دنیای سینمایی مارول ژانر ابرقهرمانی در سینما را نابود می‌کند؟

حالا مارول یکی از سلاطین صنعت سینماست. اما تسلط بیش از حد این استودیو بر فیلم‌های درآمدزای ابرقهرمانی، کم کم این ژانر را در آستانه نابودی قرار داده است. آن‌ها یکی از موفق‌ترین مجموعه‌های سینمایی تاریخ را توسعه داده‌اند. این که بتوان از 23 فیلم سینمایی 22.5 میلیارد دلار درآمد به دست آورد، یعنی مارول تعریف تازه و جذابی از سینما ارائه داده که برای بسیاری از مخاطبان جذابیت ویژه‌ای دارد. موفقیت آن‌ها استودیوهای رقیب را هم مجبور کرده تا مسیری مشابه با آن‌ها را انتخاب کنند. اما موفقیت آن‌ها به معنای آن نیست که باید برای فیلم‌های ابرقهرمانی جشن گرفت. پیشرفت فیلم‌های مارول می‌تواند ژانر فیلم‌های ابرقهرمانی را دچار مشکلات عجیبی کند. با ویجیاتو همراه باشید تا بدانیم این مشکلات می‌تواند چه مسائلی باشد.

مسیری که مارول پیش گرفته، صدای خیلی‌ها را درآورده است. مارتین اسکورسیزی، فیلم‌ساز افسانه‌ای هالیوود، انتقادات شدیدی به این فیلم‌ها دارد. افراد دیگری از شهیران سینما مثل اسکورسیزی اعتقاد دارند تمرکز شدید هالیوود بر روی ساخت فیلم‌های مارول، به شکل غیرمستقیم مسیر هنر سینما را تغییر می‌دهد. گروهی هم مثل فرانسیس فورد کاپولا فکر می‌کنند که فیلم‌های مارول به نوعی «نفرت‌انگیز» هستند. اما حقیقت این است که فیلم‌های مارول صرفا نوع دیگری از سینما هستند؛ حقیقتی که افرادی مثل اسکورسیزی و فورد کاپولا نمی‌توانند آن را بپذیرند.

استودیوهای مارول بیش از حد قدرتمند شده‌اند

شاید مشکل بزرگ این است که استودیوهای مارول هم در تلویزیون و هم در سینما قدرت بسیار زیادی دارند. در مارس 2019، مجموعه والت دیزنی با پرداخت 71.3 میلیارد دلار مجموعه فاکس قرن بیستم را تصاحب کرد و سلطنت مارولی خود را گسترش داد. حالا دیزنی بخش عمده‌ای عناوین، شخصیت‌ها و امکانات استودیوهای فاکس قرن بیستم را هم مدیریت می‌کند. مدیرعامل والت دیزنی، باب ایگر، اعلام کرده بود دلیل اصلی خرید مجموعه فاکس قرن بیستم، «اطمینان پیداکردن از داشتن محتوای لازم» به منظور رقابت سرویس دیزنی پلاس با رقبای دیگر است. این خرید در واقع بخش مهمی از رقبای دیزنی را شکست داده و امروزه دیزنی می‌تواند درباره شخصیت‌های X-Men و Fantastic Four هم از جهان مارول تصمیم بگیرد. برای مثال، آن‌ها می‌توانند این کاراکترها را در دنیای سینمایی مارول ریبوت کنند.

البته که فیلم‌های مارولی فاکس قرن بیستم، کیفیت متفاوتی داشتند. هرچند فیلم‌هایی مثل Logan که یکی از شاهکارهای سینما شناخته شده و فرانچایز Deadpool (که حتی دیزنی هم حاضر به بازسازی آن نشده است و به ادامه دادنش رضایت داده) نشان می‌دهد دنیای سینمایی فاکس قرن بیستم کیفیت قابل قبول و متفاوتی را برای هواداران فیلم‌های ابرقهرمانی تدارک دیده است. اما باید به وجود عناوین ناامیدکننده‌ای مانند X-Men: The Last Stand و X-Men Origins: Wolverine و از همه مهم‌تر X-Men: Dark Phoenix (که در سراسر دنیا 252.4 میلیون دلار فروخت) هم اشاره کرد. حتی سرنوشت فیلم نهایی از دنیای ایکس من با نام New Mutants هم مشخص نیست. در هر صورت، دنیای سینمایی مارول در استودیوهای فاکس قرن بیستم، کیفیت مطلوبی داشت که نشان می‌داد رقیب مهمی برای دیزنی است؛ رقیبی که حالا رفیق شده تا رقابتی وجود نداشته باشد.

