۱۰ فیلم برتر ۲۰۱۵ که امسال ۱۰ ساله شدند

ده سال پیش، سال ۲۰۱۵، سالی پربار برای سینما بود؛ سالی که در آن هم بلاک‌باسترهای عظیم و هم فیلم‌های مستقل تحسین‌شده، مخاطبان را در سراسر جهان مجذوب خود کردند. از اکشن‌های نفس‌گیر پسا-آخرالزمانی گرفته تا درام‌های روان‌شناختی عمیق و انیمیشن‌هایی که قلب‌ها را تسخیر کردند، این فیلم‌ها نه تنها در زمان خود موفق بودند، بلکه تأثیر ماندگاری بر فرهنگ و صنعت سینما گذاشتند. اکنون در سال ۲۰۲۵، در دهمین سالگرد اکرانشان، نگاهی دوباره به ۱۰ فیلم برتر سال ۲۰۱۵ می‌اندازیم و میراث آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

۱. Mad Max: Fury Road

«مکس دیوانه: جاده خشم»، ساخته‌ی جورج میلر، یک شاهکار بی‌چون‌وچرای سینمای اکشن است که ده سال پس از اکران، همچنان به عنوان معیاری برای این ژانر شناخته می‌شود. این فیلم که عملاً یک تعقیب و گریز دو ساعته در بیابانی پسا-آخرالزمانی است، با کارگردانی بی‌نقص، فیلم‌برداری خیره‌کننده و طراحی صحنه و لباس خلاقانه، تجربه‌ای سینمایی خلق کرد که کمتر کسی انتظارش را داشت. معرفی شخصیت قدرتمند فیوریوسا با بازی شارلیز ترون که در کنار مکس با بازی تام هاردی قرار گرفت، ابعاد جدیدی به این مجموعه بخشید و او را به یکی از نمادین‌ترین قهرمانان اکشن قرن بیست و یکم تبدیل کرد. «جاده خشم» نه تنها در گیشه موفق بود، بلکه توانست ده نامزدی اسکار کسب کند و شش جایزه را در بخش‌های فنی از آن خود کند؛ دستاوردی کم‌نظیر برای یک فیلم اکشن. یک دهه بعد، این فیلم به خاطر استفاده‌ی استادانه از جلوه‌های ویژه‌ی عملی و به چالش کشیدن کلیشه‌های ژانر، همچنان مورد ستایش منتقدان و فیلم‌سازان قرار می‌گیرد و تأثیر آن بر فیلم‌های اکشن پس از خود کاملاً مشهود است.

۲. The Revenant

«از گور برخاسته» به کارگردانی الخاندرو گونسالس اینیاریتو، فیلمی است که بیشتر به خاطر دو چیز در یادها مانده است: فیلم‌برداری خیره‌کننده و طاقت‌فرسای امانوئل لوبزکی با نور طبیعی و البته، جایزه اسکاری که بالاخره لئوناردو دی‌کاپریو را به حقش رساند. این داستان حماسی بقا و انتقام در طبیعت وحشی آمریکا، تجربه‌ای نفس‌گیر و بی‌رحمانه از تلاش یک مرد برای زنده ماندن است. اینیاریتو با به تصویر کشیدن مبارزه‌ی هیو گلس (دی‌کاپریو) با یک خرس گریزلی، سرمای کشنده و خیانت همراهانش، تماشاگر را به عمق درد و رنج شخصیت اصلی می‌برد. ده سال پس از اکران، «از گور برخاسته» همچنان به عنوان یک دستاورد فنی برجسته در فیلم‌برداری و کارگردانی شناخته می‌شود. این فیلم نه تنها توانست سه جایزه اسکار بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد و بهترین فیلم‌برداری را کسب کند، بلکه بحث‌های مهمی را در مورد تاریخ آمریکا، استعمار و رابطه انسان با طبیعت مطرح کرد که همچنان در محافل سینمایی و فرهنگی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

