15 سکانس برتر تعقیب و گریز در فیلم‌های سینمایی

تعقیب و گریز یکی از زبان‌های جاافتاده فیلم اکشن است که به‌طور دائم مورداستفاده قرار می‌گیرد. با خیزش عصر دیجیتال و رخنه جادوی آن به صنعت فیلم‌سازی، جایگاه این سکانس‌ها روی پرده نقره‌ای بیش از گذشته بازشده است. چراکه برای بسیاری از تماشاگران هیچ‌چیزی به‌اندازه تماشای دو یا چند اتومبیل که نهایت توانمندی‌هایشان را در معرض نمایش قرار می‌دهند تا به هم برسند جذابیت و هیجان ندارد، چه در جاده‌ها و چه در خیابان‌های شلوغ یک شهر. بسیاری از فیلم‌ها تلاش می‌کنند این سکانس‌ها را به‌درستی به تصویر بکشند و در انجام آن موفق نیز می‌شوند اما تنها تعداد انگشت‌شماری می‌توانند آن را در قالب یک شاهکار سینمایی ارائه دهند. در این مقاله ما به چندی از برترین سکانس‌های تعقیب و گریز ساخته‌شده در سینما خواهیم پرداخت.

1- بولیت (1968)

برای بسیاری از هواداران فیلم‌های سینمایی، فیلم سینمایی بولیت پیتر ییتس هنوز هم استاندارد طلایی است که سایر تعقیب و گریز فیلم‌های سینمایی با آن محک زده می‌شوند. رویارویی افسانه‌ای میان فورد موستانگ استیو مک کویین و دوج چارجری به رانندگی جفت مردانی که سعی در کشتن او دارند همچنان به‌عنوان یک اثر هنری زیبا از قدرت‌نمایی اتومبیلی دهه شصت میلادی به‌حساب می‌آید. و بخشی از این ماندگاری و زیبایی به این دلیل است که ساختار قابل پیش‌بینی ندارد. بله تعقیب در خیابان‌های پرفراز و نشیب سان‌فرانسیسکو آغاز می‌شود اما به جاده‌ای باز منتهی می‌شود، جایی که خودروها بالاخره می‌توانند سرعت خود را به رخ بکشند و در انتها سکانس با تصادفی دیدنی به‌پایان می‌رسد.  تضاد بین محیط بسته و باز، پرفراز و نشیب و صاف است که این سکانس را به یکی از بهترین‌ها از نوع خود بدل کرده است.

2-کسب‌وکار ایتالیایی (1969)

بسیاری از سکانس‌های تعقیب و گریز  روی سرعت بیش از هر عامل دیگری اتکا دارند، چه سرعت حرکت اتومبیل‌ها باشد چه سرعت تدوین و یا ترکیبی از هر دو. کسب‌وکار ایتالیایی، فیلمی سرگرم‌کننده درباره سرقت است که در آن گروهی از دزدان بریتانیایی (ازجمله مایکل کین) سعی می‌کنند تعداد زیادی شمش طلا را به آلپ سوئیس قاچاق کنند. این فیلم عامل سرعت را دارد اما چیزی که سکانس تعقیب و گریز آن را به‌یادماندنی می‌کند طنز ملموس آن است. ایده سه مینی کوپر که از پله‌ها پایین می‌روند به‌اندازه کافی خنده‌دار است اما به آن چیزهایی مانند مراسم عروسی، یک ماشین پلیس متوقف‌شده بر روی سقف خانه، و افرادی که با آرامش هرچه تمام‌تر از داخل یک تونل کاملاً تاریک رانندگی می‌کنند اضافه کنید تا با اثری ماندگار روبه‌رو شوید. کسب‌وکار ایتالیایی سریع‌ترین تعقیب و گریز سینمایی را برای ما به نمایش نگذاشت اما قطعاً یکی از خوش‌طبع‌ترین آنها بود.

