاید شما راست میگی
پ.ن:برگشتنت رو تبریک میگم
سلام دود من که نمیرم، هر روز نگاه سایت میکنم، کامنت نمیزارم حوصله زیاد بحث و جدل ندارم xD
تا حدودی موافقم یه کشور باید قوانین اش رو بر پایه اعتقادات مردمش برپا کنه
ولی اونطوری چون خیلی از کشور ها دیگه باهاش فرق دارن میشه درخت گردو تو جنگل کاج و تو دیپلوماسی به مشکل می خوره.
ما کلا فرهنگ خودمونو ول کردیم چسبیدیم به فرهنگ کشور های عربی ?
اگه یه نقطه از غربی بکنی چی میشه؟
میشه عربی :)
واقعا از این کوته انديشي حالم به هم می خوره
ایران قبل از اسلام هم فرهنگ غنی داشت هم بعدش تو هر دو دوره ایرانیا غنی ترین فرهنگ رو داشتن
ولی بعد از این ۲۰۰ سال آخر که باستان گرایی و غرب زدگی به اوج خودش رسید
شد این
اول کریسمس و هالووین رو جشن نگیریم بعد بگیم عرب فلان عرب بهمان
چقدر کینه ای تو ۲۰ سال پیش پیش ساختن تو هنوز ول نکردی
شاید بخاطر اینه که خودشونم ۲۰ ساله ساختن خودشون مال خودشونو ول نکردن?
ایول به توان ۶
تشکر از خانم احمدی
مقاله عالی و تکمیل بود و هیچ کم و کسری نداشت
بسیار لذت بردم
وقتی میبینم که یه همچنین اساطیر خفن و پر و پیمونی داریم واقعا حال میکنم لذت میبرم
واقعا اساطیر ما هیچی کم نداره تازه از خیلی لحاظ از اساطیر اسکاندیناوی و مصر و یونان و ... جلو تر بوده و قوی تر بوده
مقاله عالی بود
خیلی خفن بود خداییش
خسته نباشید واقعا مقالات جذاب و ارزشمندی هستن?