۳. Inside Out

انیمیشن Inside Out از استودیوی پیکسار، یکی از خلاقانه‌ترین و تأثیرگذارترین آثار این استودیو است که ده سال پس از اکران، همچنان به عنوان اثری پیشگام در به تصویر کشیدن سلامت روان برای کودکان و بزرگسالان شناخته می‌شود. این فیلم با هوشمندی، احساسات اصلی یک دختر یازده ساله به نام رایلی، شادی، غم، ترس، خشم و نفرت، را به شخصیت‌هایی ملموس تبدیل می‌کند و سفری پرماجرا را در ذهن او به نمایش می‌گذارد. Inside Out با پذیرش اهمیت تمام احساسات، به ویژه «غم»، پیام عمیقی را به مخاطبان خود منتقل کرد: اینکه احساسات منفی نیز بخشی ضروری از تجربه‌ی انسانی هستند و نباید سرکوب شوند. این رویکرد نوآورانه، راه را برای ساخت انیمیشن‌های بیشتری با موضوعات روان‌شناختی پیچیده هموار کرد. این فیلم که برنده اسکار بهترین انیمیشن بلند شد، ده سال بعد نه تنها یک انیمیشن سرگرم‌کننده، بلکه ابزاری آموزشی برای والدین و درمانگران در سراسر جهان است تا به کودکان در درک و بیان احساساتشان کمک کنند.

۴. Spotlight

«اسپات‌لایت»، برنده اسکار بهترین فیلم سال، یک درام ژورنالیستی قدرتمند و هوشمندانه است که داستان واقعی تیم تحقیقاتی روزنامه‌ی بوستون گلوب را روایت می‌کند که پرده از رسوایی آزار جنسی کودکان در کلیسای کاتولیک برداشتند. این فیلم به کارگردانی تام مک‌کارتی، با روایتی دقیق و بدون اغراق، بر اهمیت روزنامه‌نگاری تحقیقی و مسئولیت رسانه‌ها در برابر جامعه تأکید می‌کند. بازی گروهی درخشان بازیگرانی چون مایکل کیتون، مارک رافلو و ریچل مک‌آدامز، به خوبی تلاش‌های خستگی‌ناپذیر این تیم خبرنگاری را به تصویر می‌کشد. یک دهه پس از اکران، «اسپات‌لایت» نه تنها به عنوان یک فیلم برجسته، بلکه به عنوان سندی مهم در تاریخ روزنامه‌نگاری و هشداری درباره‌ی قدرت نهادهای فاسد شناخته می‌شود. تأثیر این فیلم فراتر از دنیای سینما رفت و باعث افزایش آگاهی عمومی و ایجاد فشارهای بیشتر بر کلیسای کاتولیک برای پاسخگویی شد و الهام‌بخش بسیاری از خبرنگاران برای پیگیری داستان‌های مشابه در سراسر جهان گردید.

۵. The Martian

«مریخی» به کارگردانی ریدلی اسکات و با بازی مت دیمون، یک بلاک‌باستر علمی-تخیلی هوشمندانه و خوش‌بینانه است که توانست علم را برای تماشاگران عام جذاب کند. داستان مارک واتنی، فضانوردی که در مریخ رها شده و باید با استفاده از نبوغ و دانش علمی خود زنده بماند، روایتی الهام‌بخش از امید، همکاری و قدرت تفکر علمی است. برخلاف بسیاری از فیلم‌های فضایی که بر خطرات و تاریکی فضا تمرکز دارند، «مریخی» با لحنی طنزآمیز و مثبت، بر توانایی انسان برای حل مشکلات تأکید می‌کند. ده سال بعد، این فیلم همچنان به خاطر دقت علمی نسبی و ترویج علاقه‌مندی به فضا و علوم STEM (علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات) مورد تحسین قرار می‌گیرد. «مریخی» ثابت کرد که یک فیلم پرفروش می‌تواند هم سرگرم‌کننده باشد و هم آموزشی، و تأثیر آن بر افزایش علاقه‌ی عمومی به برنامه‌های فضایی و کاوش مریخ، به خصوص در میان نسل جوان، غیرقابل انکار است.