3-ارتباط فرانسوی (1971)

زمانی که تهیه‌کننده فیلیپ دانتونی و کارگردان ویلیام فریدکین آماده ساخت فیلم سینمایی ارتباط فرانسوی می‌شدند دانتونی یک خواسته به‌خصوص داشت: سکانس تعقیب و گریز فیلم باید از فیلم بولیت بهتر ساخته می‌شد که خود او نیز تهیه‌کننده آن بود. این دو فیلم‌ساز باهم به گفتگو نشستند و درنهایت به ایده تعقیب یک ترن هوایی با یک خودرو رسیدند. بعد از چند هفته فیلم‌برداری آزادانه در خیابان‌های شهر نیویورک، فریدکین هرچه که برای ساخت یک سکانس اکشن بی‌نظیر لازم بود را در اختیار داشت. از زوایای شخص اول گرفته تا موانعی در زیر ریل قطار تا چهره فریاد زنان جین هکمن، این سکانس باگذشت قریب به 50 سال از ساخت آن، هنوز هم آدرنالین را در بدن شما به جریان می‌اندازد.

4- جاسوسی که دوستم داشت (1977)

فیلم‌های جیمز باند همواره به‌گونه‌ای ساخته می‌شوند که در آن سکانس‌های تعقیب و گریز با جذاب‌ترین اتومبیل‌های هر عصر نمایش داده شوند و تقریباً تمام فیلم‌های فرنچایز سکانس تعقیبی به‌یادماندنی در خود دارند. ما حتی می‌توانیم لیستی از بهترین تعقیب و گریزها فقط در فیلم‌های باند بنویسیم اما اگر بخواهیم تنها یکی از آنها را انتخاب کنیم بی‌شک انتخابمان سکانس تعقیب و گریز اصلی فیلم «جاسوسی که دوستم داشت» خواهد بود. در یک لوتوس اسپریت، شخصیت باند راجر مور و مأمور روسی آماسووا (باربارا باخ) ابتدا توسط یک موتورسیکلت با اتاقک پهلو در کنار آن، سپس توسط یک ماشین که شخصیت شرور فیلم جاز را خود در جای‌داده و در انتها توسط یک هلیکوپتر تعقیب می‌شوند. در این مانع آخر است که شرایط پیچیده می‌شود اما باند همیشه حقه‌ای در آستین خود دارد. مشخص می‌شود که حقه باند لوتوس اوست که قادر به حرکت در آب نیز هست. بله این فیلمی است که در آن اتومبیل تبدیل به یک زیردریایی می‌شود و این سکانسی است که هرکسی که فیلم جاسوسی که دوستم داشت را دیده باشد هرگز از یاد نخواهد برد.

5-اسموکی و بندیت (1977)

هیچ گفتگویی درباره بهترین تعقیب و گریز در فیلم‌ها بدون اشاره به فیلم سینمایی اسموکی و بندیت کامل نمی‌شود. فیلمی که پونتیاک ترنس ام را برای همیشه به بخشی حیاتی از فرهنگ عامه آمریکایی بدل کرد. فیلم کلاسیک جاده‌ای هل نیدهام از لحظات فوق‌العاده خودرو سواری و بدلکاری‌های عالی سرشار است تا جایی که انتخاب کردن یک بخش به‌عنوان بهترین قسمت فیلم امری بسیار دشوار است. این گزینش به دلیل عملکرد بی‌نظیر برت رینلودز و کارگردانی نیدهام چندان کار ساده‌ای نیست. حتی زمانی که خطر به بالاترین سطح خود می‌رسد، فیلم آن‌قدر سبک و روان است که شما گاهی اوقات فراموش می‌کنید که خطر مرگ شخصیت‌ها را با این نحوه رانندگی تهدید می‌کند. پرش از روی پل مالبری در حالی که بندیت جاده را بسته دیده و به شوخی می‌گوید: «این خوب نیست» و سپس با دیدن مأموران پلیس که از جهت دیگر به‌سوی آنها می‌آیند و گفتن «این بدتر است»، برآیند کامل ایده‌هایی است که در ظاهر باهم تجانس ندارند. این سکانس ترکیبی بی‌بدیل از کمدی و بدلکاری فوق‌العاده است.

