نقد فیلم The Pope’s Exorcist | جن‌ گیر محبوب پاپ

«جن‌گیر پاپ» برای هر طرفدار این ژانر که می‌خواهد اوقات خوشی داشته باشد و از یک قهرمان عجیب چون راسل کرو در نقش گابریل آمورث جن‌گیر لذت ببرد، بهترین گزینه برای تماشا است. برای آشنایی بیشتر با ساختار و فضای این اثر با نقد فیلم The Pope’s Exorcist همراه ویجیاتو باشید.

باید اعتراف کنم، برای تماشای فیلم «جن‌گیر پاپ» خیلی هیجان‌زده نبودم. من فکر می‌کردم تریلر فیلم مضحک و تکراری به نظر می‌رسد، و بیش از حد به کلیشه‌های این ژانر تکیه کرده است. در واقع این ایده که راسل کرو نقشی مانند پدر گابریل (جن‌گیر محبوب پاپ) را ایفا کند در ذهن من ایده پوچی بود. با این حال، باید بگویم که ثابت شد اشتباه می‌کردم، هرچند اشتباهی که تمام و کمال هم اشتباه نبود.

سینمای ترسناک دارای بخش ویژه‌ای برای دو ژانر است که هرگز از داشتن فیلم، فارغ از دهه و شرایط سیاسی، دست بر نمی‌دارند، یکی قسمت کوسه‌های قاتل و دیگری متعلق به اموال کاتولیک‌ها و جن گیری‌های رومی است، به همین دلیل جای تعجب نیست که فیلمی مانند «جن‌گیر پاپ» با بهره‌برداری از همان الگوی کلاسیک موجود در فیلم «جن‌گیر» ساخته می‌شود. مانند فیلم‌های زامبی‌محور «جورج آ. رومرو»، آثار کمی می‌توانند مسئولیت خلق یک ژانر کامل را به عهده بگیرند که به نظر می‌رسد برای همیشه ادامه دارد؛ و جن‌گیر ویلیام فردکین یکی از آن‌ها است.

اما فیلم «The Pope’s Exorcist» از کارگردان جولیوس اوری که از دو جلد مجزا از خاطرات خود آمورث اقتباس شده است، دارای یک پیش فرض جالب است؛ اما چرا؟ چون پدر گابریل آمورث یک شخص واقعی بود. او یک کشیش کاتولیک و یکی از پنج کشیش دیگری بود که انجمن بین‌المللی جن گیران را تأسیس کرد. پدر آمورث همچنین در زمان حیاتش ادعا کرد که در طول زندگی حرفه‌ای خود ده‌ها هزار جن‌گیری انجام داده است.

بنابراین، این فیلم، ما را به سفری اکتشافی در یکی از آن جن‌گیری‌هایی می‌برد که ظاهراً در کارنامه نوشتاری او وجود دارد. این همان چیزی است که آمورث و همراهش پدر اسکیبل (دانیل زواتو) را مجبور می‌کند که به خود و گذشته نگاه کنند، جبران کنند و شایسته این جبران باشند.

برخی از فیلم‌ها، به این امید که بتوانند یک فرنچایز را آغاز کنند، با نکته‌ای پایان می‌یابند که دنباله‌ای بالقوه را ایجاد می‌کند. این یک حرکت مطمئن از طرف فیلمسازان و استودیوها است، اما جالب است بدانید «جن‌گیر پاپ» به شکلی پایان می‌پذیرد که 199 دنباله احتمالی را در پایان داستان خود نوید می‌دهد. و این رقم هنوز تنها کسری از 160000 جن‌گیری است که پدر گابریل آمورث در زندگی واقعی ادعا انجام آن را کرده است.

اما فیلم جن‌گیر پاپ از نظر ساختاری قوی شروع می‌شود. دلیل آن نیز نشان دادن چند نمای ساده برای معرفی شخصیت اصلی است. در حین تماشای فیلم، متوجه شدم که چقدر از بازی پدر گابریل آمورث توسط راسل کرو (گلادیاتور دوست‌داشتنی سینما) لذت می‌برم. شخصیت خشن، شوخ و وسترن‌گونه او دقیقاً همان چیزی بود که این فرد به آن نیاز داشت، و می‌توانید ببینید که او چقدر در اجرای این نقش سرگرم‌کننده است. در حالی که من به عنوان یک ایرانی پارسی بهترین قاضی در مورد لهجه اصیل ایتالیایی نیستم، اما به گویش ایتالیایی کرو نیز اعتقاد داشتم.

راسل کرو سِیلی از کاریزما است، و پدر آمورث واقعاً بسیار خوب نوشته شده و او موفق می‌شود گذشته واقعی آمورث را به عنوان یک نیروی پارتیزانی به نفع خود بسازد تا تمام همدردی‌های بیننده را جلب کند، او همچنین می‌تواند از سوار شدن بر لامبرتا در خیابان‌ها رم لذت ببرد. باید بدانید فیلم جولیوس اوری قهرمان خود را به عنوان هرکول پوآرو جن‌گیرها معرفی می‌کند، مردی که با استفاده از روش‌های غیرمعمول مختلف برای بیرون راندن شیاطین از درون، موفقیت بی‌نظیری در زمینه کاری خود پیدا کرده است.

