تبدیل شدن به جوکر – کاری فراتر از بازیگری یک نقش

اکران رسمی فیلم Joker از روز پنج‌شنبه ۳ اکتبر (مصادف با ۱۱ مهر ماه) آغاز شده و وقتی صفحات مجازی را ورق می‌زنید، همه جا حرف از جوکر و واکین فینیکس است. از درخشش فیلم در جشنواره‌ها گرفته تا انتقاداتی که به خشونت‌های جوکر وارد آمده، همه و همه از اهمیت این شخصیت حکایت دارد. یکی از مباحث جذابی که کماکان مطرح است، مربوط به چگونگی تبدیل یک بازیگر به کاراکتر محبوب جوکر می‌شود. ظاهرا این نقش می‌تواند برای هر بازیگری دشوارترین پروژه کاری‌ در زندگی‌اش باشد و هرکس هم که می‌خواهد به سراغ آن برود، مجبور است از جان و دل مایه بگذارد. اما دلیل این خاص بودن و جذابیت شخصیت جوکر چیست؟ چرا چنین نقشی برای بازیگران تا این حد جدی و متمایز است؟

طی ۱۵ سال اخیر، بازی در نقش جوکر همیشه یک امر به‌شدت پیچیده و طاقت‌فرسا بوده و به تلاشی چند برابری، نسبت به دیگر ضدقهرمانان کمیک‌بوکی احتیاج دارد. این موج و رویکرد عجیب به واسطه دلایل متعددی به‌وجود آمده که یکی از آن‌ها نگاه ویژه مخاطبان به شخصیت جوکر است. اما مهم‌تر از این، نمایش‌های بی‌نظیر هنرپیشگانی چون هیث لجر در The Dark Knight به خودی خود توقعات را به شکل ملموسی بالا برده است (سری هم به لیست دیگر فیلم‌های هیث لجر بزنید).

هیث لجر فقید که پس از مرگ موفق به دریافت اسکار هم شد، برای ایفای نقش جوکر بیش از یک ماه در اتاقِ یک هتل زندگی کرد. وی می‌خواست روح و جانش را با شخصیت جوکر پیوند زند و تن، خنده‌ها، عادات رفتاری و حتی فکری این کاراکتر را عمیقا درک کند. لجر در طی فیلم‌برداری هم مدام احساسات، عواطف، افکار و حالات جوکر را در دفترچه‌اش یادداشت می‌کرد. این آماده‌سازی ویژه برای حضور در فیلم کریستوفر نولان نگاه همگان را به پادشاه دلقک‌ها تغییر داد و مهم‌تر از همه، با آنچه از شخصیت جوکر در فیلم «بتمن» ساخته تیم برتون و با بازی جک نیکلسون دیده بودیم، زمین تا آسمان تفاوت داشت.

در عنوان Suicide Squad هم با اینکه شاهد یک نمایش به یاد ماندنی نبودیم، اما جرد لتو تلاش‌های فراوانی برای تبدیل شدن به جوکر کرد. به گفته خودش، وی به ده‌ها دکتر و روانشناس مختلف مراجعه کرده و ریز به ریز با حالات رفتاری یک شخصیت مانند جوکر آشنا شده است. حتی ایفای نقش لتو تنها به فیلم‌برداری ختم نمی‌شده و او زمان‌هایی که خبری از دوربین‌ها نبوده هم با تمام وجود «جوکر» می‌مانده است! ظاهر این بازیگر ۴۷ ساله می‌خواسته هرچه بیشتر با سفر درونی چنین انسان‌هایی نظیر جوکر خوی بگیرد.

در این سوی میدان، واکین فینیکس اولین بار وقتی چیزی حدود ۲۳ کیلوگرم از وزن خود را کم کرد، مورد توجه اهالی رسانه قرار گرفت. فینیکس همچنین کتاب‌های متعددی راجع به ترورهای سیاسی و انسان‌های روان‌پریش خوانده است. بدون شک واکین فینیکس بازیگر بزرگی بوده و توانسته به بهترین شکل ممکن خودش را در قالب جوکر به مخاطبان ارائه دهد. از همان ابتدای کار که فیلم تاد فیلیپس در برخی جشنواره‌های بین‌المللی به نمایش درآمد، جمع کثیری از منتقدان فینیکس را جزو شانس‌های اول، برای دریافت جایزه اسکار قلمداد کردند.

