ژانر سولزلایک‌ چطور به این محبوبیت رسیده است؟

این روزها خبرها پیرامون بازی الدن رینگ بسیار زیاد است. این بازی به خوبی توانسته بازیکنان را سرگرم کند و یک تجربه شگفت‌انگیز را به آن‌ها ارائه دهد. اما در کنار موفقیت بازی الدن رینگ از دید مخاطبان و منتقدان، یک نکته مهم دیگر نیز اهمیت دارد. این که بازی‌های سولزلایک، جمعیت وسیعی از بازیکنان را مجذوب خودش کرده است. به نوعی می‌توان گفت که سولزلایک‌ تبدیل به یک ژانر شده است. اما چه عواملی باعث شکل‌گیری این ژانر شده است. مسیر شکل‌گیری سولزلایک‌ها بسیار جذاب و اتفاقی کم‌نظیر در دنیای بازی‌های ویدیویی است.  ژانری که توسط هیدتاکا میازاکی خلق شده است.

معمولا بازیکنان، بازی‌های سخت را سولزلایک صدا می‌کنند. البته که عده‌ای هم اعتقاد دارند که نام این ژانر سولزبورن نیز می‌تواند باشد. عده‌ای این ژانر را سولزبورن صدا می‌کنند چون اعتقاد دارند که بازی بلادبورن نیز تاثیراتی در فرمول سری بازی دارک سولز داشته است. البته که بلادبورن هم از اصول سری دارک سولز استفاده می‌کند اما ردپاهای زیادی در گسترش این ژانر داشته است. حتی می‌توان گفت که بلادبورن تاثیر چشم‌گیری در محبوبیت سولزلایک داشته چرا که یکی از عناوین انحصاری پر سروصدا برای پلی‌استیشن بود و موفقیت سخت افزار پلی‌استیشن 4 نیز در محبوبیت بلادبورن تاثیر داشت.

هنوز نمی‌توانیم مشخص کنیم که سولزلایک، یک ژانر است یا یک زیرژانر. بازی الدن رینگ، تمرکز زیادی در ماجراجویی و گشت و گذار در محیط دارد. از آنجا که الدن رینگ المان‌های ادونچر بسیاری دارد ترجیح می‌دهیم تا در این مقاله، سولزلایک‌ها را یک زیرژانر بدانیم. در ابتدا بازی دارک سولز، یک عنوان اکشن نقش‌آفرینی بود اما فرمول جدیدی را ابداع کرد. خلق «سولز» در بازی و روند پیشرفت در بازی، مانند شکست خوردن و از دست دادن دستاوردها در نقطه شکست، از کارهایی بود که ژانر اکشن نقش‌آفرینی را وارد مسیر جدیدی کرد. اما ابعاد کار الدن رینگ بسیار بزرگتر از دارک سولز است. الدن رینگ دقیقا نقش تکامل را برای سری دارک سولز ایفا می‌کند. حتی عده‌ای اعتقاد دارند که الدن رینگ فرمول سولزلایک را وارد مسیر جدیدی کرده و این زیرژانر را تغییر داده است. تغییراتی که از نظر کاربران مثبت بوده‌اند.

اولین بازی سولزلایک چگونه ساخته شد؟

داستان اولین بازی سولزلایک بسیار شنیدنی است. این داستان زمانی جذاب می‌شود که موفقیت‌های الدن رینگ را به چشم دیده‌ایم. سرآغاز این زیرژانر، بازی Demon Souls بود. اثری که در ابتدا با حاشیه‌های زیادی همراه بود. این بازی در آستانه لغو شدن قرار داشت. ایده‌های میازاکی در آن زمان، عجیب به نظر می‌رسید و سران سونی چندان با ایده‌ او ارتباط برقرار نکردند. اما دیمن سولز، مسیر پرپیچ و خمی را طی کرد.  فرام سافتور هم در آن زمان، به ساخت سری بازی Armored Core معروف بود و اتفاقا روزهای خوبی را سپری نمی‌کرد. هیدتاکا میازاکی که سال ۲۰۰۴ به عنوان یک برنامه‌نویس کارش را در فرام سافتور آغاز کرد، ایده‌ بازی دیمن سولز به ذهنش رسید.

میازاکی تلاش زیادی کرد تا سران وقت فرام سافتور را راضی کند تا این پروژه را به او بسپارند. سپس او توانست رضایت اکثریت را به دست بیاورد و شروع به توسعه بازی کرد. همچنین استودیوی Japan Stuidos که تحت نظر سونی است پروژه او را پذیرفت. در ابتدا میازاکی نگرانی زیادی درباره ایده‌اش داشت. او ترس این مسئله را داشت که سران سونی از سختی بازی ایراد بگیرند و از او بخواهند تا فکری درباره درجه سختی بازی داشته باشد. او به ایده سخت بودن بازی ایمان داشت و آن را جزء اصلی کارش می‌دانست.

