فیلم هایی که برای همیشه دونالد ساترلند را با آن به خاطر خواهیم داشت

دونالد ساترلند بازیگر کانادایی که تقریباً 200 نقش در سینما و تلویزیون بازی کرد، این هفته در سن 88 سالگی درگذشت؛ در میان این فیلم‌ها ده‌ها نقش هستند که بدون آنها تصور تاریخ سینمای جهان غیرممکن است. اکنون به همین دلیل ما در جدیدترین فهرست ویجیاتو با تمرکز بر سینما کارهای اصلی این بازیگر را به یاد می‌آوریم که همیشه با شجاعت در انتخاب نقش‌ها متمایز بود و از تنوع ژانرها نمی‌ترسید.

MAS*H (1970)

در هالیوود، ساترلند پس از یک نقش کوچک در یک اثر سینمایی مورد توجه قرار گرفت و پس از مدتی او برای بازی در فیلمی توسط یکی از کارگردانان اصلی آن زمان، یعنی رابرت آلتمن، دعوت شد. اتفاقات این فیلم در یک بیمارستان و در اوایل دهه 1950 در طول جنگ کره رخ می‌دهد. خود فیلم در اوج جنگ آمریکا با ویتنام اکران شد، بنابراین تشابهات و مفاهیم آن با چشم غیر مسلح برای عموم مخاطبان قابل مشاهده بود. طبق داستان، شخصیت‌های اصلی فیلم جراحانی (ساترلند و الیوت گولد) هستند که بدن مجروحان را بخیه می‌زنند و در طول مسیر با بی‌معنی بودن عملیات‌های رزمی و توانایی‌های فکری افراد ارتش شوخی می‌کنند. علیرغم درگیری ساترلند با کارگردان، این فیلم آینده‌ای باشکوه را برای این بازیگر فراهم کرد و چندین دنباله از جمله سریالی با همین نام به وجود آورد.

The Hunger Games (2012)

مخاطبان مدرن با ساترلند از فرانچایز دیستوپیایی «Hunger Games» آشنا هستند. این بازیگر به طرز ماهرانه‌ای نقش رئیس جمهور اسنو، دیکتاتور ایالت پانم را به تصویر کشید. اسنو که شرارت ذاتی خود را با رایحه رز سفید می‌پوشاند، رقیبی شایسته چون کتنیس اوردین (جنیفر لارنس)، شرکت کننده در رقابت خونین و سپس نماد انقلاب مردمی را در پیش روی خود می‌بیند. شاید هر بازیگر دیگری می‌توانست این کاراکتر را بی‌تفاوت اجرا کند و تنها در چنین فیلمی حضور داشته باشد، اما اجرای متمایز ساترلند، ملایمت را با بی‌رحمی در هم می‌آمیزد و تا انتها بر تخت پادشاهی می‌ایستد. در مقایسه با این، پیش درآمد اخیر درباره دوران جوانی اسنو، «تصنیف مارها و پرندگان آوازخوان»، اثری گیج کننده است. بنابراین اینجاست که تفاوت ساترلند به چشم می‌آید.

Klute (1971)

ساترلند در طول فعالیت 60 ساله خود هرگز نامزد جایزه اسکار نشده است (او فقط در سال 2017 یک تندیس افتخاری دریافت کرد). این واقعیت باعث شگفتی کامل و حتی شوکه شدن هر مخاطبی در سینما شد، به خصوص زمانی که اسکار به همکاراش جین فوندا در کلوت اهدا شد. تریلر پر اکشن آلن جی. پاکولا کارآگاه جان کلوت و مشتری جدیدش اسکورت بری دنیلز را دنبال می‌کند که از کارآگاه می‌خواهد از او در برابر شکار شدن توسط یک قاتل زنجیره‌ای محافظت کند. این فیلم که توسط دو بازیگر شاخص اجرا شد، یک کلاس کارشناسی در شیمی خالص بین دو بازیگر روی پرده بود و ساترلند را به عنوان یکی از همه کاره ترین بازیگران نسل خودش معرفی کرد.

