نقد فیلم Jeanne Du Barry – پادشاه و معشوقه فرومایه

Jeanne Du Barry یک فیلم درام و تاریخی جدید است که کارگردانی آن را مایون (Maïwenn) بر عهده داشت. خود مایون و جانی دپ به عنوان کاراکتر‌های اصلی در Jeanne Du Barry به ایفای نقش می‌پردازند. شاید نام مایون چندان برای شما آشنا نباشد، اما او یک بازیگر و کارگردان سرشناس فرانسوی الجزایری است که با فیلم Polisse سابقه دریافت جایزه هیئت داوران جشنواره فیلم کن را دارد.

Jeanne Du Barry هفتمین فیلمی است که مایون نوشته و کارگردانی کرده است که در آن جانی دپ در نقش لویی پانزدهم و خود مایون به عنوان معشوقه غیر اشرافی پادشاه هنرنمایی می‌کنند. پیر ریچارد، بنجامین لاورنه، نومی لووفسکی، پاسکال گرگوری، ملویل پوپا و هند مو به عنوان بازیگران فرعی در این فیلم حضور دارند. Jeanne Du Barry که محصول مشترک فرانسه، بلژیک و بریتانیا است، یکی از گران‌ترین فیلم‌های فرانسوی سال ۲۰۲۳ به شمار می‌رود.

روایتی از عشاق در طبقه اجتماعی متفاوت!

Jeanne Du Barry روایت یک دختر از طبقه پایین جامعه است که با مادر آشپز خود زندگی می‌گذراند. او که شیفته علم و هنر است، نوجوانی خود را به سختی گذرانده. در جوانی این دختر که راه و چاه زندگی را آموخته، از هوش و زیبایی خود استفاده می‌کند تا با تحریک ثروتمندان در جامعه اشراف زاده ظهور کند. او با دلبری از فرد رده بالا به خانه آن‌ها پای می‌گذارد و در نهایت از طریق این مرد با پادشاه آشنا می‌شود.

این دختر جوان در ادامه داستان به عنوان مادام دو بری، خیلی زود به شخص مورد علاقه پادشاه فرانسه (لویی پانزدهم) تبدیل می‌شود. با ظهور عشق بین این دو نفر شرایط زندگی برای مادام دو بری و لویی پانزدهم بهتر می‌شود. در واقع آن‌ها با کنار هم بودن بر تمامی اصول اخلاقی اشرافی پای می‌گذارند. این دو به خاطر عشق نگاه قضاوت گرایانه درباریان را بر خود تحمل می‌کنند. با این وجود بعد از گذر سال‌ها به وضع موجود عادت می‌کنند و یاد می‌گیرند که تنها چیزی که اهمیت دارد، حال خوبشان در کنار یکدیگر است. شرایط بر همین منوال می‌گذرد تا این که با بیماری لویی پانزدهم موقعیت مادام دو بری در کاخ ورسای به خطر می‌افتد.

پادشاهی دلسرد و معشوقه‌ای سرکش

جانی دپ با ایفای نقشی گیج و منگ به عنوان پادشاهی که پوچی با روان و جانش گره خورده به پرده سینما برمی‌گردد. او که تمام رفتار درباریان را احمقانه می‌داند مثل عقابی از بالا این حماقت را به خوبی می‌نگرد. او زندگی شادش را به زیبایی و خوبی با وجود مادام دو بری می‌گذراند تا این که کم کم بر اثر بیماری مثل شمعی آب می‌شود. جانی دپ به عنوان لویی پانزدهم در کاخ ورسای و قبل از انقلاب فرانسه زیست می‌کند. درواقع او پیرمردی خوشتیپ است که دیالوگ‌های فرانسوی خود را با طمانینه ادا می‌کند.

با این وجود نقش شماره یک فیلم مورد نظر را نویسنده و کارگردان آن مایون به عنوان مادام دو بری ایفا می‌کند. او که از طبقه پایین و پست جامعه است، بانویی هوس انگیز و امیدبخش برای پادشاه می‌باشد. مادام دو بری سوگولی مورد علاقه پادشاه باعث شد که لویی پانزدهم آنقدر شیفته او بشود که تمام رسوایی‌های پیش آمده در دربار را به جان بخرد. بنابر این مادام دو بری هرکار ممنوعی که دیگران جرات انجام دادنش را نداشتند به انجام می‌رساند.

پوشیدن لباس‌های مردانه، پشت کردن به لویی پانزدهم حین ترک اتاق، همه و همه از اولین تجربه‌هایی بود که اشراف زادگان را متعجب می‌کرد. مادام دو بری درست مثل یک یاغی در کاخ رفتار می‌کند. در واقع او به طور جدی قصد نداشت قوانین دربار را به چالش بکشد. صرفا خودش بود و چهارچوب‌ها را نه برای دیگری بلکه برای خودش تخریب می‌کرد. اما سبک زیست او کم کم تبدیل به مد یا استایلی خاص شده بود که دیگران از او تقلید می‌کردند.

