نقد انیمیشن The SpongeBob Movie: Sponge on the Run – عملیات نجات در آتلانتیس

انیمیشن جدید باب اسفنجی هم در برابر ویروس کرونا شکست خورده و به جای اینکه روانه اکران سینماهای فیزیکی شود، سر از نتفلیکس در آورده و حالا آخرین ماجراجویی اهالی بیکینی باتم به صورت آنلاین در دسترس طرفدارانش است. در این ماجراجویی کیانوریوز هم به عنوان مهمان افتخاری همراه باب و دوستانش است تا گری (حلزون خانگی او) را از دست خدای یونان باستان یعنی پوزایدون نجات دهند.

باید قبول کنیم باب اسفنجی شلوار مکعبی و دوستانش دیگر مانند سابق نیستند اما علی‌رغم افت کیفیت آثار ساخته شده با محوریت این کاراکترها در طول سال‌های گذشته، باب اسفنجی هنوز از محبوبیت چشمگیری برخوردار است.

زمانی که نقد بازی جدید باب اسفنجی را نوشتم که سازندگان باب اسفنجی نیز به عارضه «طولانی شدن یک برند انترتینمنت» دچار شدند و مجبور هستند که برای این مساله فکری کنند. این عارضه چیست؟ فرض کنید کودکی از نسل جدید کنونی می‌خواهد که کمیک‌های اسپایدرمن را شروع به خواندن کند و وقتی شماره روی جلد کمیک را می‌بیند که مثلا عدد ۷۰۰ است، می‌گرخد! او تصور می‌کند برای فهمیدن داستان کامل باید صدها جلد کمیک پیش از آن را بخواند و والدین ناآگاه به این مسائل نیز چنین فکری را می‌کنند.

باب اسفجی هم همین است، انیمیشنی که حالا بیش از ۲۰ سال عمر دارد و و در طول این سالیان دراز تقریبا ۱۳ فصل سریالش پخش شده است. در دوران کنونی مخاطبان باب اسفنجی به دو دسته تقسیم می‌شوند: یکی به اصطلاح بچه‌های ریش‌دار (یعنی بزرگسالانی که زمانی طرفدار باب اسفنجی بودند و حالا با کودک درونشان به استقبال این سری می‌روند) و یکی هم نسل جدید که پدر و مادرشان یا طرفدار باب اسفنجی بوده‌اند یا خیر.

باب اسفنجی پنجمین انیمیشن طولانی در تاریخ آمریکاست و سازندگان برای اینکه بتوانند نسل جدید را همراه خود سازند تدابیر زیادی اندیشیده‌اند. یکی از آنها همان ریمیک کذایی بازی قدیمی و موفق این سری بود و حالا هم پخش سومین انیمیشن سینمایی از این فرنچایز که ارتباط داستانی با دو نسخه قبلی سینمایی ندارد و کاملا مجزا از آنهاست. در هر دوی این موارد سازندگان به یک سیاست دست زده‌اند که نه می‌توان آن را چندان غلط خواند و نه صد در صد درست: آنها باب اسفنجی را مختص کودکان نسل جدید ساخته‌اند و بس.

در واقع تیم سازندگان باب اسفنجی در آگاهی کاملی به سر می‌برند که هواداران قدیمی باب اسفنجی، هر طور شده به پای آثار این کاراکتر می‌نشینند و با حس نوستالژی بازی، خودشان را سرگرم می‌کنند. آنها باکی برای از دست دادن این هواداران ندارند و تمرکز اصلی‌شان روی کودکان نسل کنونی است و با زبان آنها هم سخن می‌گویند. باب اسفنجی برعکس انیمیشنی چون سامورایی جک (که در فصل پایانی خود یک فضای تیره و تاریک را ایجاد کرد)، همراه با مخاطبان خود بزرگ نشده و در دنیای شاد و رنگارنگ و کودکانه خود باقی مانده است؛ مساله‌ای که جزو ذات یک «برنامه مختص کودکان» است و واقعا نمی‌توان خرده‌ای به آن گرفت.

انیمیشن جدید باب اسفنجی حتی سنت شکنی کرده و خبری از تیتراژ همیشگی این سری در آن نیست (صدای آواز خواندن بچه‌ها در حین زمزمه کردن نام باب اسفنجی در جواب «ناخدا») و انگاری قصد دارد از همان ابتدای امر بگوید که این یک باب اسفنجی متفاوت است. گرافیک و طراحی شخصیت‌ها یک مهر تایید بر این موضوع است و بسیار هنرمندانه کار شده است.

برخلاف نسخه قبلی باب اسفنجی که نصف دو بعدی و نصف سه بعدی بود! حالا با یک اثر تماما سه بعدی روبرو هستیم که اشتباه نسخه سینمایی قبلی را تکرار نکرده و فقط گریزی کوتاه به دنیای سینمای لایواکشن می‌زند و نود درصد داستانش را در همان دنیای شاد و رنگارنگ کارتونی‌اش روایت می‌کند.

ترکیب باب اسفنجی با دنیای واقعی بارها و بارها در سریال رخ داده و اوج آن در نسخه سینمایی پیشین بود که از نظر بسیاری از طرفداران، بخش ضعیف انیمیشن به حساب می‌آمد. تیم سازنده The SpongeBob Movie: Sponge on the Run هم به جای تکرار این اشتباه، سر و دستی به طراحی سه بعدی کاراکترهای دوست داشتنی‌شان کشیدند و به یک جمع بندی به معنای واقعی «محشر» رسیدند.

