نقد انیمیشن A Shaun the Sheep Movie: Farmageddon – گوسفندان فضایی

شان گوسفند اولین بار در یک انیمیشن کوتاه والاس و گرومیت متعلق به سال ۱۹۹۵ به نام «A Close Shave» خودش را نشان داد و محبوبیتی که در آن زمان پیدا کرد باعث شد تا در کار بعدی این دو نفر نیز حضور داشته باشد؛ بعد از حضور در چند کار از والاس و گرومیت، نهایتا در سال ۲۰۰۷ شان صاحب سریال خودش شد. سریال شان گوسفند در قالب شش فصل و ۱۵۰ قسمت پخش شد و امروزه اکثر شما با این کاراکتر بامزه و دوستان خنگش در مزرعه آشنا هستید.

سال ۲۰۱۵ بود که برای اولین بار شان گوسفند در یک اثر سینمایی رویت شد و استودیو آردمن تصمیم گرفت تا ماجراهای این گوسفند نابکار و رفقایش را در یک روایت طولانی‌تر از حد معمول به تصویر بکشد. همانطور که احتمالا می‌دانید ساخت انیمیشن‌های استاپ موشن کار بسیار زمان‌بر و وقت‌گیری است و انتخاب ساخت یک اثر سینمایی در این سبک، دل شیری می‌طلبد که استودیو آردمن همیشه آن را داشته است. آنها با عشق کارهای خود را می‌سازند و اگر هم برخی از این آثار چندان جالب از آب در نیایند (مانند کار Early Man) بازهم باید برای زحمتی که در ساخت این پروسه کشیده شده، با صدای بلند دست زد.

A Shaun the Sheep Movie: Farmageddon دومین اثر سینمایی پیرامون این شخصیت است که ساخت آن بیش از دو سال به طول انجامیده است. از سال ۲۰۱۶ تا به امروز چشم طرفداران برای دیدن یک اثر جدید با محوریت شان خیره مانده و استودیو آردمن جواب این چند سال صبر کردن را با ارائه یک اثر درخور و خلاقانه داده است. فارماگدون سوژه جالب و منحصر به فردی را نسبت به خرده داستان‌های سریال دنبال می‌کند و هرچند شاید این سوژه به ظاهر تکراری باشد (حضور یک آدم فضایی در زمین) اما ترکیب آن با کاراکترهای دوست داشتنی و شناسنامه‌دار این سری، باعث شده که فارماگدون از منجلاب اسیر شدن به سوژه تکراری رهایی پیدا کند.

فارماگدون برخلاف معمول اپیزودهای این سریال، از مزرعه‌ای که شان و دوستانش در آن سکنی گزیده‌اند آغاز نمی‌شود. ما می‌بینیم که یک آدم فضایی با سفینه خود وارد زمین شده و به نظر می‌رسد که این آدم فضایی بسیار شخص شکمویی باشد و به فست فود هم علاقه وافری داشته باشد. پس از این، به مزرعه برمی‌گردیم، جایی که شان و رفقا در حال شیطنت‌های همیشگی هستند و سگ مزرعه نیز با آنها کل کل‌ دارد.

با حضور موجود فضایی در اصطبل شان و رویارویی این دو کاراکتر با یکدیگر، انیمیشن وارد فاز جدید و نو خود شده و شان و موجود فضایی (که در واقع بچه‌ای گمشده در فضا است) به دنبال این هستند که سفینه او را (به اسم زوم زوم) پیدا کرده و او را به آغوش خانواده‌اش برگردانند.

موضوع رفاقت، فارغ از هر نژاد و گونه جانوری! در فارماگدون حرف اول و آخر را می‌زند؛ موضوعی که می‌تواند برای بچه‌ها بسیار آموزنده باشد. رفاقت بین شان و موجود فضایی، بسیار شیرین بوده و کارگردانان اثر سعی کرده‌اند تا حد بسیار زیادی، شوخی‌های خود را پاستوریزه نگه دارند. مثلا جایی که شان و این موجود بامزه وارد یک فروشگاه هایپرمال شده و شروع به خوردن پاستیل می‌کنند و High می‌شوند (به زبان عامیانه خودمان، چت می‌زنند!) کاملا مشخص است که عالم مستی با الکل در اینجا با عالم مستی با پاستیل جایش عوض شده است و از قضا این تغییر جهت شوخی‌ها بسیار خوب از آب در آمده است.

