نگاهی به مستند Prehistoric Planet | سیاره ماقبل تاریخ

شاید بزرگترین تعریفی که می‌توان نسبت به مستند Prehistoric Planet یا همان «سیاره ماقبل تاریخ» داشت این باشد که بگوییم لحظاتی در آن وجود دارد که فراموش می‌کنید دایناسورها منقرض شده‌اند. از سوی دیگر فرنچایز سینمایی «پارک ژوراسیک» باعث می‌شود از ماموت‌های خزنده گذشته زمین بترسید؛ اما سیاره ماقبل تاریخ باعث می‌شود که آرزو کنید اِی کاش در میان آنها زندگی می‌کردید. در ادامه با نگاهی به مستند Prehistoric Planet همراه ویجیاتو باشید.

سیاره ماقبل تاریخ: جزئیات

سیاره ماقبل تاریخ که توسط سر دیوید آتنبرو روایت می‌شود، یک مستند حیات وحش در مورد زندگی موجودات ماقبل تاریخ است که در هر قسمت به بررسی نحوه همزیستی آنها در محیط‌های مختلف می‌پردازد. هر مستند دایناسوری را تصور کنید که در یک موزه تاریخ طبیعی تماشا می‌کنید، سپس قدرت بودجه اپل را اضافه کنید و نگاهی زیبا و جذاب به موجوداتی خواهید داشت که قبلاً در زمین پرسه می‌زدند.

مستند جدید «اپل تی‌وی پلاس» از لحاظ سبک و لحن بسیار شبیه سایر مستندهای روایت شده توسط «دیوید آتنبرو» است: یعنی ما به عنوان مخاطب شاهد همان دیدگاه مشاهداتی دقیق، همان شوخ طبعی و همان احترام به سوژه‌های حیوانی اش هستیم. البته تفاوت این اثر با سایر مستند‌های دیوید آتنبرو این است که سیاره ماقبل تاریخ با تصاویر واقعی کامپیوتری ساخته شده است، و جان فاورو، به عنوان تهیه کننده اجرایی، از تکنیک‌های توسعه یافته‌ای که برای فیلم‌هایش کتاب جنگل، شیر شاه و سریال مندلورین استفاده کرده بود، در این مستند بهره برده است.

در حالی که «JURASSIC PARK» و دنباله‌های آن برای سه دهه به شما یادآوری می‌کنند که احیای دایناسورها یک ایده ذاتا بد است، اما سیاره ماقبل تاریخ استدلال قانع‌کننده‌ای برای رزرو یک سافاری در گذشته ارائه می‌کند. هر قسمت از این مجموعه مستند پنج قسمتی اشتیاق سیری ناپذیری را برای دیدن این غول‌های زیبا در اختیار ما قرار می‌دهد. از لحظات آرامی که این موجودات در حال پرورش نوزادان جوان خود هستند تا شکار و مبارزه برای کسب موقعیت بهتر و گهگاه حتی در حال بلعیدن سنگریزه‌ها. باید توجه داشت به دلیل طبیعت مستند بودن، سیاره ماقبل تاریخ در واقع داستان چندانی ندارد. با این حال، این نمایش موفق می‌شود با دایناسورهای خود درام شخصیتی بسیار شایان ستایش و در عین حال جذاب ایجاد کند. اگر مستند «Walking with Dinosaurs» را تماشا کرده‌اید، پس این فرمول باید برای شما آشنا باشد.

خوشبختانه، مستند Prehistoric Planet که موسیقی متنش توسط هنس زیمر به ثمر رسیده و توسط استودیوی بی‌بی‌سی که پشت مستند «Planet Earth» بوده تهیه شده است، به ما اجازه می‌دهد تا از فاصله‌ای امن به زندگی روزانه دایناسورها نگاه کنیم. نتیجه کاملا مسحور‌کننده و آموزشی است.

سیاره ماقبل تاریخ به پنج قسمت تقسیم می‌شود که هر قسمت بر روی زیستگاه متفاوت و ساکنان آن متمرکز است: مناطق ساحلی، بیابان‌ها، محیط‌های آب شیرین، جهان‌های یخی و جنگل‌ها. یک ساختار روایی غیر متمرکز در آن وجود دارد، اما دقیق‌تر است که مستند را به‌عنوان مجموعه‌ای از تصاویر توصیف کنیم؛ اولین پرواز یک بچه آلسیون، مبارزه برای تسلط بین یک دایناسور مسن‌تر و یک دایناسور جوان‌تر و یا چگونگی تأثیر یک طوفان بارانی نادر بر گله‌ای از دایناسور‌ها.