طراحی محیط و کاراکترهای The SpongeBob Movie: Sponge on the Run با اینکه سه بعدی است اما کاملا حس و حال انیمیشن‌های دوبعدی را تداعی می‌کند. این پیشرفت محسوس در مبحث گرافیکی باعث شده که حتی فکر کنیم احتمالا آینده دنیای باب اسفنجی در چنین طراحی سه بعدی رقم بخورد، از بس که همه چیز سر جای خودش است! طراحی نسخه‌های کودک هر یک از کاراکترها نیز به شدت جذاب است و تنها بخشی است که سازندگان با تمسک به آن سعی کردند تا مخاطب بزرگسال را نیز با برانگیختن حس خاطره‌بازی‌اش، با خود همراه سازند.

داستان از این قرار است که پوزایدون (خدای دریاها) نگران چین و چروک صورتش است و از کرم حلزون برای رفع این چروک‌ها استفاده می‌کند، اما دست بر قضا او می‌فهمد که حلزون‌های تمام دریاها دیگر «خشک» شده‌اند! به جز یک مورد که همان «گری»، حلزون خانگی باب اسفنجی است.

پلانکتون ناجوانمرد هم که تمام بدبختی‌های خود را سر باب اسفنجی می‌داند، گری را دو دستی به پادشاه تقدیم کرده و باب و پاتریک هم تصمیم می‌گیرند که با کمک یک روبات جدیدالورود به دنیایشان، به نجات گری بروند. در راه سفر دوستانه آنها، یک بته خار با کله کیانوریوز هم نقش راهنمای آنها را ایفا می‌کند!

همانطور که از دو پاراگراف بالا و از خلاصه داستان برمی‌آید، داستان مانند روال همیشگی این سری،‌ دیوانه‌وار و جنون آمیز بوده و عقل و منطق خاصی در آن حکمفرمایی نمی‌کند. سفر دوستانه باب اسفنجی و پاتریک نیز پر از حاشیه‌های متفاوت است که اصلا دخلی به داستان ندارند و خرده داستان‌هایی هستند که سر و کله‌شان پیدا می‌شود و زود هم محو می‌شوند.

تقریبا تمام کاراکترهای محبوب این سری در انیمیشن جدید حضور دارند و اشاره‌ای به Origin یا همان ریشه داستانی آنها هم می‌شود که ما را به دوران کودکی‌شان می‌برد. دنیای کودکی باب اسفنجی با دنیای کنونی‌اش تفاوت‌های نسبتا زیادی دارد و بعید نیست با محبوب شدن این بخش از انیمیشن، شاهد Spongebob Kids (مانند انیمیشن‌ بچگی‌های تام و جری!) در آینده نزدیک باشیم.

صداپیشگان نسخه اصلی بازگشتند و با قرض دادن صدایشان کاری کارستان انجام دادند و مانند همیشه می‌درخشند. در کنار صداپیشگی قدرتمند، موسیقی قوی و شادی سرتاسر این انیمیشن سرخوش را فراگرفته و در این بین، حضور بی‌ربط اسنوپ‌داگ هم از آن دسته کارهایی است که فقط و فقط از پس مجموعه‌ دیوانه‌وار باب اسفنجی برمی‌آید و بس.

انیمیشن The SpongeBob Movie: Sponge on the Run یک اثر کودکانه به شمار می‌آید که طرفداران قدیمی خود را صرفا به مثابه دوباره دیدن باب اسفنجی و دوستانش در یک هیبت جدید به وجد می‌آورد و تلاش خود را نیز با نمایش کودکی‌های این شخصیت‌ها برای دقایقی می‌کند تا مخاطبان قدیمی را نیز راضی نگه‌دارد. اما در کل، شوخی‌ها و ریتم فیلمنامه کاملا متکی به استانداردهای سینمای کودک است و در این راه درست هم به هدف می‌خورد.

جنس کمدی باب اسفنجی جدید آن چیزی نیست که باید باشد و این بچه‌ها هستند که احتمالا با اکثر شوخی‌های فیلم بخندند و بزرگترها تنها چند باری به وجد می‌آیند. در ایناج باید خاطرنشان شد که این سری همچنان برای کودکان ساخته می‌شود و هر نسل تصور و دیدگاه متفاوتی نسبت به کمدی دارد. خوشبختانه سازندگان کاملا با این دیدگاه جدید آشنایی دارند و می‌توانید با دیدن این اثر در کنار برادر یا خواهر کوچکتر، این ادعا را تایید کنید.

انیمیشن جدید باب اسفنجی همانطور که در ابتدای صحبت گفتم، هواداران قدیمی خودش را با همه مشکلاتش دارد و هدفش را به سمت کودکان گرفته و در این راه موفق بوده؛ هرچند می‌توانست با جدی‌تر گرفتن خودش و پردازش بهتری به فیلمنامه، کاری کند که همگی از آن لذت ببرند.

اما به هر حال بسیاری به تماشای باب اسفنجی شلوار مکعبی در هر حالتی ادامه می‌دهند حتی اگر دچار تحول و تغییرات بسیار شده باشد، زیرا این مجموعه زمانی همراه دوران کودکی آنها بوده است و حالا عضوی جدانشدنی از ذهن آنها شده است. 

در نهایت باید گفت سومین قسمت سینمایی باب اسفنجی به هیچ‌وجه به پای قسمت نخست آن که در سال ۲۰۰۴ ساخته شد نمی‌رسد، اما تجربه جدید و جالبی از دنیای شگفت انگیز زیر آب‌ و سرزمین بیکینی باتم است که تماشای آن خالی از لطف نیست.

بیشتر بخوانید:

چرا هنوز باب اسفنجی را دوست داریم؟