اگرچه که ترس او به واقعیت پیوست. در سال ۲۰۰۸ و در اولین واکنش‌ها به دمو دیمن سولز، سران سونی از بازی انتقادات زیادی کردند. سونی به حدی از عملکرد بازی ناامید شده بود که قصد داشت بازی را فقط در کشور ژاپن عرضه بکند. سران سونی اعتقاد داشتند که عرضه این بازی در بازار غرب، یک شکست مطلق خواهد بود. بیشتر انتقادات هم پیرامون سختی بازی قرار داشت. آن‌ها اعتقاد داشتند که این سیستم بازیکنان را خسته و عصبانی می‌کند و این مسئله باعث می‌شود که بازی با شکست تجاری روبرو شود. البته که نگرانی‌های سونی در آن زمان هم بیراه نبود. میازاکی و فرام سافتور قصد داشتند تا یک تجربه نو را به بازیکنان ارائه دهند و  یک ریسک بزرگ را بپذیرند. ریسکی که سونی به سختی آن را پذیرفت.

بازی دیمن سولز فروش متوسطی در بازار ژاپن داشت. اما در غرب، منتقدان استقبال فوق‌العاده‌ای از بازی داشتند. بازی دیمن سولز از مجموع ۸۱ نقد توانست میانگین نمرات ۸۹ را ثبت کند.  فروش بازی هم در بازار غرب بسیار خوب بود و همین اتفاق روزنه‌ای از ظهور یک ژانر خاص را نشان داد. برخلاف نگرانی‌های سران سونی، بسیاری از سختی بازی استقبال کردند و آن را اعتیادآور دانستند. بازی جوایز متعددی را دریافت کرد و همین باعث شد تا میازاکی، ایده خودش را گسترش دهد و یک جهان فانتزی را خلق کند. جهانی که بعدها تبدیل به سری بازی Dark Souls شد. به گفته میازاکی، او تحت تاثیر مانگا Berserk بوده و دارک سولز تاثیرات زیادی از این سری مانگا گرفته است.

انتشار دارک سولز و شکل‌گیری ژانر سولزلایک

البته که در آن لحظه هم ژانری به نام سولزلایک تشکیل نشد. از بازی دیمن سولز استقبال شده بود و همگی منتظر بودند تا ببیند فرام سافتور چه برنامه‌ای دارد. سرانجام در سال ۲۰۱۱ فرام سافتور بازی دارک سولز را منتشر کرد. در حقیقت پس از انتشار این بازی بود که مخاطبان با اصول بازی‌های سولز آشنایی پیدا کردند. دارک سولز ایده‌های دیمن سولز را گسترش داد و تلاش کرد تا سبک منحصر به فرد خودش را به تکامل برساند. البته که سختی بازی، تنها ویژگی دارک سولز نبود. بازیکنان باید در محیط بازی کاوش می‌کردند تا آیتم‌های کمیاب و خوب را بدست بیاورند. همچنین شکست دادن باس‌های قدرتمند و بزرگ نیز کاری چالشی بود و بازی دارک سولز را از دیگر عناوین متمایز می‌کرد.

پس از نسخه اول دارک سولز، در سال ۲۰۱۴ دنباله بازی منتشر شد. اتفاقات Dark Souls II باعث شد تا دیگر همگی متوجه این موضوع بشوند که سری دارک سولز و دیمن سولز از اصول خاص خودشان پیروی می‌کنند. داستان‌گویی در بازی، طراحی محیط بازی‌ها و باس‌فایت‌های خاص، همگی یک ساختار خاص را تشکیل دادند. ساختاری که ویژگی‌های مشترکی با بازی‌های اکشن نقش‌آفرینی دارند اما یک تجربه متفاوت را به بازیکنان ارائه می‌دهند. از آنجا بود که نام سولزلایک در زبان‌ها چرخید و بازیکنان با یک زیرژانر جدید آشنا شدند.

نام‌گذاری این ژانر هم شباهت زیادی به داستان خلق شدن ژانر مترویدوانیا (Metroidvania) دارد که از بازی متروید گرفته شد. بازی که باعث شد بعدها عنوان کسلوانیا (Castlevania) شکل بگیرد. دیمن سولز یک ساختاری را ترتیب داد و دارک سولز به آن شکل داد. سپس زیرژانر سولزلایک شکل گرفت. حتی عناوینی وجود دارد که آن را سولزلایت صدا می‌کنند. بازی‌هایی که میزان سختی کمتری به نسبت عناوین سولزلایک دارند.

