۱۳ ساخته که نباید جایزه بهترین فیلم اسکار را می‌بردند

جوایز آکادمی که با نام اسکار شناخته می‌شود، مراسمی سالیانه برای فیلم‌سازان است که در طی آن بهترین‌های هر سال انتخاب می‌شوند. با وجود دیگر مراسم‌ها همچون بفتا، برلیناله، جشنواره فیلم ونیز و خیلی موارد دیگر ولی این اسکار است که بیش از همه توجه‌ها را به خود جلب می‌کند تا به عنوان مهم‌ترین و معتبرترین مراسم بین همگان شناخته شود.

در جوایز آکادمی، هنرمندان و ساخته‌ها در دسته‌بندی‌های گوناگون قرار می‌گیرند و در انتها بهترینِ هر کتگوری اعلام می‌شود. تا به حال هنرمندان بزرگ و ساخته‌های قابل تحسینی برنده جایزه اسکار شده‌اند؛ البته تعدادی نیز هستند که به این جایگاه نرسیده‌اند… دست‌کم تا کنون.

ولی گاهی اوقات (و شاید حتی بیش‌تر از «گاهی») برنده‌های جوایز آکادمی چندان مورد پذیرش همگان قرار نمی‌گیرد. در هر حال، به عنوان زیر ذره‌بین‌ترین و پر سر و صداترین مراسم سالیانه مربوط به صنعت فیلم‌سازی، توجه‌هات و در نتیجه دیدگاه‌های زیادی نسبت به انتخاب بهترینِ هر دسته‌بندی از دید عمومی وارد می‌شود.

درست است که نمی‌شود نظر مثبت همگان را جلب کرد، ولی جوایز آکادمی در بعضی از انتخاب‌های خود به راحتی نظر منفی همگان را برمی‌انگیزدند. روند و سیاست‌های اسکار مسیر خاصی را می‌پیمایند و همیشه نقد به آن‌ها وارد است؛ از دنبال کردن ترندهای روز اجتماعی و فرهنگی برای تظاهر به هم‌سویی و تأثیرگذار بودن در این دست تحولات تا نادیده گرفتن برخی از آثار ژانرهایی مثل وحشت، کمدی، اکشن، علمی تخیلی و تعدادی ژانر دیگر. ولی گاهی این نقدها به اوج خود می‌رسند.

در این نوشتار می‌خواهیم به سراغ ۱۳ مورد برویم که شاید در آن‌ها «بهترین فیلم» دسته‌بندی «بهترین فیلم سال» به درستی و شایستگی کامل انتخاب نشده باشند. هر چند به طور کلی همگان در بیش‌تر مواقع قبول دارند وقتی فیلمی نامزد جایزه بهترین فیلم سال اسکار می‌شود، یعنی آن فیلم واقعاً جزو بهترین‌های آن سال است. پس مقایسه این نوشتار بین بهترین‌هاست نه بهترین و بدترین‌ها. همچنین فراموش نکنید که سری به مقاله فیلم های برنده اسکار بزنید و با برخی از این آثار آشنا شوید.

---

Green Book

• دیگر نامزدها:
  • Black Panther
  • BlacKkKlansman
  • Bohemian Rhapsody
  • The Favourite
  • Roma
  • A Star Is Born
  • Vice

انتخاب فیلم Green Book به عنوان بهترین فیلم سال ۲۰۱۸ نظرات مخالف زیادی را برانگیخت. درست است که ایفای نقش ویگو مورتنسن و ماهرشالا علی در Green Book عالی بود (و به همین دلیل نامزدی و پیروزی در اسکار به دست آوردند) ولی یک ماجرای مربوط به تضادها و روابط نژادی آن هم در حالی که یک ساخته کم‌نظیر همانند Roma (با نامزدی در ۱۰ دسته‌بندی گوناگون) حضور داشت کمی بد سلیقگی است. Roma این فرصت را داشت که یک سال پیش از Parasite تبدیل به نخستین فیلم غیرانگلیسی زبان برنده جایزه بهترین فیلم سال اسکار شود ولی انتخاب جوایز آکادمی چیز دیگری بود.

Moonlight

• دیگر نامزدها:
  • Arrival
  • Fences
  • Hacksaw Ridge
  • Hell or High Water
  • Hidden Figures
  • La La Land
  • Lion
  • Manchester by the Sea

شاید این مورد یکی از به یادماندنی‌ترین لحظات تاریخ اسکار را رقم زده باشد. وقتی که کارت اشتباهی برای بهترین فیلم به دست اعلام‌کنندگان رسیده بود و با یک کوتاهی، اعضای سازنده La La Land به روی استیج آمدند. البته تنها چند ثانیه طول کشید تا این اشتباه اصلاح شود و جایزه به Moonlight برسد.

