نگاهی به سیاسی‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما

این روزها هر کسی می‌تواند درباره سیاست صحبت کند. اخبار، فضای مجازی، بحث‌ بین جمع‌های دوستانه، همه درباره سیاست هستند. اما این مدل بحث‌های سیاسی همیشه پیرامون اتفاقات بحث برانگیز جریان داشته است. لحظات و جنبش‌های سیاسی در طول تاریخ همواره منبع الهامی برای فیلم‌ها بوده، برخی از آن‌ها بر اساس اتفاقات واقعی ساخته شده‌اند و برخی دیگر نه. به هر صورت ایده تمام آن‌ فیلم‌ها بر پایه جریان‌هایی که در سیاست آمریکا وجود داشته‌، بنا شده. این فیلم‌ها چه تجسم رئیس جمهورها باشند چه پوچ و احمقانه بودن کمپین‌های سیاسی را نشان دهند، در واقع نگاهی انتقادی به فرهنگ سیاسی این کشور انداخته‌اند.

فیلم‌های سیاسی در همه شکل و ژانرهایی عرضه می‌شود. برخی درام یا تریلر هستند و برخی نیز سیستم سیاسی کشورها را به سخره می‌گیرند. لحن فیلم هر چه باشد، بر جنبه‌هایی واقع‌گرایانه از حکومت دست می‌گذارد.

لحن فیلم هر چه باشد، بر جنبه‌هایی واقع‌گرایانه از حکومت دست می‌گذارد. به هر حال اگر بخواهیم صادق باشیم، موضوعات سیاسی در این کشور اوضاع خرابی دارد. پس چرا فیلمی سیاسی نگاه نکنیم که دو ساعت عالی سپری شود و سپس پایان یابد (برعکس کابوس پایان ناپذیر کاخ سفید)! پس ریلکس کنید، به صندلی تکیه بدهید و اگر خواستید یکی از این هفده فیلمی که به شما معرفی خواهیم کرد را تماشا کنید.

JFK

این فیلم که بخشی از آن یک تریلر سیاسی و بخشی هم جنایی است نگاهی متفاوت به قتل جان اف. کندی (رئیس جمهور آمریکا بین سال‌های 1961 تا 1963) می‌اندازد. اولیور استون (کارگردان فیلم) ته و تویِ تحقیقات و دادگاه علیه کلی شا (Clay Shaw) که با وجود محکوم شدن به قتل رئیس جمهور تبرئه شد، در می‌آورد. فیلم از دیدِ جیم گریسون (شخصیتی که در واقعیت در جریان پرونده قتل نقش داشته)، روایت می‌شود. گریسون در فیلم با کمک شخصیتی ناشناس (یک مقام بلند پایه واشنگتن) درمی‌یابد توطئه‌ای گسترده پیرامون اتفاقی که واقعا برای کندی رخ داده، در جریان است. این یکی از شگفت انگیزترین فیلم‌های سیاسی تمام سینما است، چرا که عمق مسئله‌ای که ما هنوز هم جوابی برایش نیافته‌ایم را واکاوی می‌کند.

GOOD NIGHT, AND GOOD LUCK

این فیلم با با محوریت کشمکش بین خبرنگاری به اسم ادوارد آر. مورو (Edward R. Murrow) و  سناتور جوزف مک‌کارثی (Joseph McCarthy) در دهه پنجاه، ساخته و نوشته جورج کلونی (George Clooney) است. در آن دوره، مک‌کارثی به بی‌بند و باری‌ در استفاده از قدرت و محکوم کردنِ همه به کمونیست بودن، شناخته شده بود. مورو با تهمت‌های او مقابله و با دیدگاهش مخالفت کرد. فیلم به مسئولیت رسانه در انتشار اخبار واقعی، بدون توجه به تبعات آن می‌پردازد؛ مسئله‌ای که در دنیای امروز نیز موضوعیت دارد. سیاست هیچ‌وقت نباید امکان اعمال قدرت در خبرنگاری را داشته باشد و مورو یک نمونه واقعی از این ایده بود.

MR. SMITH GOES TO WASHINGTON

شاید این فیلم در 1939 منتشر شده باشد اما داستان آن به طرز دیوانه‌واری به مسائل زمان حال نیز ارتباط دارد. جفری اسمیت (نقشی که جیمز استوارت را تبدیل به ستاره کرد) که تازه کاری در سنای ایالات متحده است، از ذات غیراخلاقی سیستم قضایی شوکه شده. اما نهایتا موفق می‌شود فساد بی حد و مرز اطراف خود را افشا کند. کنگره امروز آمریکا نیز در همان شرایط قرار داد: مردان پیر، ناصادق و مزدورِ NRA (انجمن ملی اسلحه آمریکا) به دست افراد خیرخواه و بااستعدادی که برای انجام کار درست می‌جنگند، به چالش کشیده می‌شوند. این داستانی به قدمت این کشور است.