با این ادغام تقریبا 72 میلیارد دلاری، شرایط سریال‌های تلویزیونی مارول هم تغییر کرد.  بودجه‌ای که مارول برای توسعه سریال‌های تازه در سرویس استریم دیزنی پلاس در نظر گرفته اصلا قابل مقایسه با سریال‌های دیگر مارول نیست. البته واقعیت اینست سریال خاصی هم باقی نمانده است؛ حالا فقط Runaways و Helstrom کنسل نشده‌اند.

وقتی رقابت وجود ندارد، کیفیت هم وجود ندارد

مسئله اساسی این است که وقتی رقابتی وجود نداشته باشد، صرفا کیفیت از دست نمی‌رود. در واقع تماشاگران و هواداران فیلم‌های ابرقهرمانی تنوع کم‌تری از محتوای موردعلاقه‌شان دارند. فیلم‌های مارول بیشتر تهیه‌کننده‌محور شده‌اند تا کارگردان‌محور. بنابراین موفقیت دنیای سینمایی مارول، بیشتر از همه مدیون برنامه‌ریزی دقیق کوین فایگی است. برای همین هم مارول می‌تواند سالانه چندین فیلم بلاک باستری‌اش را بدون هیچ محدودیتی اکران کند. چون مارول و دنیای سینمایی‌اش یک برنامه سازمانی مشخص دارند، حرکت‌کردن خارج از معیارهای کوین فایگی و دوستانش اندکی دشوار به نظر می‌رسد. این سیاست هم نشانه‌های مثبتی دارد و هم ضعف‌های مهمی. بدین ترتیب در دنیای سینمایی مارول تقریبا غیرممکن است که فرانچایز عجیب و غریبی مثل Fantastic Four ساخته شود. از سوی دیگر، ساخت عناوین تقریبا مستقل و بی‌نظیری مثل Logan و Joker هم به نظر ممکن نمی‌رسد.

این سیاست که اجازه تغییرات زیاد را به عناوین مارول نمی‌دهد، قطع به یقین در سریال‌های مارولی دیزنی پلاس هم به کار گرفته می‌شود. در حالی که ماهیت سریال‌های مارول، دقیقا نقطه مقابل فیلم‌های سینمایی آن بود. کریم زریک، معاون ارشد بخش تولید و توسعه استودیو مارول می‌گوید:

اگر زنان از تماشای Jessica Jones لذت می‌بردند، مردان به Daredevil علاقه‌مند بودند و جوانان از Iron Fist خوششان آمده بود. برای همین هم Cloak & Dagger با Legion متفاوت بود و Agents of SHIELD شبیه به Daredevil نبود. در واقع تا پیش از این، هر سریالی که از کمیک‌های مارول ساخته شده برای سلیقه‌های گوناگون بوده است.

این سیاست گوناگونی به شورانرهایی که شناخت زیادی از شخصیت‌های ابرقهرمانی نداشتند، اجازه می‌داد تا سلیقه خودشان را در ساخت سریال‌های متفاوت ابرقهرمانی به کار بگیرند. سریال Legion یکی از این عناوین بود که با حضور نواه هاولی (شورانر سریال Fargo) ساخته شد. بسیار بعید است که این سیاست به سرویس استریم دیزنی پلاس برسد. بنابراین در شرایطی مشابه با فیلم‌های دنیای سینمایی مارول، تنوع سریال‌های مارول هم به شکل انحصارطلبانه‌ای کاهش می‌یابد.