۶. Sicario

«سیکاریو» به کارگردانی دنی ویلنوو، یک تریلر جنایی پرتنش و تاریک است که به دنیای بی‌رحمانه‌ی جنگ با کارتل‌های مواد مخدر در مرز آمریکا و مکزیک می‌پردازد. فیلم از دیدگاه یک مأمور ایده‌آل‌گرای اف‌بی‌آی (امیلی بلانت) روایت می‌شود که به تدریج با واقعیت‌های تلخ و ابهامات اخلاقی این جنگ آشنا می‌شود. فیلم‌برداری راجر دیکینز، فضایی سنگین و خفقان‌آور خلق می‌کند و موسیقی یوهان یوهانسن، تنش را در هر لحظه به اوج می‌رساند. یک دهه پس از اکران، «سیکاریو» به خاطر نگاه غیر رمانتیک و بی‌پرده‌اش به جنگ مواد مخدر و به چالش کشیدن خطوط میان خیر و شر، همچنان اثری قدرتمند و تأثیرگذار است. این فیلم ویلنوو را به عنوان یکی از مهم‌ترین کارگردانان مدرن تثبیت کرد و به خاطر پایان‌بندی تکان‌دهنده و شخصیت مرموز الخاندرو (بنیسیو دل تورو)، در ذهن مخاطبان حک شده است.

۷. Room

«اتاق» به کارگردانی لنی آبراهامسون، یک درام روان‌شناختی تکان‌دهنده و در عین حال لطیف است که داستان یک مادر (بری لارسون) و پسر پنج ساله‌اش (جیکوب ترمبلی) را روایت می‌کند که در یک اتاق کوچک زندانی شده‌اند. این فیلم که از دیدگاه پسرک روایت می‌شود، به زیبایی دنیای محدودی که مادر برای محافظت از او ساخته است را به تصویر می‌کشد و سپس چالش‌های آن‌ها را پس از فرار و ورود به دنیای واقعی نشان می‌دهد. بازی درخشان بری لارسون در نقش «ما»، جایزه اسکار بهترین بازیگر زن را برای او به ارمغان آورد. ده سال بعد، «اتاق» همچنان به خاطر پرداختن به موضوعات سنگینی چون تروما، بهبود و قدرت پیوند مادر و فرزندی، اثری عمیقاً تأثیرگذار است. این فیلم به جای تمرکز بر جنبه‌های هیجان‌انگیز اسارت، بر پیامدهای روانی آن تمرکز می‌کند و به همین دلیل، به کاوشی قدرتمند در باب انعطاف‌پذیری روح انسان تبدیل شده است.

۸. Creed

«کرید» به کارگردانی رایان کوگلر، یک بازسازی هوشمندانه و پرانرژی برای مجموعه فیلم‌های «راکی» بود که توانست همزمان به ریشه‌های این مجموعه وفادار بماند و هم آن را برای نسل جدیدی از تماشاگران زنده کند. فیلم داستان آدونیس کرید (مایکل بی. جردن)، پسر آپولو کرید، را دنبال می‌کند که برای دنبال کردن رویای بوکسوری خود، راکی بالبوآ (سیلوستر استالونه) را به عنوان مربی استخدام می‌کند. بازگشت استالونه به نقش نمادین راکی، نه تنها یک نامزدی اسکار برای او به همراه داشت، بلکه عمق احساسی جدیدی به این شخصیت بخشید. ده سال پس از اکران، «کرید» به عنوان یکی از بهترین نمونه‌های ریبوت یک فرنچایز کلاسیک شناخته می‌شود. این فیلم ثابت کرد که می‌توان با تمرکز بر شخصیت‌های جدید و روایت داستانی جذاب، مجموعه‌ای قدیمی را با موفقیت احیا کرد. موفقیت «کرید» راه را برای ساخت دنباله‌های موفق دیگر هموار کرد و مایکل بی. جردن را به عنوان یک ستاره تراز اول در هالیوود تثبیت نمود.

