تفاوت واقعی بین 4K و Blu-ray چیست؟

با رشد چشم‌گیر فضای ذخیره‌سازی ابری و خدمات استریم مانند نتفلیکس، دیزنی‌پلاس و ... ، شاید تصور کنیم دوران دیسک‌های فیزیکی تمام شده است. اما حقیقت این است که هنوز هم داشتن نسخه‌ی فیزیکی از محتوای مورد علاقه‌تان، مزایای خاص خودش را دارد. از جمله کنترل کامل روی فایل‌ها، عدم وابستگی به اینترنت یا اشتراک ماهانه، و البته کیفیت تصویر و صدای بهتر.

در این میان، دو فرمت محبوب در زمینه ذخیره و پخش ویدیوی با کیفیت بالا بیشتر از بقیه به چشم می‌خورند: Blu-ray و 4K Ultra HD Blu-ray. اما تفاوت واقعی آن‌ها چیست؟ آیا واقعا لازم است برای 4K هزینه بیشتری بپردازیم؟ یا همان Blu-ray کافی‌ است؟ در این مقاله ویجیاتو، با نگاهی دقیق به این دو فرمت، به این سوال‌ها پاسخ می‌دهیم.

بیشتر بخوانید: رزولوشن (Resolution) در بازی‌های ویدیویی چیست؟ | اصطلاحات گرافیکی

---

نگاهی به گذشته: از CD تا Blu-ray

CD و DVD: پیشگامان دیجیتال

در دهه ۹۰ میلادی، CD یا «دیسک فشرده» به عنوان جایگزینی مدرن برای نوارهای مغناطیسی پا به عرصه گذاشت. این فرمت دیجیتال توانست موسیقی، نرم‌افزار و فایل‌های داده را با کیفیتی نسبتا خوب و در حجمی کم ذخیره کند.

با پیشرفت تکنولوژی و افزایش تقاضا برای ویدیوهای با کیفیت بالاتر، CD پاسخ‌گوی نیاز کاربران نبود. اینجا بود که DVD (کوتاه شده‌ی Digital Versatile Disc) معرفی شد. DVD با ظرفیت بیشتر (تا ۸.۵ گیگابایت در مدل دولایه) امکان پخش فیلم‌ها و سریال‌ها با کیفیت SD را فراهم کرد و تا مدت‌ها استاندارد صنعت سینما و خانگی بود.

---

Blu-ray چیست؟

دیسک بلوری که با نام Blu-ray Disc یا Blu-Ray هم شناخته می‌شود، در سال ۲۰۰۵ معرفی و از سال ۲۰۰۶ به‌ صورت رسمی عرضه شد. دیسک بلوری برای فروش فیزیکی بازی‌های پلی استیشن و ایکس باکس و حتی فیلم‌های سینمایی روز به کار می‌رود. این فرمت جایگزینی با کیفیت‌تر برای DVD بود و به دلیل استفاده از لیزری با نور آبی (Blue Ray) نام‌گذاری شد.

دی‌وی‌دی و سی‌دی با اشعه قرمز (فروسرخ) کار می‌کنند اما بلو ری با اشعه آبی (فرابنفش) کار می‌کند. دیسک بلوری دقیقا هم اندازه دیسک DVD ساخته شده و مدل یک لایه آن ۲۵ گیگابایت و مدل دو لایه آن ۵۰ گیگابایت حجم دارد. البته که مدل سه لایه از این دیسک هم منتشر شده که ۱۰۰ گیگابایت فضا دارد. مدل چهار لایه بلوری هم تا ۱۲۸ گیگابایت اطلاعات را در خودش ذخیره می‌کند.

---

درایو Blu-ray چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

درایو Blu-ray شبیه به درایو CD و DVD است اما قابلیت خواندن دیسک‌های Blu-ray را دارد. این درایوها به‌ صورت داخلی برای کیس‌های کامپیوتر یا به‌ صورت اکسترنال در دسترس هستند. همچنین، کنسول‌هایی مانند PlayStation 5 و Xbox Series X هم قابلیت پخش دیسک‌های Blu-ray را دارند، به شرطی که مدل دارای درایو نوری را خریداری کرده باشید.

بیشتر بخوانید: تاریخچه کنسول‌ های ایکس باکس

بیشتر بخوانید: تاریخچه کنسول‌ های پلی استیشن

---

4K چیست و چه تفاوتی با Blu-ray دارد؟

حالا که با فرمت Blu-ray و نحوه اجرای آن آشنا شدید، ممکن است این سوال برایتان پیش آمده باشد. اصلا 4K یعنی چه؟ و چرا بعضی از دیسک‌ها با عنوان 4K Blu-ray شناخته می‌شوند؟

به زبان ساده، 4K به وضوح تصویر (Resolution) اشاره دارد، یعنی تعداد پیکسل‌هایی که برای نمایش تصویر روی نمایشگر به کار می‌روند. هرچه این عدد بیشتر باشد، تصویر شفاف‌تر، دقیق‌تر و جزئیات آن بیشتر خواهد بود.

