اثرات گاز گلخانه ای بر محیط زیست که حتما باید بدانید!

مقداری از انرژی خورشیدی بعد از راه‌یابی به جو زمین، همان‌جا محبوس می‌شود و نمی‌تواند به فضا بازگردد. وجود اثر گلخانه‌ای، باعث می‌شود که این انرژی در جو زمین با گازهای گلخانه‌ای جا به جا و آزاد شود. جالب است بدانید که بدون اثر گلخانه ای، زمین دمایی صفر درجه خواهد داشت و این امری طبیعی است.

اما شاید از خود بپرسید که اثر گلخانه ای چگونه کار می‌کند و چرا با وجود ایجاد دمایی مناسب برای زمین، باز هم ضرر دارد؟

برای پاسخ به این سوال باید گفت، انرژی خورشیدی جذب شده در سطح زمین، به صورت گرما به جو برمی‌گردد. اما وجود گازهای گلخانه ای باعث می‌شود که این انرژی از جو خارج نشود. چون این گازها انرژی خورشیدی را جذب می‌کنند. دلیل این امر نیز ساختار مولکولی آن‌هاست که باعث جذب گرما و تبدیل کردن آن به گاز گلخانه ای یا برگشت به فضا می‌شود.

این گازها شامل دی اکسید کربن، بخار آب، متان و اکسید نیتروژن می‌شوند و دارای ملکول‌هایی سه یا چنداتمی هستند. پیوند میان اتم‌های هر یک از مولکول‌های آن‌ها، به قدری سست است که به هنگام جذب گرما به ارتعاش در می‌آیند. در نهایت این مولکول‌های ارتعاشی باعث آزاد شدن تشعشعات و انرژی گرمایی می‌شوند و این آزادسازی نیز با گرم‌تر شدن جو زمین همراه است.

همانطور که در بسیاری از منابع مربوطه هم ذکر شده، تا این‌جای کار گازهای گلخانه ای نه تنها برای زمین و محیط زیست ضرر ندارند؛ بلکه باعث ایجاد دمایی مطبوع، برای زندگی انسان در جو زمین هم می‌شوند. اما سوال اینجاست که چگونه ممکن است که اثر گلخانه ای و گازهای آن وارونه و در جهت ضرر محیط زیست کار کنند؟

برای پاسخ به این سوال قرار است در ادامه با مشکلات اثر گلخانه ای و راهکارهای جلوگیری و کاهش این مشکلات بیشتر آشنا شوید!

اثر گلخانه ای چه مشکلاتی ایجاد می کند؟

گازهای گلخانه ای در جو زمین موجودند. اما به طور کلی وجود بیش از حد آن‌ها باعت تاثیرات منفی روی موارد زیر می‌شود:

·         دمای کره زمین

با اضافه شدن بیش از حد گازهای گلخانه ای به زمین، اثر گلخانه ای نیز قوی‌تر عمل می‌کند و باعث گرم‌تر شدن آب و هوا و افزایش دمای کره زمین می‌شود. اما سوال اینجاست که این اتفاق چگونه رخ می‌دهد؟

گازهای گلخانه ای، به صورت طبیعی و با فرآیندهای مختلف ایجاد می‌شوند و بخشی از ترکیبات جو زمین را تشکیل می‌دهند.

همان‌طور که گفته شد، وجود طبیعی گاز گلخانه ای در حد طبیعی ایرادی ندارد. چون این گازها، دمای سیاره زمین را تا 15 درجه سانتی‌گراد نگه می‌دارد. اما طبق تحقیقات صورت گرفته در این زمینه، متاسفانه فعالیت‌های انسانی در حدود یک قرن اخیر، باعث اختلال تعادل انرژی و گرمای زمین شده است.

انسان با مصرف سوخت‌های فسیلی دی اکسید کربن بیشتری را به هوا اضافه می‌کند و همین امر نیز باعث ایجاد گرمای اضافی در نزدیکی زمین و افزایش آزاردهنده دما می‌شود.

گازهای دیگر مانند متان و اسید نیتروژن نیز در حال افزایش هستند و سوزاندن سوخت‌های فسیلی، مقدار همه گازهای گلخانه ای را افزایش می‌دهد. با افزایش این گازها نیز، عبور و خرج گرما از اتمسفر زمین متوقف می‌شود. همین امر باعث می‌شود تا گازهای گلخانه ای این گرما را جذب و دوباره به جو ساطع کنند.

·         لایه اوزون

لایه اوزون، در استراتوسفر قرار دارد و بیشتر اتمسفر را تشکیل می‌دهد. وظیفه این لایه، جذب پرتوهای فرابنفش و جلوگیری از تابش اشعه‌های خطرناک خورشید به سطح زمین است.

یکی از عوامل تخریب‌کننده و شکننده لایه اوزون، گازهای گلخانه ای معروف به کلروفلورکربن‌ها و اکسید ازت هستند. این گازها در بسیاری از محصولات استفاده می‌شوند و برای همین در جو زمین هم قرار دارند. در واقع اثر گلخانه ای و گازهای گلخانه ای، حتی باعث از بین رفتن مولکول‌های لایه اوزون هم می‌شوند و آن را نازک می‌کنند.