به طور کلی سیاره ماقبل تاریخ راه هایی را پیدا می‌کند که به طرز شگفت انگیزی از نظر احساسی در دل مخاطب طنین انداز شود. برای مثال چیزی به طرز عجیبی دلخراش در مورد پلک زدن طولانی و آهسته یک دایناسور پس از خورده شدن فرزندش توسط یک شکارچی وجود دارد و سپس چیزی کاملاً دلگرم‌کننده در مورد فرود ایمن آلسیونه نوعی پرنده ماقبل تاریخ که پس از اولین قدم‌های آزمایشی خود باید در مکانی امن فرود بیاید.

یک اثر مستند یا یک اثر هنری؟!

از بسیاری جهات، سیاره ماقبل تاریخ جانشین معنوی مستند سیاره زمین است. زیرا این مستند نیز همانند سیاره زمین، داستان‌هایی از زندگی سوژه‌هایش می‌بافد، همراه با تصاویری خیره‌کننده و لحن‌های آرام صدای آتن‌برو. با این حال، در حالی که تصاویر در سیاره زمین واقعی است، ولی تک تک نما‌ها در سیاره ماقبل تاریخ از CGI ایجاد شده است، زیرا دوستان دایناسور ما میلیون‌ها سال پیش از بین رفتند.

بر خلاف اکثر مستندهای طبیعت که بر تصاویر واقعی از گیاهان و جانوران تکیه دارند، برای زنده شدن موجوداتی چون «کارنوتاروس» و «ولاسیرپتر» در سیاره ماقبل تاریخ، به تصاویر تولید شده توسط کامپیوتر نیاز بود. چرا که به تصویر کشیدن رفتار حیواناتی که سال‌ها پیش در بیابان‌ها، جنگل‌ها، آب‌ها و تندراهای سیاره ما پرسه می‌زدند، به اندازه خود سوژه‌ها کار بزرگی است. جالب است بدانید مستند سیاره ماقبل تاریخ بیش از یک دهه است که در حال توسعه بوده، و این خود نشان می‌دهد که تیم تولید آن چه زحمت ویژه‌ای برای ساخته شدن آن کشیده‌اند.

شما باید در حین تماشای مستند، این واقعیت را به خود یادآوری کنید که آیا این مناظر و موجودات وجود دارند؟! چرا که از اساس جلوه‌های بصری Prehistoric Planet به قدری دیدنی و واقعی هستند که ممکن است تعجب کنید، و از خود بپرسید آیا دیوید آتنبورو این بار دایناسورهای زنده را از ما پنهان کرده است یا این جادوی اوست؟! به طور جدی، هر دایناسوری که با آن روبرو می‌شویم، از تیرانوسوروس رکس گرفته تا تریسراتوپس، این احساس را به ما می‌دهند که انگار این موجودات درست در مقابل ما هستند.

این مستند به‌گونه‌ای غوطه‌ورانه و قابل لمس «فیلم‌برداری» شده است، و دوره کرتاسه با چنان پیچیدگی و محتوایی ارائه می‌شود، که تنها زمانی که واقعاً از تماشا کردن متوقف می‌شوید و روی آن تمرکز می‌کنید، به یاد می‌آورید که هیچ‌یک از اینها واقعاً یک رویداد واقعی نیستند. و این فقط دایناسورها نیستند که عالی به نظر می‌رسند. محیط‌هایی که در آن‌ها زندگی می‌کنند، از اقیانوس‌های ماقبل تاریخ گرفته تا بیابان‌های داغ نیز در این اثر زنده می‌شوند. اگر به دنبال این هستید که تا حد امکان در سرزمین دایناسورها غوطه ور شوید، این مجموعه مستند هیجان‌انگیز این کار را انجام می‌دهد.

اما همان‌طور که جلوه‌های بصری پیشرفت‌ها در فناوری رایانه را منعکس می‌کند، علم نیز نه تنها با تئوری‌های اخیر توسعه‌یافته، بلکه پیشرفت‌های جدید در دیرین‌شناسی را به مخاطب معرفی می‌کند. برای مثال: از میان 95 دایناسور مختلف که برای این مجموعه مستند زنده شدند، برخی (مانند Qianzhousaurus یا Corythoraptor) تنها در یک دهه گذشته است که کشف شدند. اما شاید سریع‌ترین موردی که حتی برای یک غیر دیرینه‌شناس نیز قابل توجه است گنجاندن دایناسورهایی با پر باشد.

با توجه به اینکه دایناسور‌های پر دار اغلب از فرهنگ عامه و آثار سینمایی غایب هستند؛ دیدن آنها در این مستند شور انگیر است. در یکی از صحنه‌های به یاد ماندنی اولیه این اثر، یک تی رکس جوان را می‌بیند که از جزیره‌ای به جزیره دیگر شنا می‌کند و سپس قطرات آب را از روی پرهایش می‌لرزاند، که یک‌باره یک دستاورد فنی ناچیز و چالشی آرام برای درک این حیوان است.

