نقد فیلم Ip Man: Kung Fu Master – مُشت یک اینچی به صورت

وقتی حرف از داستان‌های اکشن کونگ فویی مدرن می‌شود، شخصیتی به نام «ایپ» وجود دارد که همه باید حداقل یک بار شنیدن داستان‌های مربوط به او را تجربه کنند. جناب استاد Ip Man از سال 2008 سوژه بسیاری از فیلم‌های رزمی و مجموعه‌های تلویزیونی مبارزه محور بوده است. اما جالب است بدانید، او که استاد بروس‌لی معروف بوده، خیلی دیرتر از شاگردش بین عموم مردم جهان شناخته و محبوب شده است.

بدون شک عامل شناخت او به جهان، ساخت فیلم مردی به نام ایپ بود که در آن دونی یِن نقش این استاد بزرگ هنر‌های رزمی را بازی کرد. از آن زمان به بعد، بسیاری از فیلم‌های مربوط به Ip Man و صحنه‌های شگفت‌انگیز رزمی وجود داشته که هر ساله هیجان طرفداران هنرهای رزمی را به همراه داشته است. حالا آخرین فیلم ساخته شده بر اساس معلم بروس‌لی، Ip Man: Kung Fu Master به کارگردانی لیمینگ لی است که به تازگی نسخه دوبله آن نیز برای پارسی زبان‌های عزیز منتشر شده است.

علاوه بر این، لازم به ذکر است که این فیلم شامل بازگشت دوباره بازیگر هنر‌های رزمی شرقی دنیس تو به نقش استاد ایپ است. این سومین فیلمی است که دنیس تو را به عنوان اجرا‌کننده افسانه‌ای سبک وینگ چون به نمایش می‌گذارد. همان‌طور که می‌دانید تعالیم ایپ بر بسیاری از هنرمندان رزمی تأثیر گذاشته است، که یکی از آن‌ها بروس‌لی است.

داستان این فیلم پیرامون زندگی استاد ایپ، در روز‌های قبل از انقلاب کمونیستی در سال ۱۹۴۹ تمرکز دارد. در این ایام ایپ یک کاپیتان یا افسر پلیس جوان شهر فوشان بود. اما جدا از داستانِ چنین فیلم‌هایی که همیشه در یک مسیر تکراری قدم می‌گذارد، می‌توان گفت که همه ما به دونی یِن در قامت شخصیت ایپ عادت کرده‌ایم.

بنابراین حضور شخصی چون دنیس تو در این نقش شاید جذابیت و قدرت دونی یِن را نداشته باشد اما در یک چیز زبان مشترکی با او دارد که همان مبارزه است. به هر حال چنین آثاری پیش از هر چیز بر روی مبارزه تمرکز دارند. بنابراین بیننده به عشق دیدن بزن بزن‌های خاص شرقی، پای چنین آثاری می‌نشیند.

چیزی که در فیلم «Kung Fu Master» روشن به نظر می‌رسد این است که: هدف این اثر رسیدن به گرانش یا زیبایی (یا اعتبار) آثار پیشین فرنچایز «ایپ من» در بهترین حالت خود نیست. چرا که اساساً دو فیلم اول این فرنچایز با بازی دونی یِن جز کلاسیک‌های مُدرن این ژانر به حساب می‌آیند. دو فیلم اول «ایپ من» جدا از یک اثر رزمی کامل، یک دستاورد هنری هستند، گونه‌ای از بهترین فیلم‌ها در نوع خود. بنابراین Kung Fu Master از هر نظر چیز بسیار پایین‌تری نسبت به گذشته این مجموعه فیلم معروف است.

اما گفتن یک نکته در این میان ضروری است. عمده بحث در مورد فیلم‌های ایپ مَن تا به امروز اساس واقعی بودن خطوط داستان آن بوده است. از نظر جوی و اتمسفر حاکم بر فضای فیلم، این اثر به Batman Begins نولان بی شباهت نیست.

با این اوصاف داستان دیگر شبیه چیزی از روایت زندگی یک شخص واقعی نیست. اما این بار سازندگان با وارد کردن عناصر داستانی مورد نظر خود سعی در نمایش موارد حماسی‌تر و بزرگ‌تر کرده‌اند. در واقع هدف سازندگان انتقال پیام ملی گرایی در پشت این قهرمانان فولکلور بوده است، که در گذشته به عنوان افراد واقعی در بین مردم زندگی می‌کرده‌اند.

علاقه مندان به سینمای هُنگ کُنگ و سینمای چین همواره شاهد قهرمانانی ملی چون وانگ فی هونگ، فانگ سای یوک و هوآ یوانجیا بر پرده سینما بوده‌اند. و این نشانه از علاقه و رویکرد سینمای این منطقه به اسطوره‌ها و قهرمانان ملی است. جنبه‌های بیوگرافی این فیلم‌ها همیشه در خدمت قوس شخصیتی و داستانی قهرمانانه این اشخاص بوده است.