نه این که Moonlight فیلم ناشایسته‌ای باشد ولی این که La La Land با تمام شکوهش (بیش‌ترین نامزدی مشترک در تاریخ اسکار و بیش‌ترین برد سال) برنده نشود و از طرف دیگر ساخته‌هایی همچون Arrival و Hell or High Water در ژانرهای علمی تخیلی و جنایی باشند (که مورد پسند اسکار نیستند) تا جایزه به فیلمی که روی امواج اجتماعی قرار می‌گیرد برسد کمی باعث پیچیدگی می‌شود؛ آیا این فیلم واقعاً به خاطر محتوایش برنده اسکار شد یا به خاطر جنبه اجتماعی‌اش؟

Spotlight

• دیگر نامزدها:
  • The Big Short
  • Bridge of Spies
  • Brooklyn
  • Mad Max: Fury Road
  • The Martian
  • The Revenant
  • Room

برخی سال‌ها چند فیلم خوب داریم و بحث سر این که کدام یک «بیش‌تر» شایسته بردن جایزه بهترین فیلم سال هستند؛ مثل همان مورد قبلی لیست. در بعضی سال‌ها نه نامزدها فیلم‌های آن چنان به یادماندنی هستند و طبیعتاً نه انتخاب پایانی. ولی در برخی موارد گزینه‌های جذابی در دسته‌بندی بهترین فیلم سال قرار می‌گیرند و ناگهان معمولی‌ترین آن‌ها انتخاب می‌شود؛ دقیقاً مثل Spotlight. برنده شدن این فیلم بیش‌تر به همان قضیه سوار شدن آکادمی اسکار روی موج‌های اجتماعی برمی‌گردد تا هر چیز دیگر.

درست است که ماجرای به تصویر کشیده شده در Spotlight یک اتفاق مهم اجتماعی در دنیای واقعی به شمار می‌رود ولی صرف ساختن یک فیلم از روی آن به معنای پدید آوردن بهترین فیلم سال نیست. البته باید اعتراف کرد که نامزدهای دیگر هم شانس چندانی در برابر یک درام اجتماعی نداشتند؛ در هر حال اکشن‌ها و علمی تخیلی‌هایی چون Mad Max: Fury Road و The Martian مورد پسند اسکار برای بهترین فیلم نیستند. The Revenant نیز با بیش‌ترین نامزدی سال (۱۲) و برنده شدن لئوناردو دی‌کاپریو به عنوان بهترین بازیگر مرد به اندازه کافی مورد توجه قرار گرفته بود.

Argo

• دیگر نامزدها:
  • Amour
  • Beasts of the Southern Wild
  • Django Unchained
  • Les Misérables
  • Life of Pi
  • Lincoln
  • Silver Linings Playbook
  • Zero Dark Thirty

آکادمی اسکار اگر یک چیز را از درگیر شدن در تحولات اجتماعی و فرهنگی بیش‌تر دوست داشته باشد، به تصویر کشیدن صنعت فیلم‌سازی هالیوود به عنوان یک پدیده فرای سرگرمی و تغییر دهنده زندگی‌هاست. حالا چه موضوعی بهتر از نجات داده شدن جان شهروندان آمریکایی با پوشش صنعت فیلم‌سازی؟ Argo دقیقاً در همین دسته‌بندی جا می‌گیرد و حتی شاید عوامل سیاسی نیز در پررنگ‌تر شدن این ساخته تأثیرگذار باشند. می‌شود گفت که وضعیت Argo کمی شبیه به Spotlight است: یک فیلم با موضوعی فرای سرگرمی. ولی یک تفاوت وجود دارد و آن این که حتی دیگر نامزدهای دوره ۸۵ام آکادمی اسکار با سبک فکری این مراسم هم‌سو هستند و انتخاب Argo بین تمام این فیلم‌ها توی ذوق می‌زند.

The King’s Speech

• دیگر نامزدها:
  • Black Swan
  • The Fighter
  • Inception
  • The Kids Are All Right
  • 127 Hours
  • The Social Network
  • Toy Story 3
  • True Grit
  • Winter’s Bone

گاهی نیز عامل زمان است که باعث می‌شود متوجه انتخاب اشتباه یک فیلم به عنوان بهترین فیلم سال شوید. کافی‌ست نگاهی به لیست دیگر نامزدهای این سال کنید تا نام فیلم‌های ماندگاری همچون The Social Network دیوید فینچر، Inception کریستوفر نولان، Black Swan دارن آرونوفسکی و حتی Toy Story 3 را ببینید و با خود بگویید چگونه در بین این ساخته‌ها The King’s Speech برنده جایزه اسکار بهترین فیلم سال شده است… شاید دست‌های پشت پرده هاروی واینستین در کار بوده‌اند!