رقیبان مارول آماده مقابله هستند

خوشبختانه سیاست‌های مارول نمی‌تواند ژانر ابرقهرمانی را کاملا نابود کند. اگرچه دنیای سینمایی DC در ابتدا متوقف شد اما امروزه برادران وارنر به خوبی می‌داند چه فیلم‌هایی را توسعه می‌دهد. برای مثال Aquaman موفق شد بیشتر از یک میلیارد دلار فروش جهانی داشته باشد. یا Joker به زیبایی هرچه تمام‌تر ثابت می‌کند هنوز هم عطش زیادی برای تماشای اقتباس سینمایی از کامیک بوک‌ها به شکل رئال وجود دارد و این نوع از عطش توسط فیلم‌های مارول به مخاطب ارائه نمی‌شود. این فیلم با درجه سنی R موفق شده بیشتر از 900 میلیون دلار در سراسر جهان بفروشد و بسیاری اعتقاد دارند فروش آن به یک میلیارد دلار هم می‌رسد. واضح است که برادران وارنر در آینده نیز عناوین مشابهی Joker می‌سازد.

در آنسوی میدان، هم‌تیمی دورادور مارول هم دستاوردهای جالبی داشته است. سونی موفق شد بیش از 850 میلیون دلار از Venom درآمد داشته باشد و با انیمیشن جذاب Spider-Man: Into The Spider-Verse به جایزه اسکار دست پیدا کند. در فوریه 2020 سونی نخستین فیلمی که براساس کامیک‌های انتشارات کمتر شناخته‌شده Valiant ساخته را اکران خواهد کرد؛ Bloodshot. تقریبا هیچ چیز درباره این فیلم نمی‌دانیم اما یقین داریم این عنوان یک ورودی تازه به بازار تقریبا یک شکل فیلم‌های ابرقهرمانی خواهد بود.

این پایان ماجرا نیست. شبکه‌های تلویزیونی و سرویس‌های استریم متوجه شده‌اند کامیک بوک‌ها صرفا به عناوین مارول و DC محدود نمی‌شوند. برای مثال نتفلیکس با فصل نخست سریال Umbrella Academy متوجه شد تقریبا نیازی به کامیک‌های مارول ندارد و آمازون هم با The Boys بیشتر از چیزی که انتظارش را داشت موفق بود. هر دو این عناوین، با استانداردهای تکراری مارول فاصله زیادی دارند. آن‌ها بی‌رحمانه، خشن، پیچیده و سردرگم‌کننده هستند. این رویکرد متفاوت، دیر یا زود هواداران بسیاری پیدا خواهد کرد.

استودیوهای مارول موفقیت بزرگی را جشن می‌گیرند. آن‌ها توانسته‌اند رقابت و تنوع را مدیریت کنند. خوشبختانه هنوز رقبای دیگری هم در میدان وجود دارند. رقبایی که فهمیده‌اند اقتباس از کامیک بوک‌های پرهوادار چگونه می‌تواند مخاطبان تازه‌ای را به آن‌ها هدیه دهد. تماشای ادامه مسیر این رقابت، به شکل هیجان‌انگیزی جالب است.

شما چه دیدگاهی دارید؟ آیا فیلم‌های مارول ضربات جبران‌ناپذیری به ژانر ابرقهرمانی می‌زند یا تنها راه دوام آن است؟ دیدگاه خود را در ویجیاتو با ما به اشتراک بگذارید.

بیشتر بخوانید:

• همه فیلم‌های دنیای DC که پس از Joker اکران می‌شوند
• جوکر پر درآمدترین فیلم کامیک بوکی تاریخ شد
• کوین فایگی: برای فهمیدن آینده MCU باید سریال‌های دیزنی پلاس را تماشا کنید
• فرانسیس فورد کاپولا: فیلم‌های مارول نفرت‌انگیز هستند
• مارتین اسکوسیزی: نباید فیلم‌های ابرقهرمانی را به عنوان سینما معرفی کنیم
• کن لوچ: فیلم‌های ابرقهرمانی مثل همبرگر به درد نخور هستند