WAG THE DOG

پرت کردن حواس مردم یکی از قدیمی‌ترین ترفندهای سیاسی است که در ایران نیز با آشنایی داریم. در این فیلم رابرت دنیرو (Robert De Niro) نقش کانراد برین (Conrad Brean)، یک Spin Doctor هالیوودی که کارش پوشاندن رسوایی‌های بزرگ است را بازی می‌کند (spin doctor  فردی است که برای تبلیغ ذهنیتی خاص در افکار عمومی به کار گرفته می‌شود.) وقتی رسوایی جنسی رئیس جمهور افشا می‌شود، او باید بتواند به سرعت توجه‌ها را از خود دور کند. کانراد برین با کمک یک تهیه کننده هالیوود، جنگی من درآوردی می‌سازد. او کارش را با ساخت فیلم‌های تقلبی و قهرمانان جعلی تکمیل می‌کند. کانراد امیدوار است با این کار، محبوبیت رئیس جمهور در رای گیری‌ها بهتر شود و دنیا لاس زدن او با دختری کم سن و سال را فراموش کند. این داستان با وجود واقعی نبودن به اندازه کافی به دنیای ما شبیه است. فیلم فقط یک ماه قبل از رسوایی جنسی بیل کلینتون و مونیکا لوینسکی اکران شد، مسئولین مربوطه هم سعی کردند مسئله را با خبر بمب گذاری در سودان لاپوشانی کنند.

MILK

MILK بر اساسی داستانی واقعی  از شخصیت Harvey Milk، یک فعال حقوق هم‌جنس‌گرایانِ راست‌گرا، ساخته شده. او اولین فردِ هم‌جنس‌گرایی است که برای مقامی دولتی در کالیفرنیا انتخاب شد. شان پن (Sean Penn) در این فیلم به عنوان هاروی میلک نقش نمایی می‌کند: از زمان مهاجرت اولیه‌اش به کالیفرنیا تا ترور نهایی‌ به دست همتای سیاسی‌اش. میلک در فیلم تلاشی خستگی ناپذیر برای لغو کردن Proposition 6 دارد، حکمی که افراد هم‌جنس‌گرا را از کار در مدارس عمومی منع می‌کند. لابی‌گری له یا علیه حقوق هم‌جنس‌گرایان هنوز هم مسئله‌ای است که سیاست‌مداران بر آن مانور می‌دهند. فیلم‌های سیاسی بر مسائل زمانه دست می‌گذارند و این مسائل در طول تاریخ مدام در حال تکرار شدن هستند. تلاش‌های میلک مربوط به دهه 70 بود اما آثار آن را هنوز هم می‌توان حس کرد.

DARKEST HOUR

این فیلم یکی از بهترین فیلم‌های سیاسی درباره انگلستان و جنگ جهانی است، و نه فقط به خاطر گریم جادویی گری اولدمن ( Gary Oldman) برای شبیه شدن به وینستون چرچیل؛ DARKEST HOUR روزهای اول چرچیل به عنوان نخست وزیر انگلستان در زمان جنگ جهانی دوم را  نشان می‌دهد. چرچیل هیچ‌وقت به آلمان یا آدولف هیتلر اعتماد نکرد و با چنگ و دندان مبارزه کرد تا بتواند انگلستان را به جای نشستن پای میز مذاکره و صلح با نازی‌ها، در جنگ نگه دارد. چرچیل در آخر رای نیاورد، اما فیلم اجرای «عملیات داینامو» (Operation Dynamo) یا «معجزه دانکیرک» (the Miracle of Dunkirk) به دست او را به نمایش می‌گذارد. این عملیات جان صدها هزار سرباز را نجات داد. هیچ سیاستمداری بی‌نقص نیست اما خیلی از آن‌ها تلاش می‌کنند برای مردمی او را به نمایندگی انتخاب کرده‌اند، بهترین کار را انجام دهند.

THE CAMPAIGN

قرار نیست همه فیلم‌های سیاسی جدی باشند! این فیلم با بازی ویل فرل (Will Ferrell) و زک گالیفیانکیس (Zach Galifianakis) درباره دو حریف در کنگره کارولینای شمالی است. این دو در راستای تلاش برای ضایع کردن طرف مقابل و بردن انتخابات، درگیر کارهایی مسخره می‌شوند. این فیلم با وجود کمدی بودن چندان هم با واقعیت فاصله ندارد. رقبای سیاسی گاهی برای موفق شدن در انتخابات دست به کارهای عجیبی می‌زنند، البته نه در این حد که همسر رقیبشان را اغوا یا به پای دیگری شلیک کنند. به هر حال می‌توان گفت هیچ‌کس عادلانه مبارزه نمی‎کند!