شان و لولا (نام موجود فضایی) دو کاراکتری هستند که در وهله اول اصلا به هم نمی‌آیند اما رفته رفته همه چیز عوض می‌شود و ما می‌فهمیم که شان در برابر لولا بسیار شخص مودبی است! لولا که طراحی شبیه به یک سگ برای آن در نظر گرفته شده، بسیار به دل مخاطب می‌نشیند و رفتار سگ مانند او نیز کاملا برای مخاطب آشناست. او برخلاف غیرزمینی بودنش، روحیات کاملا آشنایی دارد و گم شدن او و بچه بودنش باعث می‌شود که بیشتر به او دلبستگی پیدا کنیم. کاراکتر لولا آنقدری جالب از آب در آمده که بعید نمی‌دانم مانند شان، در آینده‌ای نه چندان دور سریال و شوی تلویزیونی منحصر به خودش را داشته باشد.

خوشبختانه با بیش از ده سال پخش شدن سریال شان گوسفند، تک تک کاراکترهای این مزرعه هویت خودشان را دارند و انیمیشن لازم نیست یک به یک آنها را به ما بشناساند. ما می‌دانیم سگ مزرعه علی رغم ژست فرماندهی که دارد،‌ قلب رئوفی در خود دارد و با اینکه پاچه خوار صاحب مزرعه است؛ ولی در نهایت کنار گوسفندان قرار می‌گیرد. تک تک گوسفندان نیز برای مخاطبین آشنا هستند و با اینکه انیمیشن بیشتر از آنکه روی آنها تمرکز کند توجه خود را معطوف به شان و لولا می‌کند؛ ولی حضور کمرنگ آنها نیز موثر بوده و دلنشین است.

شخصیت منفی که زنی است به نام «مامور قرمز» نیز با حال و هوای تیمی که شبیه به «مردان سیاهپوش» ولی از ورژن خنگش را دور خود جمع کرده، دیگر شخصیت جدید و ناآشنا برای مخاطب است که به خاطر ماهیت خاکستری که دارد،  با دنیای شاد و کودکانه کار کاملا همخوانی پیدا می‌کند. کینه شتری که او از آدم فضایی‌ها دارد بیشتر از آنکه یک سوژه ترسناک باشد، یک سوژه بامزه و بانمک است و عصبانی شدن و نفرت داشتن از دست این زن با تیم شبه مینیون‌های انسان‌نمایی که با خود دارد، کار سختی است.

با توجه به اینکه در طول انیمیشن حتی یک دیالوگ شنیده نمی‌شود؛ کار بسیار سختی برای روایت داستان بر دوش سازندگان بوده. آنها با کوتاه کردن انیمیشن (با یک اثر ۸۰ دقیقه‌ای روبرو هستیم) کمی این موضوع را جبران کردند اما باز هم هشتاد دقیقه قصه تعریف کردن و درگیر کردن مخاطب، کار چندان آسانی نیست، ولو اینکه هدف شما کودکان باشد. کمدی اسلپ استیک فارماگدون اما آنقدر قوی و غنی از آب در آمده که کاراکترها را بی‌نیاز از صحبت کردن می‌کند. جزییات خنده‌دار و بامزه در تک تک صحنه‌های فارماگدون وجود دارد و برای پی بردن به برخی از آنها باید کمی تیزبینانه‌تر به صفحه نمایش نگاه کرد. خوشبختانه شوخی‌های بصری فیلم صرفا متعلق به کودکان نیست و سازندگان همراهان بچه‌ها یعنی آدم بزرگترها را نیز فراموش نکرده‌اند و برای آنها نیز چیزهایی در چنته گذاشته‌اند تا احوالشان را سرحال بیاورد.

A Shaun the Sheep Movie: Farmageddon یک اثر مفرح و شاد است که در آن خبری از سیاهی، پلیدی، بدجنسی و نبرد خیر و شر نیست. موسیقی‌های به کار رفته در انیمیشن و خلق صحنه‌های کمدی بامزه با نکات فراوان و البته زمان بندی دقیق و حساب شده اثر با حفظ ریتم روایت داستان، همه و همه باعث شده که بی‌دیالوگ بودن کار به چشم نیاید و خالقان آن با نیم نگاهی به بزرگ‌ترها، یک انیمیشن زیبا را بسازند که بتواند کوچک و بزرگ را سرگرم کند.