·         آلودگی هوا

تغییرات آب و هوایی، باعث شده است که بخش قابل توجهی از زمین برای زندگی مناسب نباشد. چون دچار انتشار بیشتر گازهای گلخانه ای، حلقه‌های بازخورد آب و آلودگی شدید هوا شده‌اند.

اثر گلخانه ای باعث آلوده‌تر شدن هوا نیز می‌شود و اکوسیستم طبیعی را از بین می‌برد. در اثر تجمع گازهای گلخانه ای مانند اکسید ازت و گوگرد، مه دود ایجاد می‌شود. این پدیده آلودگی هوا را بیشتر می‌کند و با انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از خودروها، صنایع، آتش سوزی‌های کشاوزی و جنگل‌ها و واکنش‌های شیمیایی بین مواد، این امر تشدید می‌شود.

·         اسیدی شدن آب

افزایش غلظت دی اکسید کربن به عنوان اصلی‌ترین گاز گلخانه ای، باعث تغییر PH آب‌های سطحی اقیانوس‌ها و اسیدی شدن آن‌ها تا 30 درصد می‌شود. به طور کلی آب اقیانوس و دریاها، حدود 30 درصد از دی اکسید کربن موجود در جو را جذب می‌کند. اما فعالیت‌های انسانی مانند سوزاندن سوخت‌های فسیلی و تغییر کاربری زمین‌ها، باعث افزایش میزان دی اکسید کربن جذب‌شده توسط اقیانوس‌ها می‌شود.

در این هنگام است که جذب اضافه دی اکسید کربن، به ایجاد واکنش‌های شیمیایی و افزایش غلظت یون‌های هیدروژن کمک می‌کند. همین امر، باعث کاهش PH آب دریا و اسیدی‌تر شدن آن می‌شود.

این تغییرات شیمیایی، بر زندگی موجودات دریا تاثیر می‌گذارد و اکوسیستم آن‌ها را نیز به خطر می‌اندازد. چون توانایی بسیاری از ماهی‌ها، مانند دلقک ماهی در شناخت شکارچی کم شده و کل شبکه غذایی در معرض خطر قرار می‌گیرد.

راهکارهای کاهش اثرات گاز گلخانه ای بر محیط زیست

با توجه به خطرناک بودن اثر گلخانه ای برای آینده محیط زیست، همه ما باید برای جلوگیری از انتشار این گازها تلاش کنیم. این تلاش نیز شامل انجام کارهای ساده اما موثری چون موارد زیر، برای کاهش تولید این گازهاست:

• پیاده‌روی برای رسیدن به مقاصد نزدیک و استفاده از وسایل نقلیه عمومی و دوچرخه برای انجام امور روزانه
• رعایت کردن حد مجاز سرعت در رانندگی و افزایش تدریجی شتاب ماشین
• تنظیم باد به موقع لاستیک‌های ماشین
• توجه به استانداردهای آلایندگی خودرو و پرمصرف نبودن آن در هنگام خرید
• خاموش کردن ماشین هنگام قرارگیری در ترافیک و توقف ماشین
• خاموش کردن چراغ‌های اضافی در خانه و محل کار
• استفاده از وسایل الکتریکی با برچسب انرژی و کم‌مصرف
• استفاده از انرژی‌های پاک برای انجام کارها
• استفاده از پلاستیک‌های قابل بازیافت
• استفاده نکردن هم‌زمان وسایل برقی در خانه و محل کار
• عایق کردن درها و پنجره‌ها و جلوگیری از اتلاف انرژی
• استفاده از محصولات ارگانیک و طبیعی خوراکی
• چک و بررسی منظم وسایل برقی وگرمایشی برای رفع عیب و مصرف انرژی کم‌تر
• کاشت درخت در فضای سبز حیاط خانه و محل کار
• استفاده از کودهای طبیعی در باغبانی
• استفاده و نصب رابط‌های صرفه‌جویی در آشپزخانه و حمام برای مصرف کم‌تر آب
• استفاده بهینه از کاغذ

نتیجه‌گیری

همان‌طور که گفته شد، اصلی‌ترین دلیل مضر بودن گازهای گلخانه ای، افزایش دمای کره زمین و آب شدن یخ‌های قطبی است. این اتفاق، به طور کلی باعث تغییر اکوسیستم می‌شود و زندگی را چه برای انسان‌ها و چه برای موجودات زنده دیگر سخت می‌کند. در نتیجه باید برای جلوگیری از تولید گازهای گلخانه‌ای، تلاشی مضاعف داشت و از انتشار بیشتر آن‌ها جلوگیری کرد.

جالب است بدانید که همه گازهای گلخانه ای اگر به اندازه وجود داشته باشند، باعث حیات و مانایی زمین نیز می‌شوند.

منبع: https://www.noaa.gov/education/resource-collections/ocean-coasts/ocean-acidification