Slumdog Millionaire

• دیگر نامزدها:
  • The Curious Case of Benjamin Button
  • Frost/Nixon
  • Milk
  • The Reader

در بین نامزدهای ۸۱امین دوره جوایز اسکار شاهد اسامی فیلم‌های ماندگاری همچون The Curious Case of Benjamin Button دیوید فینچر و The Dark Knight کریستوفر نولان… نه، فیلم The Dark Knight کریستوفر نولان که یکی از محبوب‌ترین، خوش‌ساخت‌ترین و بهترین فیلم‌های ابرقهرمانی و اکشن تاریخ هالیوود به شمار می‌رود حتی در بین نامزدهای بهترین فیلم اسکار این سال قرار نگرفت. هر چقدر هم Slumdog Millionaire فیلم خوبی باشد ولی فکر می‌کنید بین این این ساخته و The Dark Knight کدام یک موفق‌تر عمل کرده و این روزها هنوز هم سر زبان‌هاست؟ شاید ماجرا به همان تنفر اسکار از فیلم‌های ابرقهرمانی و اکشن بازمی‌گردد؟

حالا بگذارید طور دیگر به این جریان نگاه کنیم: بعد از انتخاب‌های این سال بود که اسکار تعداد نامزدهای هر بخش را از ۵ به ۱۰ رساند (با بهانه بازگشت به دوران نوستالژیک اسکار، چیزی حدود ۶۰ سال پیش!) تا شاید از میزان انتقادها علیه خودش بکاهد.

Crash

• دیگر نامزدها:
  • Brokeback Mountain
  • Capote
  • Good Night, and Good Luck
  • Munich

همان طور که در بیش‌تر موارد می‌بینید، درام‌های اجتماعی حول محور مباحث نژادی در سال‌های اخیر به شدت مورد علاقه اسکار و داورانش هستند. ماجرای Crash نیز چیزی شبیه به Green Book به نظر می‌رسد. در حالی که بیش‌تر مخاطبان انتظار داشتند درام پرجرئت Brokeback Mountain (حتی بالاتر از اثری پرتنش همانند Munich) برنده جایزه بهترین فیلم سال آکادمی شود ولی باز هم یک شگفتی دیگر خلق شد. انتخاب Crash به گونه‌ای رقم خورد که اکثر منابع آن را به عنوان بدترین (یا دست کم یکی از سه بدترین) ساخته‌های برنده بهترین فیلم سال اسکار در هزاره نوی میلادی معرفی کرده‌اند.

Chicago

• دیگر نامزدها:
  • Gangs of New York
  • The Hours
  • The Lord of the Rings: The Two Towers
  • The Pianist

زمانی موزیکال‌ها محبوب هالیوود و اسکار بودند و خیلی راحت در فصل جوایز جا می‌گرفتند و حتی برنده می‌شدند. ولی پس از آغاز هزاره جدید این توجه ویژه کم‌تر شده است؛ چه از طرف مخاطبان و چه تا حدودی هم از طرف خود آکادمی. به طور کلی Chicago یک ساخته پرجرئت به شمار می‌رود که به سراغ ژانر موزیکال رفته و به خوبی آن را پیاده کرده است.

اگر توجهی به دیگر نامزدها نداشته باشیم، Chicago یک ساخته شایسته به نظر می‌رسد ولی وقتی دیگر نامزدها ساخته‌هایی همچون دومین فیلم تریلوژی ارباب حلقه‌های پیتر جکسون (یادآوری: فیلم سوم برنده بهترین فیلم سال و فیلم نخست نامزد بهترین فیلم سال شد)، The Pianist رومن پولانسکی و حتی Gangs of New York مارتین اسکورسیزی هستند، شاید یک نامزدی برای Chicago بس می‌بود. برای این یکی باید یک کارت هزار آفرین به مقصد زندان برای هاروی واینستین بفرستند.

Shakespeare in Love

• دیگر نامزدها:
  • Elizabeth
  • Life Is Beautiful
  • Saving Private Ryan
  • The Thin Red Line

گفته بودیم که آکادمی اسکار خیلی فیلم‌های اکشن و جنگی را دوست ندارد و بهترین نمونه آن به اسکار ۷۱ام برمی‌گردد. سه فیلم Life Is Beautiful روبرتو بنینی، Saving Private Ryan استیون اسپیلبرگ و The Thin Red Line ترنس مالیک در نظر بسیاری از بینندگان جزو بهترین فیلم‌های حول محور موضوع جنگ در تاریخ سینما به شمار می‌روند. با این وجود هیچ کدام از این ساخته‌ها نتوانستند با فیلم درام عاشقانه Shakespeare in Love که در آن سال بیش‌ترین نامزدی و بیش‌ترین برد را به دست آورد رقابت کنند. نمی‌دانم دلیل این برد دقیقاً چه می‌تواند باشد ولی نام هاروی واینستین را می‌توان در بین تهیه‌کنندگان این اثر دید.