6- برادران بلوز (1980)

برادران بلوز، اتومبیل جان بلوشی و دن آیکروید که هنوز به‌عنوان یکی از موفق‌ترین اقتباس‌های Saturday Night Live محسوب می‌شود، به‌طور سنگینی بر روی سکانس‌های اکشن بزرگ‌تر از حد معمول که در سرتاسر فیلم دیده می‌شوند اتکا دارد. داستان به‌ظاهر درباره دو مرد خوش‌نیت است که سعی می‌کنند با به‌دست آوردن پول بیشتر یتیم خانه‌ای که در آن بزرگ‌شده‌اند را نجات دهند اما در حین انجام کار به انفجارهای مختلف و تعقیب و گریزهایی برمی‌خورند که باید از آنها با آرامش گذر کرده تا «مأموریت از جانب خدا» ی ساده‌شان را تحقق ببخشند. این فیلم نه یکی، بلکه دو سکانس تعقیب و گریز عالی دارد. بااینکه سکانس تعقیب در مرکز خرید به‌نوبه خود شاهکار است، نامعقولی کارتون وار تعقیب آخر در خیابان‌های شیکاگو صحنه‌ای است که بیشتر مردم به خاطر دارند. فراموش کردن آن سکانس دیوانه‌وار کار ساده‌ای نیست.

7-زیستن و مردن در لس آنجلس (1985)

تنها یک کارگردان افتخار آن را پیداکرده که در این لیست دو بار حضور یابد: ویلیام فریدکین، مغز متفکر پشت سکانس تعقیب در فیلم سینمایی ارتباط فرانسوی، به طرز عجیبی سکانس جاودانه دیگری تنها یک دهه بعد از فیلم ارتباط فرانسوی خلق کرد. زیستن و مردن در لس‌آنجلس مانند ارتباط فرانسوی شاهکار نیست اما سکانس اصلی تعقیب و گریز فیلم- که در آن شاهد فرار دو نفر از مأموران سرویس مخفی از دست دو فرد مسلح هستیم- همان‌طور که سکانس ترن هوایی و تعقیب اتومبیل یکی از بهترین‌های دهه هفتاد میلادی به‌حساب می‌آید این صحنه نیز برترین‌های دهه هشتاد میلادی محسوب می‌شود. سکانسی که با حرکت از میان کامیون‌ها در ناحیه‌ای صنعتی آغاز می‌شود به اتوبان‌های لس‌آنجلس کشیده شده و درنهایت به یکی از دلیرانه‌ترین رانندگی‌هایی که تاکنون در فیلم ثبت‌شده منتهی می‌شود.

8-ترمیناتور 2: روز داوری (1991)

هرچند که تماشای رقابت دو اتومبیل کنار یکدیگر در جاده جذابیت‌های خاص خود را دارد، اما ارتباط فرانسوی به ما یاد داد که تضاد اغلب اوقات کلید اصلی خلق یک تعقیب و گریز هیجان‌انگیز است. جیمز کامرون به این درس گوش سپرد و آن را در سکانس تعقیب دیدنی ترمیناتور 2 به‌کار برد، جایی که تی-1000 یک کامیون را می‌دزد تا جان کانر و موتورسیکلت کوچکش را در کانالی گل‌آلود تعقیب کند. صداگذاری این صحنه به تقویت تضاد جاری در آن کمک فراوانی می‌کند تا جایی که کامیون تبدیل به هیولایی غران بر روی مسیل سیمانی می‌شود. لحظات اوج فیلم که تی-800 را بر روی یک موتورسیکلت می‌بینیم نیز به افزایش الحاق آن صحنه به طرز جالبی کمک می‌کند.