---

مقایسه وضوح تصویر: Blu-ray استاندارد در برابر 4K

فرمت دیسک	وضوح تصویر (Resolution)	کیفیت تصویر
Blu-ray استاندارد	1080p یا 1920×1080	Full HD (با جزئیات خوب)
4K Blu-ray	2160p یا 3840×2160	Ultra HD (بسیار واضح و شارپ)

همان‌طور که در جدول بالا مشاهده می‌کنید، دیسک‌های 4K Blu-ray تقریبا چهار برابر پیکسل بیشتری نسبت به Blu-ray استاندارد دارند. این به معنای کیفیت فوق‌العاده بالاتر، رنگ‌های زنده‌تر، کنتراست بهتر و جزئیاتی بیشتر در صحنه‌ها است. به‌ ویژه هنگام تماشای فیلم‌های اکشن، طبیعت یا آثار سینمایی با جلوه‌های بصری زیاد.

بیشتر بخوانید: تراکم پیکسل یا PPI مانیتور چیست؟

---

برای تماشای محتوای 4K به چه چیزهایی نیاز داریم؟

تماشای 4K صرفا داشتن دیسک مخصوص نیست؛ برای بهره‌مندی از نهایت کیفیت، به تجهیزات خاصی هم نیاز دارید. در ادامه سه مؤلفه اصلی را بررسی می‌کنیم.

۱. دستگاه پخش (Player) سازگار با 4K Ultra HD

همه‌ی پخش‌کننده‌های Blu-ray از فرمت 4K پشتیبانی نمی‌کنند. باید مطمئن شوید که دستگاه یا کنسول شما، قابلیت اجرای دیسک‌های 4K Blu-ray را دارد. کنسول‌هایی مثل Xbox Series X یا برخی مدل‌های پلی‌ استیشن ۵ این قابلیت را به صورت پیش‌فرض دارند.

بیشتر بخوانید: تمام رنگ‌ها و نسخه‌های ویژه کنترلر DualSense پلی‌ استیشن 5

بیشتر بخوانید: تمام رنگ‌ها و نسخه‌های ویژه کنترلر Xbox Series X و S

۲. تلویزیون یا مانیتور 4K

اگر دستگاه پخش شما 4K باشد ولی نمایشگرتان تنها وضوح Full HD داشته باشد، عملا تفاوتی در کیفیت تصویر نخواهید دید. برای بهره‌گیری واقعی از کیفیت 4K، حتما باید تلویزیون یا مانیتور شما از وضوح 3840×2160 پیکسل پشتیبانی کند.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید بهترین تلویزیون گیمینگ 4K

۳. کابل HDMI نسخه 2.0 به بالا

برای انتقال این حجم بالا از اطلاعات تصویری، به کابل HDMI 2.0 یا HDMI 2.1 نیاز خواهید داشت. کابل‌های قدیمی‌تر (مثل HDMI 1.4) ممکن است باعث قطع تصویر، تأخیر یا کاهش کیفیت شوند.

---

آیا ارزشش را دارد که به سراغ 4K برویم؟

اگر عاشق فیلم دیدن با بهترین کیفیت ممکن هستید، یا یک تلویزیون بزرگ با وضوح بالا دارید، تجربه 4K قطعا شما را شگفت‌زده خواهد کرد. مخصوصا اگر در ژانرهایی مثل علمی-تخیلی، طبیعت، انیمیشن یا اکشن سنگین علاقه‌مند باشید، تفاوت جزئیات بین Full HD و 4K به راحتی قابل تشخیص است.

البته اگر هنوز نمایشگر 4K ندارید، یا دستگاه پخشتان از این فرمت پشتیبانی نمی‌کند، خرید دیسک‌های 4K احتمالا گزینه‌ی مقرون‌ به‌ صرفه‌ای برایتان نخواهد بود مگر اینکه قصد ارتقای سیستم سرگرمی خانگی خود را در آینده نزدیک داشته باشید.

---

کلام آخر

با وجود گسترش سرویس‌های استریم و فضای ابری، فرمت‌های فیزیکی مانند Blu-ray و 4K Blu-ray همچنان جایگاه ویژه‌ای در میان علاقه‌مندان به کیفیت بالا و آرشیو فیزیکی دارند. اگر برایتان مهم است که فیلم‌ها را با بهترین کیفیت تصویر و صدا تماشا کنید، یا اینکه نسخه‌ای دائمی و مستقل از اینترنت و اشتراک‌های ماهانه داشته باشید، دیسک‌های فیزیکی همچنان یکی از بهترین گزینه‌ها هستند.

بیشتر بخوانید: بهترین تلویزیون های مناسب گیمینگ

بیشتر بخوانید: بهترین HDD برای گیمینگ در سال ۲۰۲۴ – هارد دیسک با سرعت و ظرفیت بالا