کلاسیک اشرافی

هیچ چیز نمی‌تواند زیبایی بصری فضای کلاسیک را از بین ببرد. اما این هرگز به معنای خاص بودن کارگردانی و میزانسن صحنه نیست. در واقع کارگردان حتی به این که چه تصویر یا نقاشی در بک گراند باشد که بتواند مفهوم پیچیده‌ای را به مخاطب القا کند فکر نکرده بود. صرفا قصد داشت که آن اتمسفر کلاسیک و سلطنتی را همانطور که بود تجسم کند. رئالیست ترین صحنه‌های ممکن را در این فیلم تماشا می‌کنیم. در واقع قرینگی‌ها و رنگ‌های طلایی و پرشکوه در تمام کاخ ورسای و زندگی تجملاتی دربار دیده می‌شود.

حقیقتا انتظار داشتم که این فیلم، صحنه‌های ویژه‌ای را به مخاطب ارائه دهد که کمی او را حیرت زده کند. اما همه چیز در سکانس‌ها ساده و بی‌شیله ساخته و پرداخته شده است. این سادگی و راحتی نه تنها در فضای بصری بلکه در محتوا هم متجلی شده. اکت‌ها گاهی طنز و شیرین تصویر می‌شدند و بازیگران نیز از پس آن به خوبی برآمدند اما انتظار می‌رفت که جانی دپ با فیلم پر سر و صداتری به پرده نقره‌ای سینما بازگردد.

روایتی توخالی

در داستان به هسته عاطفی یک رابطه غیر معقول برخورد می‌کنیم. حتی ممکن است در انتها برای این زوج و چرایی جدایی آن دو از یکدیگر عزاداری کنیم. اما چیزی که واضح است این روایت، هرگز یک داستان منحصر به فرد نیست. موضوعیت فیلم، یک تکه تاریخی تکرار شده است که مسیر غصه پردازی آن را زیاد به تماشا نشسته‌ایم. عاشقانه‌های پر تلاطم بین شخصیتی سلطنتی و دختری از طبقه پست جامعه، مشکلات پیش آمده از جانب درباریان، دیدار‌های مخفیانه و پستی بلندی‌های این چنینی سراسر فیلم را پر کرده.

Jeanne Du Barry داستان سرکشی و یاغی گری یک زن است که با شیرینی و لطافت خلاف فرمان‌های دیگران عمل می‌کند. مثلا به او دستور می‌دهند که هیچ کس نباید به پادشاه پشت کند، اما او به هر حال این کار را می‌کند. به او هشدار دادند که نباید مستقیما در چشمان لویی پانزدهم نگاه کند، تا مبادا دیگران آن را به عنوان “دعوت” تلقی کنند. با این وجود او مشاوران ورسای را در این مورد نیز نادیده گرفت و با سرکشی با چشمان شاه روبرو شد.

همانطور که قبل‌تر به آن پرداختیم این فیلم هیچ چیز نو و جدیدی برای ارائه ندارد. حتی می‌شود گفت که تا حدودی یک درام خالی و بی‌معنی است به طوری که فراموش کردن نقطه‌های عطف آن هم کار سختی نیست. حتی بسیاری از منتقدان نیز بر این باورند که از نظر تاریخی هم با واقعیت موجود تفاوت‌های آشکارای زیادی دارد. همه این‌ها باعث می‌شود که Jeanne Du Barry ارزش تماشای زیادی نداشته باشد.

هیچ چیز در این فیلم یگانه نیست!

تماشای یک عشق تاریخی با تمام زرق و برق‌های سلطنتی یک لذت تکرار شده است. حقیقا چیز زیادی راجع به Jeanne Du Barry نمی‌شود گفت چرا که نه تنها چیز جدیدی برای ارائه ندارد، بلکه حتی فیلم‌های بهتری هم در این سبک و سیاق وجود دارند. این به معنای ضعیف بودن فیلم یا بازیگران آن نیست حتی بازیگران بدون ایراد به ایفای نقش پرداختند.در واقع هنرنمایی مایون، جانی دپ و دیگر اعضای تیم بازیگری را می‌توان از معدود نقا قوت فیلم دانست.

با این وجود Jeanne Du Barry نمی‌توانست علاقه مخاطب را به خود جلب کند. چرا که هیچ‌ گونه تنش یا درگیری واقعی در این فیلم وجود نداشت. شاید اگر پس زمینه‌های کلاسیک و تصویر سازی‌های با ابهت سلطنتی را از فیلم کم کنید، Jeanne Du Barry چیز زیادی برای ارائه نداشته باشد و حتی خسته کننده هم به نظر برسد.