Don't Look Now (1973)

دهه 1970 دوران اوج دونالد ساترلند بود. یکی از واضح ترین تاییدات این موضوع، تریلر روانشناختی «حالا نگاه نکن» ساخته نیکلاس روگ بود. این بازیگر نقش جان باکستر، شوهر و پدری را بازی کرد که برای دختر غرق شده‌اش غمگین بود. او که به همراه همسرش لورا (جولی کریستی) به ونیز نقل مکان کرد، با دو راهبه روشن‌بین آشنا می‌شود که ادعا می‌کنند دخترش سعی می‌کند با والدینش تماس بگیرد و خطری را به آنها گوشزد کند. با وجود فراوانی موضوعات ماورایی در فیلم، ساترلند یکی از واقعی‌ترین و ترسناک‌ترین تجربه‌های از دست دادن و تراژدی شخصی را در سینمای جهان ارائه می‌کند. بنابراین، برای مثال، صحنه‌های فریادهای او در فیلم فوراً در حافظه هر مخاطبی در تاریخ سینما حک می‌شود و هرگز از یادها نمی‌رود.

Ordinary People (1980)

«مردم معمولی» پروژه دیگری است که همه کسانی که در آن شرکت داشتند نامزد دریافت جایزه اسکار شدند (حتی برخی برنده شدند)، در حالی که ساترلند، در نقش اصلی، بدون توجه آکادمی ماند. در این فیلم نیز دوباره به این بازیگر نقش یک پدر عزادار پیشنهاد شد، این بار قهرمان سعی دارد در مورد خودکشی پسرش واکاوی کند، در همان زمان همسرش (مری تایلر مور) و پسر نوجوان دیگرش (تیموتی هاتون) را آشتی دهد و زندگی دوباره را شروع کند. اجرای تکان دهنده و دلخراش ساترلند در این فیلم نشان می‌دهد که وقتی یک فرد تمام معنای وجودی خود را از دست داده است، بازهم چقدر می‌تواند قوی باشد.

Invasion of the Body Snatchers (1978)

فیلم ترسناک و کالت فیل کافمن یک بازرس بهداشتی را دنبال می‌کند که یک توطئه تکان دهنده را کشف می‌کند؛ توطئه چیزی نیست جز این‌که مردم سانفرانسیسکو با کلون‌های بیگانه جایگزین شده‌اند. این فیلم اقتباسی از رمان دهه 1950 جک فینی بود، اما در عین حال افول دهه 1970 را با پارانویای تثبیت شده و تهدیدات هسته‌ای ابرقدرت‌ها در جامعه آمریکا کاملاً به تصویر کشید. اما آن‌ها موفق شدند این کار را با کمک ساترلند همیشه رسا انجام دهند. در این سال‌ها تصویر شخصیت او با چشمان ترسیده و انگشت اشاره دراز به یک میم تمام عیار و جاودانه در اینترنت تبدیل شده است.

Pride & Prejudice (2005)

در قرن بیست و یکم، ساترلند به پس‌زمینه آثار سینمایی می‌رود، اما همچنان نقش‌های برجسته‌ای را یکی پس از دیگری ایفا می‌کند. در اقتباس از فیلم غرور و تعصب جین آستین، این بازیگر نقش آقای بنت، پدر پنج دختر مجرد را بازی کرد. بنت پدر امیدهای زیادی به الیزابت (کیرا نایتلی) دارد. شاید یکی از تلخ ترین صحنه‌های فیلم متعلق به ساترلند باشد؛ در این صحنه مهم آقای بنت با چشمان اشک آلود و اضطراب در صدایش، با ازدواج الیزابت و آقای دارسی (متیو مک فادین) موافقت می‌کند، و دخترش را برای همیشه رها می کند.

Mr. Harrigan's Phone (2022)

یکی از آخرین نقش‌های ساترلند در فیلم ترسناک «تلفن آقای هریگان» بر اساس رمانی از استیون کینگ بود. شاید در نگاه کلی منتقدان فیلم را دوست نداشتند، اما ساترلند در تصویر میلیاردر سالخورده، یعنی همان آقای هریگان که پس از مرگش شروع به برقراری ارتباط تلفنی با یک نوجوان و دوست صمیمی‌اش کریگ (جیدن مارتل) می‌کند، اثری ماندگار در اجرای نقش خود برجای می‌گذارد. بعید است که این فیلم طرفداران این ژانر یا حتی ناظران معمولی را بترساند، اما یادآور وسعت استعداد ساترلند خواهد بود.

---

این بازیگر به هر یک از شخصیت‌هایی که در طول عمر هنری‌اش اجرا کرده بود هاله بی‌بدیل از خود را اعطا کرد، و در حالی که اسکار افتخاری را پذیرفت و از اجرای شخصیت‌های مورد نظر خود نیز ستایش کرد گفت: ممنون که به زندگی من جان بخشیدید. پس بدون شک ساترلند یک حرفه‌ای و استاد متولد شده بود که بدون او هالیوود مثل سابق نخواهد بود.