سولزلایک فقط به معنی یک بازی سخت نیست. این زیرژانر، تمرکز زیادی در محیط دارد و داستان‌گویی بازی مبتنی بر محیط است. شکست خوردن در بازی از اصول خاص خودش پیروی می‌کند. بازیکن وقتی در منطقه‌ای شکست بخورد تمامی دستاوردها ( در بازی به نام سولز) را از دست می‌دهد و برای بدست آوردن دوباره آن باید به آن نقطه برگردد. نقطه‌ای که ممکن است مقابل یک باس‌فایت عظیم‌الجثه باشد. معمولا محیط‌های سولزلایک‌ها، قرون وسطایی و در جهانی فانتری است. جهانی که بسیار تاریک است و داستانی غم‌انگیز را روایت می‌کنند. افراد حاضر در بازی‌ها نیز اسیر تاریکی دنیا شده‌اند و اتفاقات غم‌انگیزی برایشان رخ داده است.

حال با الدن رینگ نیز این جهان گسترده‌تر و عمیق‌تر شده است. نویسنده بزرگی مثل جرج آر.آر. مارتین داستانی جذاب نوشته و اسطوره‌نویسی عظیمی را برای دنیای الدن رینگ ترتیب داده است. همین اسطوره‌شناسی قدرتمند، یکی از دلایلی است که زیرژانر سولزلایک را در مسیر تکامل قرار داده است. الدن رینگ به نسبت سری دارک سولز، داستان عمیق‌تر و پرجزئیاتی را تعریف می‌کند. البته که یکی از دلایل آن حضور یک نویسنده بزرگ دیگر در کنار میازاکی است. میازاکی کمک زیادی از مارتین گرفته و داستان عمیقی را در یک جهان سولزلایک روایت می‌کند.

بازی‌های سولزلایک عناوینی هستند که به مهارت و تکنیک بالای بازیکن نیاز دارد. یک گیمری که در بازی‌های اکشن حرفه‌ای یا در بازی‌های مخفی‌کاری خوب است، شاید نتواند یک اثر سولزلایک را بازی کند. اصولا در بازی‌های سولزلایک، استراتژی مبارزه و صبر بالا، مهم‌ترین عوامل مبارزه هستند. اگر بازیکن این دو عامل را رعایت نکند نمی‌تواند این بازی‌ها را به راحتی بازی کند. همین عامل می‌تواند برای برخی بازیکنان نکته‌ای منفی باشد. بعضی از بازیکنان هم شاید از همین سخت بودن بازی استفاده کنند و بازی خودشان را بسیار بهتر کنند. اگرچه که همان‌طور که گفتیم کاوش در بازی‌های سولزلایک، پاداش زیادی خواهد داشت. گاهی اوقات آیتم‌هایی پیدا می‌شوند که با استفاده از آن‌ها به راحتی می‌شود باس‌فایت‌های قدرتمند را شکست داد. کاوش در محیط، بار سرگرمی بازی را بالا می‌برد و این نکته باعث می‌شود تا بازیکنان زیادی مجذوب بازی‌های سولزلایک بشوند.

بازی‌هایی که از دارک سولز الهام گرفتند

محبوبیت این ژانر باعث شده تا دیگر استودیوهای بازیسازی نیز سعی کنند تا قدمی برای تکامل سولزلایک‌ها بردارند و برداشت متفاوت خودشان را نشان دهند. بازی‌هایی که از قضا محبوب هم بودند و بسیاری از آن‌ها بازی‌های خوش‌ساختی بودند.

ابتدا به یک بازی متفاوت از استودیو فرام سافتور اشاره می‌کنیم که رویکردی متفاوت را به نسبت سری بازی دارک سولز و بلادبورن داشت. بازی Sekiro Shadows die Twice از ساختار متفاوتی استفاده می‌کرد. داستان و نحوه روایت آن، تفاوت آشکاری با سری سولز دارد. فضای بازی و گیم‌پلی با فرمول سری سولز تفاوت دارد و میازاکی روش جدیدی را برای این بازی پیش می‌گیرد. اگرچه که سختی بازی به مانند عناوین سولزلایک است اما بار نقش‌آفرینی در بازی بسیار کمتر شده و بیشتر به سمت عناوین اکشن ماجراجویی سوق پیدا کرده است.

اما خارج از استودیوی فرام سافتور، می‌توانیم به یک بازی اشاره کنیم که یکی از بهترین آثار چند سال اخیر است. بازی Hollow Knight که اثری مستقل و توسط استودیوی Team Cherry ساخته شده است. البته که ابعاد و ساختار این بازی مستقل با دارک سولز قابل مقایسه نیست اما سازندگان در مبحث پیشروی در بازی الهامات زیادی از دارک سولز گرفته‌اند. همچنین بازیکنان پس از مرگ باید دستاوردهایشان را بازیابی کنند. هالو نایت یکی از بهترین و کامل‌ترین عناوین سولزلایک است.