در مجموع دایناسورها همیشه در این مستند همانند حیوانات هستند، و هرگز هیولا گونه به نمایش در نمی‌آیند. یک حس واقعی از هیبت و عظمت در سریال وجود دارد، که واقعاً و به طور کامل متعهد به کاوش در رفتارهای آنها قبل از هر چیز است. برای مثال: اپیزود «صحراها» گله‌ای از دایناسورها را نشان می‌دهد که می‌توانند ناوبری آسمانی را درک کنند و با دنبال کردن ستاره‌ها از منطقه‌ای به منطقه دیگر حرکت کنند، در حالی که «سواحل» یک دایناسور بالغ را نشان می‌دهد که به یک نوجوان یاد می‌دهد که سنگ بخورد تا به هضم غذا کمک کند.

از اساس مستند Prehistoric Planet مجموعه‌ای است که می‌داند دایناسورها چگونه و چرا تخیل را در ذهن بشر امروزی به دست می‌آورند، اما همچنین می‌داند که فرهنگ عام و سینمای بلاک‌باستری تاکنون فقط سطح باحال بودن آنها را نشان داده است.

کار گروهی با حضور جان فاورو و دیوید آتنبورو

یکی از عناصر مهم در موفقیت سیاره ماقبل تاریخ به عنوان یک مستند که هدف آن هم سرگرمی و هم آموزش است، استفاده از مورخ مشهور سر دیوید آتنبرو به عنوان میزبان و راوی است. من برخی از قسمت‌های این مستند را با صدای زیبا و ماندگار اکبر منانی تماشا کردم، و سپس همین کار را با صدای اصلی نیز تکرار کردم. نکته قابل توجه در این عمل توجه به جادوی روایت شخص آتنبرو بود. آگاهی و تسلط این شخص به سیاره زمین و تک تک موجوداتش اعجاب انگیز و بدون شک جادویی است. چیزی خاص در مورد صدای آشنا و قابل اعتماد آنتبرو وجود دارد که شما را در منظره‌ای از موجودات عجیب و غریب دنیای ژوراسیک راهنمایی می‌کند.

سر دیوید آتنبرو با مستند Prehistoric Planet چیزی بیش از یک جشن بصری چشمگیر به مخاطب خودش نمایش می‌دهد؛ در واقع او دست مخاطب را گرفته و او را از نما‌های پاپ کورنی گذشته به زمین‌های دانشگاهی و علمی می‌برد. اما سیاره ماقبل تاریخ همچنین با وجود جان فاورو، فیلمسازی با تجربه فراوان در درک چگونگی و زمان جفت کردن CGI عالی با فیلمنامه‌ای محکم و درام شاداب، تقویت شده است.

فاورو با اعتبار تهیه‌کننده اجرایی این پروژه می‌داند که استفاده از CGI عالی مسئولیت بزرگی را به همراه دارد. او این دانش را دارد که مرز بین تصاویر بصری خیره‌کننده و داستان سرایی قانع کننده را طی کند. چنین تعادلی، همانطور که دیده‌ایم وقتی فیلم‌ها بیشتر و بیشتر به صفحه‌های سبز تکیه می‌کنند، سخت است، اما مستند سیاره ماقبل تاریخ این کار را با چنان ظرافت و آسایشی انجام می‌دهد که به راحتی می‌توان فراموش کرد که این تصاویر ساخته ساعت‌ها و روزها کار کامپیوتری است.

سیاره ماقبل تاریخ به لطف حضور دو شخص توانا، چون دیوید آتنبرو و جان فاورو یک هدیه بصری پیشگامانه است که به ما توانایی دیدن گذشته را به روش‌های غیرقابل درک می‌دهد و ما را با جانورانی که سال‌ها پیش بر زمین تسلط داشتند، نزدیک و شخصی می‌کند. تنها آرزویی که پس از دیدن چنین هدیه‌ای شکل می‌گیرد این است که ای کاش این اثر بسته بندی شده در یک مجموعه پنج قسمتی فشرده، طولانی‌تر می‌بود. اما ما صدها و میلیون‌ها سال منتظر ماندیم تا تی رکسی مانند این را ببینیم، بنابراین می‌توانیم کمی بیشتر برای رویارویی بعدی خود با دنیای ژوراسیک صبر کنیم.

کلام آخر

واضح است که این سریال مستند چیزی کمتر از یک پیروزی نیست. در یک دنیای ایده آل، سیاره ماقبل تاریخ اولین مستند از بسیاری از این گونه مستندها خواهد بود، اما حتی اگر روزی سیاره ماقبل تاریخ II وجود نداشته باشد، واضح است که کسی که در جایی این مجموعه مستند را تماشا می‌کند، و الهام می‌گیرد تا بهترین مستند دایناسوری سال‌های پیش رو و آینده را بسازد؛ و این هم نوعی پیروزی است. در پایان باید بگویم بدون هیچ تردیدی، هر چه سریع‌تر به پای تماشای این مستند جذاب و ماندگار بنشینید.