نقد فیلم Samaritan – همسایه بهشتی/جهنمی

جولیوس ایوری، کارگردان جوان استرالیایی که با فیلم پسر تفنگ (Son of gun)، شروع آبرومندانه‌ای در عرصه سینما داشت و پس از آن در سال 2018 با فیلم ارباب (Overlord)، نوید آینده‌ای درخشان در این حوزه را می‌داد با آخرین ساخته‌اش به این روند رو به رشد پایان داد. گرچه نباید برای قضاوت سینمای او عجله کرد اما به طور قطع Samaritan اثری نیست که هواداران ژانر ابرقهرمانی یا حتا اکشن را راضی کند. بیشتر به نظر می‌رسد فیلم را با بی‌حوصلگی و بی‌سلیقگی ساخته‌باشند.

سیلوستر استالونه نام‌آشنا نه تنها تک‌ستاره فیلم است، بلکه سهمی در تهیه‌کنندگی آن نیز دارد. او که بیش از هر چیز یک بازیگر فیلم‌های اکشن است، حالا دست به تجربه‌ای ابرقهرمانی زده‌؛ آن هم در سران ۷۰ سالگی و همین مساله خودش جای تحسین دارد.

فیلمنامه فیلم را برگی اف. شات، بر اساس کمیکی از خودش و گروهی از همکارانش نوشته‌است. از نام فیلم چنین برمی‌آید که با اثری اسطوره‌ای و حتا سمبولیستی روبروییم اما در عمل، اقتباس بسیار امروزین است. سامری و نمسیس دو نیروی مخالف هم هستند. به طور خلاصه سامری به معنی آدم خوبه و نمسیس همان آدم بده داستان است. دوقلو بودن و جابه‌جایی سامری و نمسیس در طول فیلم از نکات جالب و قابل تامل آن است.

فیلم‌های ابرقهرمانی و کمیک بوکی دنیای سینما را قبضه کرده‌اند. هر روز نمونه جدیدی از این دست فیلم‌ها در معرض تماشا قرار می‌گیرد. تاریخ‌نویسان سینما به احتمال قوی دوران ما را دوران پاندمی ابرقهرمانان خواهند نامید. همین امر مخاطب را درباره این ژانر سختگیر کرده‌است. سختگیری‌ای که هرگز با فیلم ضعیفی مثل سامری ارضا نخواهد شد.

داستان فیلم درباره سم، نوجوان کنجکاو سیزده‌ ساله‌ای از محله‌ای فقیرنشین است که طرفدار ابرقهرمانی به نام سامری ست. دشمن سامری، برادرش نمسیس بوده‌است. این دو بیست و پنج سال پیش در نبردی مهیب با هم روبرو شده‌بوده‌اند. کسی از نتیجه نبرد باخبر نیست اما سم معتقد است که سامری زنده مانده‌است، به همین خاطر این‌جا و آن‌جا به دنبال او می‌گردد. سم به طور اتفاقی متوجه قدرت خارق‌العاده همسایه‌شان که پیرمردی زباله جمع‌کن است می‌شود و او را همان سامری می‌پندارد...

پسربچه که پدرش را از دست داده‌است، به یک قهرمان احتیاج دارد. او آرزو دارد شبیه سامری باشد. حتا نام کوچکش (سم) هم راهنمایی ضمنی بر این خواست است. او از پیرمرد می‌خواهد که طریق مبارزه را به او آموزش بدهد.

از بزرگترین نقاط ضعف فیلمنامه Samaritan آن است که ما هرگز قانع نمی‌شویم که جو چرا به مدت بیست و پنج سال در غار تنهایی خود فرو رفته‌بود و امروز به چه دلیلی از آن بیرون می‌آید. برای نجات یک کودک؟ فکر نمی‌کنم. حتا مساله آتش زدن نیروگاه برق هم آن‌قدری پرداخته نمی‌شود که دلمان شورش را بزند!ُ

نه سیلوستر استالونه، با آن توان بی‌نظیری که در بازیگری از او سراغ داریم و نه جوان والتن جوان که با ایفوریا بر سر زبان‌ها افتاده هیچ کدام نمی‌توانند بازی شاخصی در این فیلم به نمایش بگذارند. شیمی بین کاراکتر پیر و نوجوان هم آن چنان که باید کار نمی‌کند. هرچند باید اعتراف کنم همین شیمی نامطلوب از مایه‌های اکشن و قهرمانی فیلم قوی‌تر است!

از طرفی مقدمه فیلم زیادی طولانی ست. ابرقهرمان به جز یکی دو درگیری کوچک با چند بچه، هنوز کار خاصی نکرده‌است که به صحنه نبرد نهایی می‌رسیم.

نکته حایز اهمیت دیگر آن است که در آغاز فیلم تمام و کمال داستان را از نقطه نظر سم می‌بینیم به طوری که گویی او قهرمان داستان است اما او در صحنه‌های نبرد کار خاصی از پیش نمی‌برد. در طی روند فیلم به مرور به حاشیه رانده می‌شود و مقامش تا حد یک محرک برای اتفاقات یا پایین‌تر کاهش می‌یابد. در واقع فیلمنامه با خست و لجاجت نمی‌گذارد سم یک سامری کوچک باشد!

آدم بدهای فیلم کودکانه طراحی شده‌اند و بیشتر مضحک‌ اند تا مخوف یا همدلی برانگیز! راستی چرا بزه‌کارهای فیلم اسم‌های ایرانی داشتند؟ رضا و فرشاد خلاف‌کارهای خرده‌پای فیلم هستند و نام رییس باندشان هم سایرس (همان کوروش خودمان) است!

سامری از نظر تکنیکی و جلوه‌های ویژه زیر خط فقر است. باور کنید اگر از صفحات همان رمان مصور مرجع فیلمبرداری می‌کردند، خروجی به مراتب فرم قابل دفاع‌تری داشت.

با تمام این احوال پرواضح است که اگر از مخاطبان حرفه‌ای سینمای ابرقهرمانی هستید بدون شک از انتخاب فیلم Samaritan برای تماشا پشیمان خواهید شد اما اگر زیاد سخت‌گیر نیستید یا از طرفداران استالونه دوست‌داشتنی هستید، تماشای این فیلم را به شما توصیه می‌کنم.