البته پرداخت متفاوت و غیرمعمول چنین شخصیتی برای این ژانر، صدای واتیکان را نیز درآورده است؛ چرا که پدر آمورث مردی است که از نظر اعتقادی بی‌تعارض می‌ماند، این یعنی فیلم عمق لازم برای بازآوری واقعی مضامین مذهبی را ندارد. حتی زمانی که داستان به تاریخچه وسیع تری از جنایات مرتکب شده توسط کلیسای کاتولیک در اروپا مرتبط است، تماشای فیلم این حس را به شما می‌دهد که کارگردان مشتاق بازگشت به هیجانات ساده‌تر است.

اما باید به جولیوس اوری کارگردان حق داد چنین کاری را انجام دهد؛ زیرا هیچ کس به تماشای فیلمی به نام «جن‌گیر پاپ» نمی‌آید که به دنبال درون گرایی صادقانه در مورد معنای پیروی از کلام خدا باشد. هرچند پرداختن به چنین مواردی باعث عمق بیشتر یک اثر می‌شود، اما جن‌گیری برآمده از ژانر وحشت است و مخاطب کم‌ حوصله نیز به دنبال دیدن صحنه‌هایی با چنین مضمونی است.

بنابراین، «جن‌گیر پاپ» با گذر از بخش خوبی از مکان‌های معمولی که هزاران بار در فیلم‌های مشابه کاوش شده‌اند، اولین قدم‌های خود را در میان خانواده‌هایی برمی‌دارد که با آسیب‌های روحی، عمارت‌های شوم همراه با شگفتی‌های ماورا‌یی و وحشت‌های دنیای زیرزمینی مشخص شده‌اند. خوشبختانه، چیزی که می‌توانست به چندمین نسخه بدون روح از فرنچایز جن‌گیر تقلیل یابد، به تدریج به مهمانی تبدیل می‌شود که بیشتر شبیه فیلم‌شناسی «سم ریمی» است تا اثر ماندگار ویلیام فریدکین.

در مجموع کارگردانی بی عیب و نقص است و در ازای یک محدودیت نسبی بودجه که 18 میلیون دلار بوده، جولیوس اوری و تیمش یک طراحی تولید شگفت انگیز را به ما می‌دهند، با راهروهایی پر از جمجمه، دوربین خوب و و کیاروسکوروی (سایه‌روشن) دقیق که بر لذت تماشای این اثر می‌افزاید. اما نکته منفی فیلم عدم وجود تنش در صحنه‌های ترسناک است. در واقع ترس و وحشت درون این فیلم بسیار متکی به تصاویر گرافیکی و برخی اکشن‌هاست که به شدت خالی از هیجان و تعلیق است.

این فیلم از منظر خلق سکانس وحشتناک حتی در سطح دو قسمت اول «احضار» جیمز وان هم نیست، اما بهتر از «قسمت سوم احضار» است و توانسته از حد متوسط وحشتناک جن‌گیر/شیطانی ماوراء طبیعی بالاتر برود. کم و کاستی تنش‌ آفرین در لحظات ترسناک فیلم به این دلیل است که کارگردان جولیوس اوری سعی می‌کند فیلم ترسناک را به شیوه‌ای بلاک‌باستر کارگردانی کند تا تجربه‌ای از سینمای وحشت. این شاید فیلم را سرگرم‌کننده جلوه بدهد، اما از هویت یک اثر ژانر وحشت دور می‌کند.

حیف که فیلمی با محوریت پدر آمورث زودتر ساخته نشد، مخصوص در اواخر دهه هشتاد یا نود میلادی، زمانی که فیلم‌های ترسناک از این دست محبوبیت بیشتری داشتند. این روز‌ها بزرگترین مشکل آثار ترسناک جن‌گیری ماهیت فرمولی آنهاست. اگر به سراغ «جن‌گیر پاپ» می‌آیید که افزوده‌ای جدید به کانون فیلم جن‌گیری خود اضافه کنید، به شدت ناامید خواهید شد. من گمان می‌کنم که اگر دیالوگ‌های دارای محتوای بزرگسالانه و چند سکانس کوتاه خون‌پاشی و برهنگی نبود، این یک ماجرای با درجه PG-13 بود، که کاملاً برای مخاطب نوجوانی که از فیلم‌های هیجان‌انگیز بلاک‌باستری لذت می‌برد، مناسب بود.

با این حال، چنین نیست و در حالی که هیچ صحنه ترسناک قابل توجهی وجود ندارد که در اینجا ذکر شود، اما به لطف قدرت لامبرتا سواری راسل کرو، این فیلم اغلب سرگرم‌کننده است. بنابراین، با این قهرمان خاص، خود من راحت می‌خواهم که چند قسمت از ۱۹۹ دنباله‌ای را که پایان فیلم گواهی می‌‌دهد، تماشا کنم.

در نتیجه باید گفت: «جن‌گیر پاپ» یک اثر هالیوودی کامل است که تمام عناصر شناخته شده این ژانر را می‌گیرد و آنها را به لحن پاپ‌کورنی آتشین و اکشن تبدیل می‌کند که به لطف طنز طعنه آمیز و همیشه حاضر شخصیت اصلی آن با بازی راسل کرو کار می‌کند.