LINCOLN

این فیلم چهار ماه آخر زندگی رئیس جمهور آبراهام لینکلن (با بازی دنیل دی‌لوییس) را پوشش می‌دهد. در آن زمان، او تازه دوره دومش را شروع کرده و اجازه لغو قانون برده‌داری در آمریکا را یافته بود. درگیری‌های سیاسی فیلم، عمدتا درباره از خود گذشتگی‌هایی است که  برای به انجام رساندن کارها در دولت لازم می‌شود. فیلم لینکلن با کشته شدن رئیس جمهور در سالن تئاتر فورد به اوج می‌رسد و پایان یک عصر و همچنین یکی از ماندگارترین ریاست‌جمهوری‌های تاریخ آمریکا را رقم می‌زند.

THE AMERICAN PRESIDENT

آرون سورکین (Aaron Sorkin) قبل از این که درباره ریاست جمهوری سریال بسازد، درباره آن فیلم می‌ساخت! مایکل داگلاس (Michael Douglas) در این فیلم نقش رئیس جمهور را بازی می‌کند، او به سرعت خودش را در مشت لابی‌گر محیط زیستی که تازه به واشنگتن نقل مکان کرده می‌یابد. فیلم بخشی رمانتیک-کمدی و بخشی هم یک درام قضایی است! فیلم The American President تعادلی بی‌نقص بین سبک‌سری‌های بامزه و جدی بودن سیاسی برقرار می‎‌کند و این طور که معلوم می‌شود بازی با سیاست و رومنس باحال است! فیلم دیدگاه سبک‌تر و خوشبینانه‌تری نسبت به اعمال سیاست‌مداران دارد. به علاوه The American President در سریال The West Wing، یکی از الهام‌بخش‌ترین سریال‌های تلویزیون نیز تاثیر به سزایی داشته است.

BLACK SHEEP

فیلم‌های کمدی-سیاسی همیشه جان تازه‌ای به آدم می‌دهند! این یکی سیاست را در مقیاس کوچک‌تری دنبال می‌کند و داستان کمپین یک مرد واشنگتنی که برای فرمانداری نامزد شده را روایت می‌کند. البته یک مشکل بزرگ وجود دارد: برادرش. کریس فارلی (Chris Farley) نقش مایک دانلی (Mike Donnelly) را بازی می‌کند، شخصیتی که در جوار برادرش اَل (با بازی Tim Matheson ) هم‌چون خار است. اعضای خانواده می‌توانند آزار دهنده باشند، و این مسئله وقتی شما مدام تحت نظر عموم مردم هستید بدتر می‌شود! از تصور ما خارج است چند سیاست‌مدار در واقعیت خدا خدا کرده‌اند خانوادهِ دیوانه‌شان از نظرها پنهان بماند!

DICK

وقتی گفتیم فیلم‌های سیاسیِ طنز، فوق‌العاده‌اند شوخی نمی‌کردیم! در این بازگوییِ رسوایی واترگیت (Watergate scandal) دو دختر پانزده ساله عجیب غریب، تبدیل می‌شوند به شخصیت‌هایی افسانه‌ای که موفق به افشای کل دسیسه شدند، البته کاملا اتفاقی! آن‌ها وقتی ورود مخفیانه به واترگیت را می‌بینند، اصلا متوجه نیستند‌ چه چیزی مشاهده کرده‌اند، اما این مسئله باعث نمی‌شود تهدیدی برای رئیس جمهور نباشند. او چند مربی سگ استخدام می‌کند تا دختران را ساکت نگه ‌دارند و باعث می‌شود آن‌ها درگیر چندین واقعه تاریخی ‌شوند. یک فیلم با حال و هوایی شبیه Forrest Gump!

THE CANDIDATE

اگر نامزد ریاست جمهوری اما از بردن ناامید بودید، دست به چه کاری می‌زدید؟ وقتی بیل مک‌کی (با بازی Robert Redford) به نمایندگی از دموکرات‌ها نامزد می‌شود با همین سناریو روبروست، به او از ابتدا گفته‌اند از آن‌جا که برنده نخواهد شد می‌تواند هر کاری که خودش دوست دارد انجام دهد. اما با گذشت زمان او و مدیر ستاد انتخاباتی‌اش خواستار برد می‌شوند و پیام مک‌کی برای برد انتخابات نیز متمرکزتر و سیاست‌مدارانه‌تر می‌شود. فیلم دید خوبی از اعمال نفوذ و اصلاحاتی که در طول انتخابات برای به دست آوردن رای مردم باید انجام شود، به بیننده می‌دهد.