اما حقیقت اینکه نقش جوکر تا این حد جدی گرفته می‌شود چیست؟ بگذارید یک داستان جالب برایتان بگویم. البته، این داستان هنوز هم برای برخی‌ها حکم حقیقت را دارد اما باید بدانیم که صحت آن توسط هیچ‌ فرد قابل‌اطمینانی تایید نشده است. ماجرا از این قرار است که وقتی خبر مرگ هیث لجر پیش از اکران «شوالیه تاریکی» منتشر شد، شایعاتی به گوش رسید. این شایعات ادعا می‌کردند هیث لجر چنان در نقش جوکر غرق شده بود که نهایتا دست به خودکشی زد! متاسفانه هنوز هم افراد بسیاری دلیل مرگ لجر را همین مسئله عنوان می‌کنند درحالی که شواهد کاملا واضح و ساده است. به گفته تمام عوامل فیلم، لجر چه در حین فیلم‌برداری و چه خارج از صحنه همیشه شاداب و سلامت بوده و رابطه‌اش با همکارانش حتی ذره‌ای دچار خدشه نشده بود. تازه او به طور منظم سراغ ورزش‌های مختلفی مانند اسکیت‌بورد می‌رفته است. مهم‌تر از صحبت‌های دوستان و همکاران، تاییدیه دکتر وی محسوب می‌شود که به گفته او لجر «در مصرف داروهای تجویزی خود دچار اشتباه و نهایتا ایست قلبی شده است.»

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، یک شایعه‌پردازی ساده می‌تواند حجمه‌ای عظیم و موثر را در میان افراد جامعه ایجاد کرده و آینده را دستخوش تغییر کند. شایعه مرگ هیث لجر به خاطر غرق شدن در نقش جوکر، این ذهنیت را ایجاد نموده که اگر کسی می‌خواهد دوباره «جوکر» شود، باید تا سر حد مرگ به آن پیوند بخورد. شاید شما جزو این دسته نباشید و منطق راه و رسم اندیشه‌تان باشد اما متاسفانه افراد بسیاری دقیقا همین انتظار را از جرد لتو و واکین فینیکس داشته‌اند.

قضیه وقتی خطرناک‌تر می‌شود که بدانیم همه چیز به «شایعه خودکشی هیث لجر» ختم نمی‌شود. حتی زمانی که جرد لتو مشغول آماده‌سازی خود برای نقش جوکر بود، داستان‌های مختلف و بعضا عجیب‌غریبی راجع به او و کارش منتشر می‌شد. لتو به طور رسمی همه آن‌ها را تکذیب کرده و برخی از آنان را هم «بزرگنمایی‌شده» خوانده است. به هرحال تاثیرات جوکر روی فرهنگ عامه حقیقتا پررنگ است و اگر بخواهید توجهات را به سمت خاصی جلب کنید، استفاده از این کاراکتر می‌تواند گزینه مناسب و هوشمندانه‌ای باشد.

برخلاف جرد لتو، واکین فینیکس کمتر در معرض شایعات عجیب و غریب قرار گرفته و جالب‌توجه‌ترین نکته کاری‌اش برای پروژه جوکر، کم کردن وزنش بوده است. طی این مدت فینیکس از جذابیت‌های ساخت جوکر گفته و با وجود سختی‌های فراوان، آن را یکی از نقش‌های بی‌نظیر در زندگی‌اش می‌داند. در واقع می‌توان گفت فینیکس از جنبه‌های تاریک و تلخ جوکر فاصله گرفته و اجازه نداده شایعات بی‌اساس که صرفا موجب عوام‌فریبی هستند، کارش را دچار خدشه کند. باتوجه به محبوبیت جوکر و پتانسیل همیشگی‌اش، شکی نیست که واکین فینیکس آخرین جوکر سینما نخواهد بود و باید در آینده منتظر هنرپیشگان دیگری در قالب این شخصیت باشیم.

فیلم مورد انتظار جوکر از ۱۱ مهر ماه (۳ اکتبر) به صورت جهانی اکران شده است.