۹. Ex Machina

«اکس ماکینا»، اولین تجربه‌ی کارگردانی الکس گارلند، یک تریلر علمی-تخیلی هوشمندانه و دلهره‌آور است که به موضوع هوش مصنوعی و مفهوم آگاهی می‌پردازد. داستان فیلم درباره‌ی یک برنامه‌نویس جوان است که برای ارزیابی یک ربات انسان‌نمای پیشرفته به نام ایوا (آلیسیا ویکاندر) به ویلای مخفی یک نابغه دنیای تکنولوژی (اسکار آیزاک) دعوت می‌شود. فیلم با فضایی کلاستروفوبیک و دیالوگ‌های هوشمندانه، سوالات فلسفی عمیقی را در مورد ماهیت انسان، هوش و فریب مطرح می‌کند. ده سال بعد، با پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه‌ی هوش مصنوعی، «اکس ماکینا» بیش از هر زمان دیگری پیشگویانه و مرتبط به نظر می‌رسد. این فیلم نه تنها به خاطر جلوه‌های ویژه درخشانش (که جایزه‌ی اسکار را نیز دریافت کرد) بلکه به دلیل کاوش عمیق در پیامدهای اخلاقی خلق هوش مصنوعی، به یک اثر کلاسیک مدرن در ژانر علمی-تخیلی تبدیل شده است.

۱۰. The Big Short

«رکود بزرگ» به کارگردانی آدام مک‌کی، فیلمی جسورانه و خلاقانه است که موفق شد یکی از پیچیده‌ترین موضوعات اقتصادی قرن، یعنی بحران مالی سال ۲۰۰۸، را به زبانی قابل فهم، سرگرم‌کننده و در عین حال هولناک برای تماشاگر عام روایت کند. این فیلم با شکستن دیوار چهارم و استفاده از ستارگانی چون مارگو رابی و سلنا گومز برای توضیح مفاهیم پیچیده مالی، رویکردی نوآورانه در پیش گرفت. بازی‌های درخشان کریستین بیل، استیو کارل، رایان گاسلینگ و برد پیت در نقش گروهی از سرمایه‌گذاران که فروپاشی بازار مسکن را پیش‌بینی می‌کنند، ترکیبی از کمدی سیاه و درام هشداردهنده را خلق کرد. یک دهه بعد، «رکود بزرگ» نه تنها به خاطر دریافت اسکار بهترین فیلم‌نامه اقتباسی، بلکه به دلیل توانایی‌اش در آموزش مسائل اقتصادی به مخاطبان گسترده و همچنین تأثیرش بر سبک فیلم‌سازی آدام مک‌کی، همچنان مورد تحسین قرار می‌گیرد. این فیلم ثابت کرد که سینما می‌تواند ابزاری قدرتمند برای روشنگری در مورد فسادهای سیستمی باشد.

جمع‌بندی

ده سال پس از ۲۰۱۵، کاملاً روشن است که این سال یکی از نقاط عطف سینمای مدرن بود. فیلم‌های این سال نه تنها در گیشه و فصل جوایز موفق بودند، بلکه توانستند مرزهای ژانرهای خود را جابجا کنند و گفتگوهای فرهنگی مهمی را شکل دهند. از اکشن استادانه Mad Max: Fury Road که استانداردها را بازتعریف کرد تا روایت آموزشی و جسورانه The Big Short درباره‌ی بحران مالی، این لیست نشان‌دهنده‌ی تنوع و کیفیت بی‌نظیر آثار آن سال است.