Dances with Wolves

• دیگر نامزدها:
  • Awakenings
  • Ghost
  • The Godfather Part III
  • Goodfellas

فیلم Dances with Wolves به قدری خوش ساخت بود که بتواند بیش‌ترین جایزه و نامزدی اسکار ۶۳ام را به نام خود بزند. ولی این اتفاق نباید در سالی می‌افتاد که Goodfellas مارتین اسکورسیزی نیز در مراسم حضور داشت؛ فیلمی که به عقیده بسیاری جزو برترین فیلم‌های گنگستری و جنایی تاریخ است. هنوز هم بعد از گذشت بیش از دو دهه مخاطبان به سراغ این فیلم می‌روند؛ و نه فقط بینندگان بلکه سازندگان نیز Goodfellas را به عنوان منبع الهام خود برای ساخت آثار مافیایی و گنگستری قرار می‌دهند. آن هم فیلمی که تنها برنده اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شد و نتوانست ۱۶ سال پیش از The Departed برای اسکورسیزی اسکار بهترین فیلم و بهترین کارگردان را به ارمغان بیاورد.

Chariots of Fire

• دیگر نامزدها:
  • Atlantic City
  • On Golden Pond
  • Raiders of the Lost Ark
  • Reds

در سالی که Reds بیش‌ترین نامزدی را به نام خود کرد و Raiders of the Lost Ark بیش‌ترین جایزه اسکار را با خود به خانه برد، Chariots of Fire به عنوان یکی از فیلم‌های هم‌سو با خط فکری داوران آکادمی اسکار تبدیل به بهترین فیلم سال شد. درست است که Raiders of the Lost Ark اسپیلبرگ توانست دنیای فیلم‌های اکشن و ماجراجویی را زیر و رو کرد و حتی امروز نیز بعد از حدود ۴ دهه از اکرانش مورد پسند مخاطبان است و از طرف دیگر فیلم Reds گزینه مورد انتظار بیش‌تر مخاطبان برای بهترین فیلم سال بود اما به نظر اسکار یک درام تاریخی دیگر با چاشنی بریتانیایی‌ها را به هر چیز دیگری ترجیح می‌داد.

Ordinary People

• دیگر نامزدها:
  • Coal Miner’s Daughter
  • The Elephant Man
  • Raging Bull
  • Tess

آکادمی اسکار دوست دارد توجه‌ها را به یک فیلم بیوگرافی جلب کند ولی به طرز عجیبی درام Ordinary People رابرت ردفورد به Raging Bull مارتین اسکورسیزی و The Elephant Man دیوید لینچ در اسکار ۵۳ام ترجیح داده شد؛ هم از نظر بهترین فیلم و هم از نظر بهترین کارگردان. شاید خشونت و تلخی جامعه که در این دو اثر به تصویر کشیده می‌شوند مورد پسند روح حساس داوران آکادمی نبود. البته این را هم در نظر داشته باشید که The Shining استنلی کوبریک نیز در همین سال منتشر شد و در هیچ کدام از دسته‌بندی‌ها جا نگرفت؛ چه برسد به بهترین فیلم و بهترین کارگردان!

Grand Hotel

• دیگر نامزدها:
  • Arrowsmith
  • Bad Girl
  • The Champ
  • Five Star Final
  • One Hour with You
  • Shanghai Express
  • The Smiling Lieutenant

در این نوشتار بیش‌تر تلاش داشتیم تا روی فیلم‌های انتخاب شده در سال‌های اخیر تمرکز کنیم؛ یا دست کم نمی‌خواستیم که به حدود ۱ قرن پیش بازگردیم. ولی این موردی بود که نمی‌شد از آن گذشت. بهترین فیلم‌های سال اسکار معمولاً ساخته‌هایی هستند که در بخش‌های مختلف سرآمدند و نامزدی‌های گوناگونی به دست می‌آورند.

در این لیست هم نمونه‌های زیادی از آن‌ها را دیدید؛ گاهی این نامزدی‌ها باعث می‌شوند تا یک ساخته راحت‌تر جایزه بهترین فیلم سال را ببرد و گاهی جایگزینی برای باخت در دسته‌بندی بهترین فیلم سال هستند. ولی ماجرای Grand Hotel از آن جایی جالب است که در هیچ دسته‌بندی دیگری حتی نامزد نیز نشده بود ولی جایزه بهترین فیلم سال را مال خود کرد!

---

دیدگاه شما در مورد ناشایسته‌ترین ساخته‌های برنده جایزه اسکار بهترین فیلم سال چیست؟ آیا فیلم دیگری باید به این لیست اضافه می‌شد؟ یا فیلمی به نادرستی در این لیست قرار گرفته است؟ دیدگاه‌های خود را در این باره با ویجیاتو به اشتراک بگذارید.