9-رونین (1998)

گاهی اوقات بهترین سکانس‌های تعقیب و گریز آنهایی هستند که در آنها اتومبیل‌های از نظر ظاهری جذاب ولی شخصیت‌های جالبی پشت رل آنها حضور ندارند. به‌عنوان‌مثال نگاهی به رونین جان فرانکنهایمر و سکانس تعقیب و گریز آن بیندازید. دو اتومبیل دخیل در این صحنه هیچ ویژگی برجسته یا قابل‌توجهی ندارند اما فرانکنهایمر هیجان و تنش را با استفاده از تمامی عناصر حاضر درصحنه به اوج می‌رساند. برتر از سکانس تعقیب و گریز خودروها، حس خطری است که تماشای این صحنه به بیننده القا می‌کند. هیچ‌یک از شخصیت‌ها در اتومبیل‌هایشان اوقات خوبی را پشت سر نمی‌گذارند و بالأخص رابرت دنیرو که می‌بینیم در بسیاری از صحنه‌ها کاملاً وحشت‌زده است. تمامی این جزئیات به انتقال  حس خطر و اینکه هرلحظه ممکن است اتفاق وحشتناکی رخ دهد می‌افزاید و همین مسئله آن را هیجان‌انگیزتر جلوه می‌دهد.

10- برتری بورن (2004)

وقتی به "فیلم‌های جاسوسی" درزمینه تعقیب و گریز فکر می‌کنید معمولاً باظرافت‌ترین اجرا و جذاب‌ترین اتومبیل ممکن را متصور می‌شوید. اما سکانس تعقیب و گریز در مسکو در فیلم سینمایی «برتری بورن» کاملاً برخلاف تصورات شما رخ می‌دهد و همین موضوع آن را تأثیرگذارتر کرده است. با اجرای عالی مت دیمون و سبک دوربین دستی پل گرینگرس، این سکانس همچون مونتاژی از استیصال از مقابل چشمان بیننده می‌گذرد. ما بورن را می‌بینیم که  سعی می‌کند از دست تعقیب‌کنندگانش در یک تاکسی آسیب‌دیده و با شانه‌ای زخمی بگریزد. به‌طورقطع می‌دانیم که جیسون بورن کشته نمی‌شود اما با تماشای این صحنه تنها در این فکر خواهید بود که کدام‌یک زودتر تسلیم می‌شود: بدن بورن یا بدنه تاکسی.

11-ضد مرگ (2007)

کوئنتین تارانتینو در طول حرفه کارگردانی‌اش استعاره‌های ژانر کلاسیک را با دانش وسیع خود از سینما  تلفیق کرده است، بنابراین خیلی دور انتظار نبود که دریکی از فیلم‌های وی شاهد یک تعقیب و گریز باشیم. بهترین سکانس تعقیب و گریز تارانتینو در فیلم سینمایی «ضد مرگ» رخ داد و می‌توان آن را برجسته‌ترین در میان همتایان خود خواند، نه به خاطر توانایی تارانتینو در بازی با قواعد این ژانر بلکه به خاطر توانایی‌اش در وفادار ماندن به آنان. از جنبه‌های بسیار، این سکانس نیز همچون سایر سکانس‌های تعقیب و گریز در دهه هفتاد میلادی انجام می‌شود و مانند دریافت لحظه‌ای آدرنالین خالص است چراکه تارانتینو آن را به‌سان چنین لحظه‌ای فیلم‌برداری می‌کند. دوربین جانخوردنی وی به صحنه اجازه ثانیه‌ای نفس کشیدن را نمی‌دهد و مرتب به ما یادآوری می‌کند چیزی که داریم می‌بینم واقعی است و مهیج‌تر از این نمی‌شود.

12-سریع 5 (2011)

فرنچایز سریع و خشمگین در توانمندی ماهرانه خود به بالا بردن استاندارد بدلکاری با اتومبیل‌ها در هر فیلم فرنچایز شهره است، تا جایی که در آخرین فیلم بخش مرکزی داستان، بر روی تعقیب یک زیردریایی بر روی یخ تمرکز داشت. بااینکه هر بار این سکانس‌ها مجلل‌تر و باشکوه تر می‌شوند اما دزدیدن گاوصندوق در فیلم سینمایی سریع 5 برای بسیاری از هواداران فرنچایز بهترین سکانس تعقیب و گریز به‌حساب می‌آید. داستان تقریباً ساده است: برایان و دام یک گاوصندوق بزرگ را از جایش درمی‌آورند و سپس آن را در خیابان‌های ریو سوار بر دو دوج چارجر به دنبال خود می‌کشند. چیزی که آن را از زوایای بسیاری خاص جلوه می‌دهد پیشروی سکانس از طریق درست به نمایش گذاشتن و تمرکز بر روی جزئیات کوچک است.