ELECTION

سیاست می‌تواند ابعادی جهانی داشته باشد، اما همچنین ابعاد آن می‌تواند در حد یک مدرسه باشد. مسابقه نماینده دانش‌آموزی، مسئله خیلی مهمی است، البته اگر شما تریسی فیلک (با بازی Reese Witherspoon) باشید. فعالیت‌های ستاد تریسی فلیک برای برنده شدن در انتخابات دانش‌آموزی، منجر به اتفاقاتی دیوانه‌وار می‌شود. یک معلم مشکوک به اسم جیم (با بازی Matthew Broderick) ذات اغفال کننده تریسی را می‌شناسد و برای عدم موفقیت او در انتخابات از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کند. او حتی آرا را دستکاری هم می‌کند! در آخر جیم همه چیزش را به خاطر یک انتخابات احمقانه از دست می‌دهد. سیاست حتی خوش‌قلب‌ترین ما را هم راحت نمی‌گذارد!

THE IDES OF MARCH

انتخابات فقط برای نامزدها سخت نیست، برای همه دست‌اندرکاران پشت صحنه نیز دشوار است. استفن میرز (با بازی Ryan Gosling) رئیس جوان ستاد انتخاباتی برای قوی کردن شانس نامزد دموکرات است. آن‌ها به یک چیز عظیم نیاز دارند: این که بتوانند تایید سناتور فرانکلین تامپسون (با بازی Jeffrey Wright) را بگیرند. مسیر رسیدن به این تاییدیه سخت و میزان مذاکرات مورد نیاز برای آن زیاد است. اگر قرار باشد از فیلم‌های سیاسی درس بگیریم، آن درس وجود نداشتن افراد صادق در سیاست است.

FROST/NIXON

خیلی از فیلم‌ها به زندگی رئیس جمهور ریچارد نیکسون (President Richard Nixon) می‌پردازند، چون دوره او در قدرت آنقدر دراما داشت که اصلا نمی‌شود از آن فیلم نساخت. این فیلم داستان واقعی مصاحبه نیکسون با خبرنگار دیوید فراست (David Frost)، در چهار بخش را روایت می‌کند. در فیلم فراست فضای مصاحبه را می‌بندد و نیکسون را مجبور به اعتراف به جرم‌هایش می‌کند. آن دو در تمام بخش‌ها رو در رو بحث می‌کنند و نیکسون با شور و حرارتی که دارد مطمئن است مباحثه را نخواهد باخت. اما او نهایتا به جرم‌هایش اقرار می‌کند و این مصاحبه تاریخی می‌شود. فیلم یک بازگویی عالی از یکی از افسانه‌ای‌ترین مصاحبه‌های تاریخ است و فرنک لنجلا (Frank Langella) احتمالا بهترین انتخاب برای این رئیس‌جمهور بی‌آبرو است.

THE MANCHURIAN CANDIDATE

احتمالا بین فیلم‌های تریلر سیاسی، The Manchurian Candidate برترین است. رابرت شاو (Laurence Harvey) در طول جنگ ویتنام  به همراه بسیاری از هم‌رزمانش، اسیر و شست و شوی مغزی می‌شود. او نهایتا فرار می‌کند اما انگار دردسرهایش تازه شروع شده. معلوم می‌شود چین و روسیه در راستای اجرای دسیسه‌ای کمونیستی ذهن شاو را برای جاسوسی برنامه ریزی کرده‌اند. شاو قادر است اعمالی انجام دهد و هیچ‌گونه خاطره‌ای از انجامش نداشته باشد. این داستان شاید کمی اغراق شده باشد اما یکی از واقعیت‌های جنگ است. در جنگ هیچ امنیتی وجود ندارد، حتی وقتی در خانه خودتان هستید!

ALL THE PRESIDENT’S MEN

با عقل جور در می‌آید که یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینما موضوعی مربوط به ریچارد نیکسون داشته باشد. قضیه واترگیت پر از پتانسیل‌های گوناگون برای داستان‌گویی است و ALL THE PRESIDENT’S MEN هم اتفاقات را از دید مردی که این رسوایی را افشا کرد نشان می‌دهد. داستین هافمن (Dustin Hoffman) و  رابرت ردفورد (Robert Redford) نقش کارل بنستاین (Carl Bernstein) و باب وودوارد (Bob Woodwar) را بازی می‌کنند. این دو به عنوان خبرنگاران واشنگتن که عمق فاجعه قضیه واترگیت را کشف کردند شناخته می‌شوند. فیلم داستان تلاش دو خبرنگار برای رو کردن حقیقت را دنبال می‌کند، تلاشی که نهایتا منجر به عمومی شدن خبر و استعفای نیکسون شد. All the President’s Men بار دیگر اهمیت رسانه در سیاست را به ما اثبات می‌کند.