اما پرداختن به این موارد شاید از نظر خیلی‌ها مسخره باشد، چرا که آنها همیشه در خدمت یک هدف بودند که آن میهن و عدالت است. اما برابری یا عدالتی که امثال «Ip Man» در طول این فیلم‌ها بارها و بارها به آن متوسل می‌شوند، بیشتر از آنکه یک سکانس داستانی روشن باشد، مفهومی انتزاعی می‌شود.

حالا فیلم جدید ایپ من نیز هدفش را همین قرار داده، البته شاید نتوانسته به روشنی آن را بگوید و اجرا کند. دلیل این ناتوانی شاید دو دِلی فیلمساز در ارائه یک نمایِ شخصی و بیوگراف محور به همراه یک تِم ملی بوده باشد. وقتی بخواهیم هر دو طرف ماجرا را پیش ببریم و فیلمنامه درستی نداشته باشیم چنین مشکلی پیش می‌آید.

برای مثال: استاد بزرگی چون ایپ، یک قهرمان ملی در چین است، بنابراین به تصویر کشیدن او در حال مبارزه (غیرمسلح) با حدود 100 حمله کننده تبر به دست آن‌ هم به طور همزمان و بیرون آمدن او بدون آسیب از این جریان شبیه به تصویر کشیدن یک ابرقهرمان است. و این ماجرا واقعیت درونی این اثر را تشکیل می‌دهد.

البته نمی‌توان کتمان کرد که چنین آثاری مخاطبی همیشگی برای خود دارند. اساساً مخاطب فیلمی چون «Kung Fu Master» به دنبال دیدن بزن بزن‌های فوق بشری یک قهرمان جالب و ترکیب آن با طنزی ملایم است. اما چنین دیدگاهی نمی‌تواند چشم ما را رو به شکاف فیلمنامه چنین آثاری ببندد. برای مثال: در فیلم استاد کونگ فو یک طرح درام و جنایی وجود دارد که در آن مشخص می‌شود یک گانگستر قاتل نوع خوبی از یک گانگستر قاتل است. چنین منطقی در پُشت این اثر بسیار کارتونی و احمقانه است.

مهمترین عنصر داستانی این فیلم اهمیت مقاومت در برابر ارتش ژاپن امپریالیستی و متحد کردن شهر و افراد فقیر و وحشت زده در برابر آن‌ها است. دنبال کردن چنین کلیشه‌های میهن پرستانه‌ای برای آثار کونگ فویی مثل نان شب واجب است. به این ترتیب، بازدهی Ip Man: Kung Fu Master نیز در این شاخه بالا و البته کاملاً تکراری است.

علاوه بر این، یکی از عناصر مورد علاقه ما در فیلم‌های رزمی سرعت آنها است. با این اوصاف هر وقتی فیلم سمت نمایش مبارزه می‌رود، مخصوصاً هنگامی که ایپ با چندین حریف مواجهه می‌شود ریتم کار بسیار عالی است. با این حال، سکانس‌های اکشن بی‌عیب و نقص نیستند و این عمدتاً به این دلیل است که توانایی حتی یک نفر از مخالفان ایپ با مهارت و قدرت او مطابقت ندارد (همان فرمول ابرقهرمانی) و مبارزه نهایی نیز بسیار ساده است.

با این نکات ضعف هم می‌توان «Kung Fu Master» را به عنوان یک فیلم اکشن، موثر دانست. اساساً قاب‌های دیدنی و فیلمبرداری پر جنب و جوش باعث می‌شود که این کار ارزش یک بار تماشای را داشته باشد. البته همان‌طور که پیش‌تر گفتم سرگرمی چنین فیلمی نه برای اهمیت داستان، بلکه برای مطالعه نحوه چیدمان سنتی ژانر آن است. فیلم «استاد کونگ فو» اثری است که به ظاهر حرف‌های زیادی برای گفتن دارد، اما مشکل اینجاست که فیلم زبان باز می‌کند اما صحبت را فراموش می‌کند. مشکل بزرگ و منشأ بسیاری از چنین کاستی‌هایی در کارگردانی لیمینگ لی نهفته است.

تمام آنچه گفته شد، در Ip Man: Kung Fu Master به اندازه کافی وجود دارد که اگر از طرفداران فیلم‌های رزمی هستید، بی شک از دیدن آنها لذت می‌برید. گرچه این گفته‌ها در بررسی بیشتر آثار رزمی یکسان است، اما این کار فیلمی است که می‌توانید جمعه شب با یک کاسه ذرت بو داده تماشا کنید و با آن سرگرم شوید.