دیگر بازی که الهامات واضحی از سری دارک سولز گرفته و عنوانی است که در زیرژانر سولزلایک قرار می‌گیرد، سری بازی Nioh است. البته که نسخه اول بازی انتقاداتی به همراه داشت اما دنباله بازی مورد استقبال منتقدان و بازیکنان قرار گرفت. ساختار این بازی شباهت‌های زیادی به بازی‌های فرام سافتور دارد. این بازی توسط استودیوی Team Ninja ساخته شد. تنوع کلاس‌ها و سلاح‌ها در نسخه دوم بازی به شدت بالاست و یکی از دلایلی است که این بازی بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است.

عناوین دیگری هم وجود دارند که سولزلایک هستند اما چندان دیده نشدند. به طور مثال بازی مستقل Salt and Sanctuary یکی از عناوینی است که به شدت از المان‌های سولزلایک استفاده می‌کند و تجربه سرگرم‌کننده‌ای است اما دنیای به شدت تیره و تاریکی دارد. بازی‌های Code Vein، Ashen یا Mortal Shell هم از عناوینی هستند که از اصول سولزلایک استفاده می‌کنند و هر کدام از فضای منحصر به فرد خودشان استفاده می‌کنند. به طور مثال بازی Code Vein شبیه به یک انیمه دارک سولز است. این بازی از طراحی‌های انیمیشن شرقی استفاده می‌کند و گرافیکی شبیه به آن‌ها دارد. آخرین نمونه هم که تا حدودی از اصول سولزلایک استفاده کرد، عنوان Death’s Door بود که یکی از بهترین بازی‌های سال گذشته است.

در اینجا باید به آخرین نسخه God of War نیز اشاره کنیم. همان‌طور که می‌دانید ریبوت گاد آو وار، گیم‌پلی کاملا متفاوتی با دیگر نسخه‌های سری داشت. اگرچه که نمی‌توانیم آخرین نسخه گاد آو وار را یک اثر سولزلایک بدانیم؛ اما این بازی به وضوح الهاماتی از سری دارک سولز داشته است. سیستم مبارزات در این بازی از عناوین سولزبورن الهام گرفته‌اند اگرچه که طراحی مبارزات در گاد آو وار جزئیات بسیار بیشتری دارد. مثلا اگر مبارزه با The Valkyrie Queen را درنظر بگیریم، متوجه خواهیم شد که مبارزه به مانند بازی‌های سولز سخت است. البته که سانتامونیکا با طراحی یک سیستم خاص، امضای خودش را بر اثر می‌زند و از سولزلایک شدن فاصله می‌گیرد.

آینده سولزلایک‌ها چه خواهد شد؟

در سال ۲۰۲۰ و با انتشار کنسول نسل نهمی پلی‌استیشن، سونی و بلوپوینت، ریمیک بازی Demons Souls را منتشر کردند. می‌توان گفت که بلوپوینت هم تاثیر زیادی در محبوبیت عناوین سولزلایک در چند سال اخیر داشته است. بلوپوینت یک سولز نسل نهمی را به بازیکنان تحویل داد و انیمیشن‌های استفاده شده و گرافیک فنی بازی، طرفداران زیادی را جذب کرد. البته که اصول بازی تغییری نسبت به بازی فرام سافتور نداشت و بازی از نظر فنی پیشرفت کرده بود.

در نهایت هم که الدن رینگ به خوبی نشان داد که چقدر بازی‌های سولزلایک این روزها محبوب شدند و موردتوجه قرار گرفته‌اند. اخیرا هم که طبق گزارشات مشخص شد که الدن رینگ پرفروش‌ترین بازی سال ۲۰۲۲ شده است. در پلتفرم‌های استریمینگ نیز این بازی جزو پربازدید‌ترین بازی‌ها قرار گرفته است. این که چگونه یک عنوان سولزلایک توانسته به این حد محبوبیت ایجاد کند، شگفت‌انگیز است. سبکی که روزی موردانتقاد سران سونی قرار گرفته بود اما ۱۳ سال بعد توانسته جمعیت بزرگی از بازیکنان را مجذوب خودش کند.

بدون شک تمامی این‌ها به خاطر فرام سافتور و هیدتاکا میازاکی است. نبوغ میازاکی، سبب شکل‌گیری این ژانر شد و در طول سال‌های گذشته این ژانر تغییرات و پیشرفت‌ داشته است. اما تکامل این سری باز هم توسط میازاکی و تیمش صورت گرفت و الدن رینگ، این زیرژانر را وارد عصر جدیدی کرد. تمامی این شواهد نشان می‌دهد که میازاکی این روزها بازیکنان را تحت تاثیر خودش قرار داده و تاثیرگذاری او بیش از ساختن یک بازی است. شاید عنوان بعدی فرام سافتور کاری کند تا به طور قطعی سولزلایک را یک ژانر کامل و مستقل بدانیم.