13-رانندگی (2011)

شاید این حرف متناقض به نظر بیاید اما شکیبایی در ساخت و خلق یک سکانس تعقیب و گریز خوب اهمیت ویژه‌ای دارد. همه‌چیز به بستر شکل‌گیری، دلیل رخ دادن تعقیب و عناصر دیگر که یک داستان را بدون ادای کلمات روایت می‌کنند بستگی دارد و تنها فیلم‌های انگشت‌شماری این مسئله را به خوبی فیلم سینمایی رانندگی نیکولاس ویندینگ رفن به نمایش می‌گذارند. سکانس آغازین فیلم که در آن راننده (رایان گاسلینگ) قوانین کار خود را نشان می‌دهد و سپس با سوار کردن دو سارق مسلح در لس‌آنجلس به آنها در فرار کردن از مخمصه کمک می‌کند، به بهترین شکل نتیجه صبر پیشه کردن را به بیننده نشان می‌دهد. از تنش کاملاً ملموس در لحظه‌به‌لحظه فیلم تا نقطه اوج داستان، همه‌چیز به صبر کردن برای فرارسیدن زمان درست بستگی دارد.

14- مکس دیوانه: جاده خشم (2015)

اگر این لیست چند سال پیش نوشته می‌شود، فیلم سینمایی جنگجوی جاده جورج میلر در عوض مکس دیوانه در  آن قرار می‌گرفت اما مکس دیوانه: جاده خشم سررسید، چهارمین فیلم میلر در فرنچایز و شاید بهترین فیلم اکشن دهه گذشته. داستان فیلم را می‌توان به یک تعقیب و گریز طولانی خلاصه کرد که هرچند وقت یک بار توقف کوتاهی می‌کند تا سکانس بزرگ بعدی اتومبیل‌سواری را آماده کند. به همین دلیل انتخاب یک سکانس به‌عنوان بهترین از میان آنها کار دشواری است. اما بگذارید بگوییم سکانسی که پسران جنگجوی ایمورتان جو با استفاده از میله سعی می‌کنند قهرمانان داستان را متوقف کنند هیجان‌انگیزترین قسمت فیلم است.

15- بیبی راننده (2017)

بسیاری از فیلم‌ها موسیقی پاپ را با بزرگ‌ترین سکانس‌های اکشن خود در می‌آمیزند اما تعداد اندکی آن را مانند فیلم سینمایی بیبی راننده با چنین ظرافتی انجام داده‌اند. فیلم اکشن ساخته ادگار رایت درباره یک راننده که بهترین عملکردش درزمانی است که موسیقی موردعلاقه‌اش در حال پخش است سرعت و هیجان تعقیب و گریز کلاسیک را با زبان سینمایی موزیکال فیلم درهم‌آمیخته تا اثری جادویی خلق کند. چندین سکانس بی‌نظیر تعقیب و گریز در بیبی راننده وجود دارد اما هیچ‌کدام به‌پای سکانس آغازین فیلم همگام با موسیقی «بل باتمز» جان اسپنسر نمی‌رسد.

بیشتر بخوانید:

• ۱۰ فیلم برتر زامبی‌ محور کمدی که نباید از دست بدهید
• نقد فیلم Falling – دیدار مجدد پدر روانی با پسر آشفته
• معرفی بهترین فیلم‌های اکشن سال ۲۰۲۰
• معرفی بهترین فیلم‌های اکشن غیر ابرقهرمانی یک دهه اخیر
• با بهترین فیلمهای اکشن سال 2019 آشنا شوید